Kudüs'ün kadim tarihi

Kudüs'ün kadim tarihi 🔸 İnsanlık tarihinin en eski şehirlerinden biri olan Kudüs'ün geçmişi M.Ö. XIX. yüzyıla kadar dayanıyor. Eski Ahid'in Ârâmîce metinlerinde Yerûşâlem şeklinde geçen Kudüs; barış şehri, doğruluk şehri ve inananlar şehri demektir. 🔸 Şehir tarih boyunca Romalılar, Babiller, Persler gibi birçok medeniyetin hakimiyetine girmiştir. Müslüman metinlerinde 'kuds' yani kutsal şehir olarak geçen Kudüs, üç semavi din için de bu özelliğini korumaktadır. Tarih boyunca Müslüman hakimiyeti dışında genelde hep çatışmaların, savaşların ve katliamların yaşandığı bir yer olmuştur. 🔸 Akdeniz ile Lut Gölü arasındaki Yehuda Dağları'ndaki plato üzerine kurulmuş bir şehir olan Kudüs, üç ilahi dinde de kutsal olarak kabul edilir. Kudüs, Müslümanlar için Mekke ve Medine'den sonraki en kutsal yerdir. 🔸 Mescid-i Aksâ, 610 senesinde Müslümanların ilk kıblesi olmuştur. Kur'an-ı Kerim'e göre Peygamber Efendimiz (SAV) Kudüs'den Miraç'a yükselmiştir. 🔸 Mescid-i Aksâ'nın kutsallığına dair Kur'an-ı Kerim'de İsrâ Suresi'nin ilk ayetinde şu bilgi verilir: 'Bir gece, -kendisine bazı âyetlerimizi gösterelim diye- kulunu Mescid-i Harâm'dan çevresini mübarek kıldığımız Mescid-i Aksâ'ya götüren Allah, bütün eksikliklerden münezzehtir. O, gerçekten her şeyi işitmekte ve görmektedir.' İsra Suresi 1. ayet tefsiri: Hz. Peygamber'in Mekke'deki Mescid-i Harâm'dan Kudüs'teki Mescid-i Aksâ'ya götürülmesi şeklinde gerçekleşen olağan üstü olay İslâmî kaynaklarda, metindeki ilgili fiilin masdarı olan ve 'geceleyin yürüme, gece yolculuğu' anlamına gelen isrâ kelimesiyle anılır. Tefsirin devamı için tıklayınız. 🔸 Mescid-i Aksâ için Arapça 'Beytülmakdis' ifadesi kullanılır. Kuruluşundan beri sahip olduğu bu isim sonradan şehrin bütününü kapsamıştır. 🔸 Camii, Müslümanların en önemli üç mescidinden biridir. Aksâ sözcüğü, Arapça uzak manasındadır. Mekke'ye uzak oluşundan dolayı bu isim verilmiştir. 🔸 Kudüs, Yahudiler için de kutsal olarak kabul edilir. Bunun nedeni Tevrat'a göre Hz. Davud'un (AS) Kudüs'ü başkent yapması ve oğlu Hz. Süleyman'ın (AS) ilk tapınağı şehrin içinde kurmasıdır. 🔸 Hıristiyanlar için Kudüs'ün kutsal sayılmasının nedeni ise, Yeni Ahit'e göre İsa'nın (AS) bu şehirde çarmıha gerilmesinden kaynaklanır. Eski Kudüs'de, Tapınak Dağı, Ağlama Duvarı, Kutsal Kabir Kilisesi, Kubbetü's-Sahra ve Mescid-i Aksa gibi dini öneme sahip birçok nokta bulunur. 🔸 Vav Tv'de Prof. Dr. Haşim Şahin'in sunumuyla yayınlanan 'Doğudan Batıya Tarih' programına bu hafta Prof. Dr. Aydın Usta, Prof. Dr. Süleyman Kızıltoprak, Prof. Dr. Mustafa Güler, Doç. Dr. Abdullah Çakmak ve Prof. Dr. Necmettin Alkan konuk oldu. Programda İsrail - Filistin çatışması ve Kudüs'ün tarihi konuşuldu. 🔸 Prof. Dr. Aydın Usta, Yahudiler'in de zulme uğrayan bir millet olduğunu, 1947'de bölgeye gelirken işte biz böyle bir katliama uğradık, bize artık bir şey yapmayın deyip pankartlarla gemilerle geldiğini, savaşın askerler arasında yaşanan bir durum olduğunu, savaşın da ilkeleri olması gerektiğini söyledi ve Filistin'de yaşananların bir savaş değil; katliam olduğunu, orada insanlık onurunun çiğnendiğini aktardı. 🔸 Mescid-i Aksa'nın Hz. İbrahim (AS) döneminde o günkü mantıkla basit bir yapı olarak yapıldığını, Hz. Süleyman (AS) döneminde ise anıtsal bir yapı olarak inşa edildiğini; Yahudilerin aktardığı gibi bir tapınak mantığıyla değil tevhidi bir yapı olarak yapılarak 589 yılında yıkıldığını ifade eden Prof. Dr. Mustafa Güler, bunların arkasından Yahudilerin tevhid anlayışından uzaklaşarak putperestleştiği dönemde İkinci Mescid-i Aksa dedikleri bir tapınak inşa ettiğini ve bunun da MS. 70 yılında Titus'un istilası sırasında temellerine varıncaya kadar yıkıldığını aktararak bu olayın tarihen tevsik ve sabit bir hadise olduğunu söyledi. Tevsik ne demektir? Belgeleme, belge ile kanıtlama anlamlarına gelir. Titus kimdir? Roma İmparatoru olan Titus, MS 70 yılındaki Yahudi ayaklanmasını bastırmadaki başarısıyla tarih sahnesinde yerini almıştır. İslam'ın Kudüs'e önemli katkıları 🔸 Roma'nın Hıristiyanlığı kabulü olan M.S. 380 yılı ile Hz. Ömer'in (RA) Kudüs'ü fethine kadar ki süreçte Yahudilerin Hıristiyanlar tarafından Kudüs'e alınmadığına, ancak Zeytindağı'ndan mukaddes şehri izlemelerine izin verildiğine dikkat çeken Güler, Yahudilerin Kudüs'e girmelerini ve ibadet etmelerini sağlamalarına İslam hakimiyet dönemlerinin imkan verdiğini aktardı. 🔸 Bugün Kudüs'te kıble meclisinin olduğu yerde 'Ömer Camii' olarak bilinen yapı vardır. Fakat bu yapı Hz. Ömer'in (RA) ahşaptan yaptırdığı yapının temelindeki muallak taşının üzerine inşa edilmiştir. 🔸 Emeviler'in Şam'da hakimiyet kurduğu, özellikle halifeler döneminde Kıble Mescidi'nin anıtsal bir yapıya büründüğünü, hatta Kutsal Kabir Kilisesi ile boy ölçüşebilecek anıtsal bir ihtişamda yapıldıklarını anlatırlar. Abbasiler döneminde de bugünkü mimari yapılanmasının tamamlanmıştır. Kutsal Kabir Kilisesi nedir? Kudüs'ün eski duvarları arasında yer alır ve Yeniden Diriliş Kilisesi olarak da adlandırılır. 4. yüzyıldan beri Hz. İsa'nın tekrar dirileceği yer olacağına inanılan bu yapı Hristiyanlar için önemli hac merkezlerinden biridir. 🔸 1187'de Selahaddin Eyyubi, Kudüs'e geldiğinde Filistin'deki Müslümanlara ait hatıraları yeniden inşa ettirdiği gibi Hıristiyan ve Yahudilerin de kutsallarını yeniden ikame etmeleri için izin vererek büyük bir hoşgörü örneğinde bulunmuştur. 🔸 Programda Prof. Dr. Mustafa Güler, gündemimizdeki İsrail Filistin Çatışması ile ilgili olarak 'Samimi dindar Yahudiler, Hıristiyanlar ve Müslümanlar arasında Kudüs'te herhangi bir gerilim olmadığı'ndan bahsetti ve son olarak olayları siyonistlerin kışkırttığını dile getirdi. Selahaddin Eyyubi kimdir? Eyyubiler Devleti'nin kurucusudur ve Hz. Ömer'den (RA) sonra Kudüs'ü ikinci kez fetheden hükümdardır. Osmanlı'nın Kudüs'e katkıları 🔸 Kudüs'de 15 Temmuz 1099'da Yahudilerin ve Müslümanların yakıldığını biliyoruz.'Müslümanlar ile Yahudiler 1516 ile 1917 yılına kadar görece huzur içinde yaşadılar' diyen Prof. Dr. Süleyman Kızıltoprak, sözlerine şu şekilde devam etti: '1516'da Türk tarihinin büyük sultanlarından Yavuz Sultan Selim bu topraklara barış ve adalet getirdi. O barış ve adalet, 401 yıl boyunca bu topraklarda yaşayan insanların huzur içinde yaşamasını sağladı.' 🔸 Osmanlı Kudüs'e hakimiyet kurmaya değil; hizmet etmeye gelmiştir. Kudüs, alınmadan önce de Osmanlı sultanları II. Murat, Fatih Sultan Mehmed ve II. Bayezid tarafından tıpkı Mekke ve Medine'ye olduğu gibi Kudüs'e 'Surre Alayı' gönderilir. 🔸 Yavuz Sultan Selim'in Kudüs'ü almasıyla birlikte vakıf kurma ve surre gönderme faaaliyetleri bir gelenek halini almıştır. Neredeyse tüm Osmanlı sultanları ve hanedan mensupları surre göndermiş; vakıf kurma ve surre gönderme işlemlerine halkın da katkı sağlaması sağlanmıştır. Surre nedir? İçerisine para, altın vb. değerli eşyalar konulan kese manasına gelen surre kelimesi, hac zamanından önce genelde Mekke ve Medine halkına dağıtmak amacıyla gönderilen para, altın ve hediyeleri ifade eder.