Kambur Vesim kimdir? Kambur Vesim'in tıp tarihine kazandırdıkları...

İslam tarihi, bugünkü medeniyetin temellerini atan birçok Müslüman bilim adamının keşiflerinden, inşalarından ve miraslarından oluşur. Örneğin, 12 asır önce ilk kâğıt fabrikasını kuran İbn Fazıl, adını dünya tarihine altın harflerle yazdırdı. Razi, Ortadoğu ülkelerinin çoğunda yaygın olarak görülen çocuk hastalıklarından çiçek ve kızamığın tanılarını vermiş ve bunlar arasındaki farkları belirlemişti. Akşemseddin, tıp tarihinde ilk defa mikrop meselesini ortaya atarak, bu alanda kesin bilgiler veren Fracastor adlı İtalyan hekimden en az 100 yıl önce bu konuya ilk temas eden tabip oldu. Kambur Vesim de bu önemli âlimlerden biri olarak verem mikrobunu bulması ile adını tarihe yazdırdı. Halk arasında Kambur lakabıyla tanınan Abbas Vesim Efendi, 17'nci yüzyılda yaşamış Osmanlı astronomu ve hekimidir. Tıp ilmiyle Farsçayı babasından öğrendiği ileri sürülür. Astronomi derslerini Ahmed-i Mısrî'den, fizik derslerini ise Yanyalı Esad Efendi'den almıştır. İlmi çalışmalarını Fatih'te Sultan Selim Çarşısı'ndaki hekim dükkânında yapmıştır. Vesim Efendi'nin eserleri içinde özellikle, yayımlanmamış Düstûru Vesîm fi't-tıbbi'l-cedîd ve'l-kadîm (Eski ve Yeni Tıp konusunda Vesim'in kuralları) adlı kitabı önemlidir. Hastalıkların sadece tedavisinin değil, nedenlerinin de araştırılmasına büyük önem veren Abbas Vesim Efendi'nin esas üne kavuşması verem mikrobunu bulması ve 18. yüzyıl sonlarında 'Düsturu'l-Vesim fi Tıbbi'l-Cedid ve'l-Kadim (Eski ve Yeni Tıp konusunda Vesim'in kuralları) adlı iki ciltlik kitabı yazmasıdır. 2083 sayfa olan el yazma halindeki bu eser, bir önsöz, dört bölüm ve bir de sonsözden meydana gelir. Doğu ve batı tıbbını karşılaştıran ve mükemmel bir külliyat olan eser, tıp tarihimiz açısından büyük bir öneme sahiptir. Bu eserin birinci bölümünde baştan sona kadar organ hastalıkları, ikinci bölümünde kadın ve çocuk hastalıkları, üçüncü bölümünde şişler ve ülserler, dördüncü bölümünde basit ve bileşik ilaçlar anlatılır. Önsözü Müstakimzâde Sa'deddin Efendi tarafından kaleme alınan bu eserin yazma nüshalarından biri Beyazıt Devlet, ikincisi de Ragıp Paşa kütüphanesindedir. Tıp alanındaki eserleri arasında, Tıbb-ı Cedîd-i Kimyevî adlı çalışması ile Macar Georgios'tan Vesîletü'l-meṭâlib fî ʿilmi't-terâkib adıyla tercüme ettiği bir farmakoloji kitabı da yer almaktadır. Abbas Vesim Efendi'nin verem hakkındaki görüşleri ve mikrobu tarifi, zamanına göre ileri bir seviye olarak kabul edilmektedir. Tıbbî eserlerinden başka, 1437-1440 yılları arasında hazırlandığı kabul edilen Zîc-i Uluğ Bey adlı eseri Nehcü'l-bülûğ fî şerhi Zîci Uluğ adıyla tercüme ve şerh etmiş, bir de rü'yet-i hilâle ait bir risâle kaleme almıştır. Ayrıca edebiyatla da meşgul olduğu bilinen Vesim Efendi'nin mürettep bir divanı vardır. Tıp alanındaki eserleri arasında, Tıbb-ı Cedîd-i Kimyevî adlı çalışması ile bir farmakoloji kitabı da yer alır. Abbas Vesim Efendi'nin verem hakkındaki görüşleri ve mikrobu tarifi, zamanına göre ileri bir seviye olarak kabul edilir. Tıbbî eserlerinden başka, 1437-1440 yılları arasında hazırlandığı kabul edilen Zîc-i Uluğ Bey adlı eseri Nehcü'l-bülûğ fî şerhi Zîci Uluğ adıyla tercüme ve şerh etmiş, bir de rü'yet-i hilâle ait bir risâle kaleme almıştır. Ayrıca edebiyatla da meşgul olduğu bilinen Vesim Efendi'nin mürettep bir divanı vardır. Nehcü'l-Bülûğ fî Şerhi Zîc-i Ulûğ, Abbas Vesim Efendi'nin ikinci önemli eseridir. Uluğ Bey Zicinin Türkçe şerhidir. Sultan I. Mahmud'a sunulmuştur. Yazar, eski Türk takvimini incelemiş ve metinde olmayan İbrani ve Rumi takvimleri ilave etmiştir. Uluğ Bey eserleri ve hayatı hakkında tarihi bilgiler Risâle fî Rü'yeti'l-Hilâl, 1740'ta kaleme alınmıştır. Eserde Ay'ın görünüşü ve çizgileri hakkında bilgi verilir. Diğer eserleri: Risâle-i Vefk; Tercemeti Kitâbi'l-Bircendî Mine'l-Husûf ve'l-Küsûf; Vesîletü'l-Metâlib fî 'İlmi't-Terâkib Vesîletü'l-metâlib fî İlmi't-Terâkib ve Düstûru'l-Vesîm fî Tıbbı'l-Cedîd ve'l-Kadîm'dir. Ay'daki kraterlere verilen Türk isimleri ⚫ Osmanlı tarihinde birçok bilim adamı edebi ve ilmi yönüyle anılır. Abbas Vesim de bu özelliği taşıyan alim şahsiyetlerimizden biridir. Vesim hem dini hem de pozitif bilimlerle uğraşmış; Mekke, Medine, Mısır ve Şam'a seyahatlerde bulunmuştur. Hekim bir şair olması nedeniyle tıp temalı şiirler kaleme almıştır. Düstûr-ı Vesim'de yer alan 52 beyitlik mesnevisi Divanı'nda yer almayan uzunca bir şiir olması hasebiyle edebiyat tarihi açısından da önemlidir. Büyük bilgin Abbas Vesim Efendi, 13 Haziran 1760 senesinde İstanbul'da vefat etmiştir.

Kambur Vesim kimdir? Kambur Vesim'in tıp tarihine kazandırdıkları...

Müslüman bilim adamlarının keşifleri