Kölelikten sultanlığa: Baybars

Baybars kimdir? 🔷 Geleceğin sultanı Baybars, 1223 yılında Kıpçak ülkesinde doğar. Uzun boyu ve mavi gözleriyle dikkat çeker. Yetenekli oluşuyla da çocukluğundan itibaren ön plandadır. 🔷 Moğolların büyük akınlar düzenlemeye başladığı ve dünyayı kasıp kavurduğu bir dönemde yaşayan Baybars, henüz 14 yaşında Kıpçak bölgesinin işgali nedeniyle esir düşer. (X) 🔎 Deşt-i Kıpçak neresi? Küçük yaşta esir edilir 🔷 Ortalığı kasıp kavuran Moğol istilasından kaçmaya çalışan kabilesi, Ulak Meliki Enes Han tarafından baskına uğrar. Moğollara karşı koyamayan kabile dağılır ve seçilen kimseler satılmak üzere esir alınır. 🔷 Baybars ile birlikte süt kardeşi Bedreddin Beysaray da Moğolların esir aldığı kimseler arasındadır. Tüccarlara satılan iki kardeş, Anadolu üzerinden Sivas'a getirilir. Bu yolculuk Baybars'ın hayatında yepyeni bir dönemin başlangıcı olur. (X) Memlükler döneminin 5 önemli şairi Köle pazarına çıkartılır 🔷 Ortaçağ'da yaygın olan esir pazarlarında, güç sahibi kişi pazardaki esirler arasından kuvvetli ve kendisine hizmet edeceğini düşündüğü tutsağı satın alır. Baybars da bunlardan biri olur. Sivas'taki esir pazarında boyu, mavi gözleri ve yakışıklılığı ile dikkat çeker. 🔷 Süt kardeşi Beysaray ise farklı birine satılır. Baybars'ı satın alan kimse onu önce Halep'e, ardından Dımaşk'a (Şam) götürür. İki kardeşin Halep'teki bir handa tekrar bir araya geldikleri rivayet edilir. (X) Tolunoğulları'nın Mısır'daki nişanesi Mısır'a doğru 🔷 Hama'da mahpus bulunan Emîr Alâeddin Aytekin el-Bundukdârî tarafından satın alınmasıyla Kahire'ye gider. Tarihi kaynaklar, Emir Aytekin'in onu seçmesinin tesadüf olmadığını söyler. 🔷 Kıpçak diyarından Moğol esiri olarak ayrılan Baybars, Sivas ve Şam'ın ardından geldiği Kahire'de, hayatının dönüm noktasını yaşar. XIII. yüzyılın ortalarından XIV. yüzyılın sonlarına kadar Mısır'ın idaresinde söz sahibi olan Bahriyye Memlüklerine asker olarak katılır. (X)🔎 Bir Bilgi (X)Mısır, Suriye ve Hicaz bölgelerinde yaklaşık 300 yıl hüküm süren Memlükler, Abbasilerden ayrılan Türk askerlerinin Mısır'da kurduğu güçlü bir yapı idi. 🔷 Askeri ve idari anlamda yetenekli olduğunu gösteren Baybars, kısa zaman içerisinde Bahriyye Memlüklerinin liderleri arasına girerek orduda görev almaya başlar. Cesur ve lider kişiliği orduda hızlı yükselmesini sağlar. 🔷 1250 yılında Turan Şah zamanında Dimyat'ın ele geçirilmesinde ve Mansure'ye kadar gelen Fransa Kralı IX. Louis'nin yenilgiye uğratılıp esir düşürülmesinde büyük rol oynar. (X) Mısır'ın antik mezarlığı: Beni Hasan Moğolları yenen tek Türk devleti 🔷 Mısır tahtına Celaleddin Harizmşah'ın amcasının oğlu Kutuz'un geçmesiyle birlikte Baybars etkinliğini artırır. Kutuz, güçlü ve cesur bir kimse olan Baybars'ı yanına alarak önemli görevler verir. 🔷 Tam bu tarihlerde Baybars'ın çocukluğundan beri tanıdığı Moğollar, Suriye'ye girer. Kutuz'un Moğollar üzerine sevk ettiği öncü kuvvetlerin komutanı Baybars'tır. (X) İslam tarihinde Ramazan'da kazanılan zaferler Aynicalut Savaşı 🔷 Tarihe Aynicalut Savaşı olarak geçen muharebe, Filistin'de Nablus ile Beysan arasında yer alan küçük bir bölgede cereyan eder. Rivayete göre adını Hz. Davud (AS) tarafından öldürülen Calut'tan alır. 🔷 Hülagu kumandasındaki Moğol orduları, 1258 yılında Bağdat'ı işgal edip Abbasi halifeliğine son verdikten sonra Suriye üzerine yönelir ve merkezi şehir Halep'i de ele geçirir. (X) 🔍 Bir bilgi: 🔷 Suriye'deki şehirleri tek tek istila eden Hülagu, Kutuz'a elçiler göndererek bir an önce teslim olmasını, aksi takdirde çok kötü sonuçlarının olacağını bildirir. Bu tehditler karşısında sultan, kumandanlarıyla istişare eder. 🔷 Moğollarla karşı karşıya gelmenin sonuçları üzerinde durulduktan sonra savaşa karar verilir ve elçiler öldürülür. Kutuz yaptığı çağrı ile bütün Müslümanları, Moğollara karşı cihada davet eder, Baybars'ı da öncü birliğin başında Gazze'ye sevk eder. O sırada yetersiz Moğol kuvvetleri mağlup olur. 🔷 Baybars'ın zafer haberini alan Kutuz, emrindeki bazı emirlerle birlikte Kahire'den Gazze'ye hareket eder. Moğollar ile karşılaşmaktan korkan bazı emirler dönmek isteseler de Kutuz çok etkili bir konuşma yaparak, Allah yolunda cihadın önemini hatırlatır. 🔷 Gazze'ye varan Kutuz, Haçlı kontlarına elçiler göndererek topraklarından geçiş izni ister. Moğollara karşı yapılacak savaşı kendi çıkarlarına uygun düştüğü için destekleyen Haçlılar, izin verdiği gibi Memlüklere saldırmayacaklarını da taahhüt eder. (X) Tarihin en acımasız olayı: Moğolların Bağdat'taki katliamı 🔷 Kutuz'un ilerleyişini duyan Moğol başkumandan Ketboğa, aklı devre dışı bırakan bir öfkeyle ayaklanır. Moğol İmparatoru Hülagu'nun bölgeye gelmesini beklemeden Aynicalut'a hareket ederek Kutuz'un ordusunu yok etmek ister. Bölgeye çok önceden gelmiş olan sultan, ordusunu ikiye bölerek etkili bir savaş taktiği uygular. 🔷 Ordunun bir bölümü ormanlık alanda pusu kurmayı beklerken diğer bölümü ise Baybars'ın kumandasında savaş meydanında kalır. 🔷 Moğol ordusu, ertesi gün Aynicalut'a gelir. Ketboğa, Baybars'ın ardındaki Memlükleri görünce, sayılarının az olduğunu zannederek hücum eder. Sahte ricat ile ormanlık alana kadar çekilen Baybars, Moğolları pusuya düşürmeyi başarır. (X) Müslüman olan ilk Moğol hanı: Berke Han 🔷 Memlükler, Moğolları çember içine almayı başararak zafer elde eder. Anadolu'yu, Mezopotamya'yı yakıp yıkan Moğollar, İslam ordusu karşısında ağır bir mağlubiyet alarak ilk yenilgisini tadar. 🔷 Tarihin akışını değiştiren büyük savaşlardan biri olarak kabul edilen Aynicalut Savaşı'nda, Kutuz'un cesareti ve aklı ile Baybars'ın askeri yeteneğinin etkili olduğu görülür. (X) Ayn Calut Savaşı hakkında tarihi bilgiler Baybars'ın sultan oluşu 🔷 Baybars, Aynicalut'taki başarısının ardından Kutuz'un yanına giderek Halep'e vali olmayı talep eder. Ancak onun bu isteği reddedilir. 🔷 Kutuz'a karşı oldukça sinirlenen Baybars, tahta geçmek için plan yapar. Avlanmak üzere karargâhtan uzaklaşan Kutuz'u pusuya düşürerek öldürür ve Memlük ileri gelenlerinin de desteğiyle tahta çıkar. (X) 🔎 Bir bilgi: Memlük tarihindeki yeni dönem 🔷 Tarihçiler, Memlük Devleti'nin gerçek manada kurucusu olarak Baybars'ı kabul eder. İleri görüşlü bir isim olan sultan, yönetimi eline alır almaz Moğol ve Haçlı üzerine seferlere çıkarak önemli başarılara imza atar. 17 yıllık saltanatında 40 sefer düzenler. 🔷 Memlük Devleti'nin nüfuzunu Arap Yarımadası'na yaymaya başarır. Ülkedeki otorite ve iç huzuru sağlamak için ayaklanmaları bastırarak emniyeti sağlar. (X) 11 maddede Türk dilinin en eski metinleri: Orhun Kitabeleri Haçlılarla çetin mücadelesi 🔷 Baybars'ın en önemli amaçlarından biri de Haçlılar'a karşı topyekün bir mücadeleye girişmek ve onları Ortadoğu'dan çıkarmaktı. Bu düşünceyle 1265 şubatı başlarında harekete geçerek Kaysâriye, Yafa, Aslis ve Arsuf şehirlerini ele geçirir. 🔷 Baybars'ın Haçlılara karşı aldığı en büyük zafer, 1268 yılında Antakya'yı fethetmesidir. Haçlıların doğuda kurdukları ikinci prenslik olan Antakya'nın ortadan kaldırılması İslam dünyasında sevinçle karşılanır. (X) Celaleddin Harezmşah kimdir? Vefatı 🔷 Baybars Moğollar'ı bozguna uğrattıktan sonra Antakya üzerinden Dımaşk'a döndüğü sırada ansızın hastalanır. Ağırlaşan rahatsızlığı nedeniyle on dört gün sonra, 20 Haziran 1277'de vefat eder. 🔷 Vasiyeti Şam kırsalında yer alan Dareyya'ya gömülmek olsa da oğlu Muhammed Bereke onu Şam'da hazırlattığı türbeye defneder. (X) İlk Müslüman kadın hükümdar Raziye Sultan'ın iktidar savaşı Baybars'ın devleti ihyası 🔷 Baybars, ülkesinde Cengiz yasası ve töresini uygular, adalet ve hukuka önem verir. Tarihi kaynaklar onun çok çalışan ve disiplinli bir lider olduğunu vurgular. 🔷 Dört büyük Sünnî mezhep mensuplarının işlerini görmek için her mezhebe ait kadıların başına kādılkudâtlar tayinini, ilk kez o gerçekleştirir. 🔷 Oldukça etkili posta teşkilâtı kurar, ordusunu yeni silâhlarla donattıktan başka İskenderiye, Kahire, Dimyat tersanelerini genişletir. Baybars'ın unvanları 🔷 İslam'ın iki mukaddes şehri olan ve Haremeyn olarak anılan Mekke ve Medine'nin hizmetkârı anlamına gelen 'Hadimü'l-Haremeyn' unvanını kullanılır. İlk olarak Kudüs fatihi Selahaddin Eyyubi tarafından kullanılan bu unvan daha sonraki Memlük sultanları ve Yavuz Sultan Selim'den itibaren Osmanlı padişahları tarafından kullanılır. 🔷 Dinin direği anlamına gelen 'Rükneddin' unvanını kullanan Baybars, Hristiyan ve Moğollara karşı kazandığı zaferler sonrasında dinin kılıcı anlamına gelen 'Seyfeddin' olarak değiştirerek bu unvanı da kullanmaya başlar. (X) Şark'ın en sevgili sultanı: Selahaddin Eyyubi Meşhur eserleri 🔷 Baybars Camii