İslam medeniyetinin en önemli hastanelerinden; Nureddin Darüşşifası

12. yüzyılda yaşayan Nureddin Mahmud Zengi, Musul'da doğdu. Hadis ezberleyip rivayet eden Nureddin Zengi, iyi bir eğitim aldı. Babasının ölümünden sonra Halep ve Dımaşk'ı ele geçirdi. Hükümdarlığının ikinci yılında ise Haçlı ordusuyla mücadele edip Artah ve Keferlâsa gibi şehirleri aldı. Zengi, elliden fazla beldeyi, Haçlıların işgalinden kurtardı. Nureddin Zengi'nin babası İmâdüddin Zengi'nin vefatını fırsat bilen Haçlı ordusunun komutanı II. Joscelin Urfa'nın iç kale dışındaki kesimlerini zapt etti. İç kalede direnişlerini sürdüren İslam askerleri Nureddin Zengî'den yardım istedi. Harekete geçen Nureddin Zengî, Haçlı ordusunun kuşatmasını dağıttı. Mazlum ve mağrur Halep'in cesur önderi Nureddin Zengi 14. yüzyılın önemli tarihçisi İbn Kesîr 'el-Bidaye ve'l- Nihaye' Nureddin Mahmud Zengî'nin Haçlılara karşı yaptığı savaşların birinde II. Joscelin'i esir aldığını anlatır. Daha sonra esir alınan Haçlı Kontu fidye karşılığında serbest bırakıldı. İbn Kesîr'in verdiği bilgiye göre Nureddin Zengî, II. Joscelin'in için alınan fidye ile Dımaşk'ta bir hastane yapmaya karar verdi. Dımaşk'ta el-Bimaristanü'l-Kebir adıyla da anılan meşhur hastaneyi yaptırdı. *Prof. Dr. Fuat Sezgin'in Nureddin Hastanesi'ne dair minyatürü Bu hastanede her daim ilaç imal edilirdi. Her gün hastanedeki hastaların ihtiyacına göre gıda ve ilaçlarını temin edilirdi. Hastanenin günlük giderlerine on beş dinar harcandığı söylenir. Bu hastanede herkes tedavi olurdu. Hatta Nureddin Zengî'nin buraya geldiği ve bizzat tedavi olduğu söylenir. Ender bulunan ilaçlar zengin fakir ayırt edilmeksizin herkese verilirdi. Müslümanların 800 yıl önce kurduğu eğitim hastaneleri Tıp okulunda birçok tanınmış hekim ders vermekte olup, pratisyenler bazı günlerde Sultan Nureddin'in huzurunda toplanarak tıbbi konularda tartışma yapıyordu. Kim zamanlarda ise hastane yöneticisi Ebulmecid'in öğrencilerine yaptığı üç saatlik konuşmayı dinlerlerdi. Bu tıp okulundan mezun olan tanınmış Müslüman hekimler arasında 13'üncü yüzyılda küçük kan dolaşımını keşfederek insan fizyolojisinin anlaşılmasında yeni bir adım atılmasını sağlayan İbnü'n Nefis yer alıyordu. Tarihte küçük kan dolaşımını ilk kez tarif eden kişi: İbnü'n-Nefis İslam medeniyetinin önemli hastanelerinden biri olan Nureddin Hastanesi'nde önemli tabipler görev aldı. Bunlardan bazıları şunlardır: Hastanenin ilk doktorlarından Muhezzübiddin İbnu'n-nakkaş, Muvaffakuddin İbn Mitran, hayatını hastalarına ayıran Ebu'l-Fazl İbn Abdülkerim el-Mühendis, hastalara yaptığı maddi yardımlarla tanınan Muvaffakuddin Abdülazîz, Kemalüddin el-Hımsî, Ebu'l Hasan Ali İbn Halife ibn Yunus İbn Halife, meşhur göz doktoru olan Ed-Dahvâr, İbnü'l-Lebûdî Şemsüddin Ebu Abdullah Muhammed İbn Abdan, Ebu's-Senâ Mahmûd İbn Ömer eş-Şeybanîdir. Nureddin Hastanesi'nin tabiplerinin hayatlarına dair haberimize ulaşmak için tıklayın. Nureddin Hastanesi'nden taburcu olan hastalara bir miktar altın verilirdi. Bunun nedeni ise tedaviden sonra hastalıktan yeni çıkmış kimsenin gücünü toparlayana kadar çalışmak zorunda kalmaması içindi. Buradaki hastaneye Zengi, pek çok tıp kitabını vakfetmiş, bilimsel çalışmaların yapılmasını da sağlamıştı.Hastanenin baştabibi Ebu'l-Mecd İbn Ebi'l-Hakem İbn Ubeydullah İbn Muzaffer İbnu'l-Bahılî hastaları tek tek kontrolden geçirirdi. Nureddin Hastanesi'nde aynı zamanda akıl hastaları içinde bir bölüm bulunur, burada tedavi edilirdi. Aynı zamanda dünya tarihinin ilk kliniği olarak geçen Nureddin Hastanesi'nde hastaların acılarını hafifletmek için musikiyle tedavi yöntemini de kullanılmıştır. 13. yüzyılın önemli göz doktorlarından İbn Ebu Useybiye'nin Tabakatü'l-Etibba adlı eserinde buradaki akıl hastalarının tedavisini şöyle anlatır: 'Akıl hastalarına ayrılan salonda hekim Muhazzebeddin, mania denilen 'Al cünun as-sabi' hastalığına yakalanmış bir deliye, içine opium konmuş arpa suyu içirilmesini kararlaştırdı. Bunu içen adamın hastalığı geçti. Ve sıhhatine kavuştu.' Bahili'nin müziğin hastalıkların tedavisindeki tesirini incelemesi üzerine Nureddin Zengi bu hastanenin ilk hekimi yaptı. Avrupa'da ise onların 'İçlerinde şeytan var!' denilerek yakılan akıl hastaları, İslam medeniyetinde müzikle tedavi ediliyordu. Er-Razi, Farabi, İbn Sina gibi tabipler ilaç ve müzikle tedavi yöntemlerini kullanmışlardı. İbn Sina'dan müzik ve telkinlerle tedavi Şam'daki Nurettin Hastanesi'nde İbn Sina'nın tesiriyle müzikle akıl hastalığının tedavisini uygulandı. Bu tesirler, Osmanlı devrinde de devam etmiştir. İbn Sina'ya göre müzik, insanların üzerinde önemli tesirler yapar. 'Tedavinin en iyi yollarından, en etkililerinden biri hastanın aklî ve ruhî güçlerini artırmak, ona hastalıkla daha iyi mücadele etmek için cesaret vermek, hastanın çevresi sevimli, hoşa gider hale getirmek ona en iyi musikiyi dinletmek ve onu sevdiği insanlarla bir araya getirmektir.' Musikiyle gelen şifa Rast makamı: Akıl hastalığından ve felç illetinden kurtulmaya yönelik yardımcı ve destekleyici bir makamdır.

İslam medeniyetinin en önemli hastanelerinden; Nureddin Darüşşifası

Nureddin Mahmud Zengi kimdir?