Fatih Sultan Mehmet hakkında bilmeniz gereken 15 şey

Fatih, 30 yıllık hükümdarlığı boyunca iki imparatorluğa, dört krallığa, altı prensliğe, beş dukalığa son verdi. Üstün asker kişiliğinin yanında devlet adamı kimliği ile de Osmanlı tarihine damgasını vurdu. Onun zamanında, 'Fatih Kanunnamesi', 'Atik Kanunname' ve 'Kanunname-i Ali Osman' adı verilen yasalar hazırlandı. Şiire de büyük ilgisi vardı. 'Avni' mahlasıyla şiirler kaleme aldı. Fatih, aynı zamanda 'divan'ı olan ilk padişahtı. Tarih kitaplarında genellikle Fatih, üç defa çıkmış gibi gösterilir. Bunlardan birincisi 1444'te babasının tahtı bırakması üzerine ikincisi Varna Savaşı'ndan sonra üçüncüsü de babasının öldüğü zaman olarak gösterilir. Ancak Halil İnancık bu bilginin yanlışlığını vurgular. Varna Muharebesi'nde II. Murad tekrar tahta geçmemiştir. Sadece ordunun komutanlığını üstlenmiş, savaşın ardından da Manisa'ya gitmiştir. Oğlunun istikbali için böyle davranmıştı. Varna Muharebesi'nden sonra İslam ilkelerine gönderilen fetihnameler II. Mehmet adına yazılmış, cevaplar da ona hitaben gelmiştir. Bunlar açıkça II. Murad'ın, Varna Muharebesi sırasında tahta tekrar geçmediğini gösterir. Bu durumda II. Mehmet'in iki defa tahta geçtiği ortaya çıkmaktadır. II. Murad'ın 3 Şubat 1451'de ölümü üzerine 18 Şubat'ta tahta geçen Fatih, üçüncü defa değil, ikinci kez hükümdar oldu. Osmanlı medeniyeti, Fatih Sultan Mehmet döneminde en yüksek noktasına ulaştı. Fatih, bugünkü Türk entelektüelinin sahip olamayacağı vasıflara sahipti. Bu vasıfların başında, doğuya ve batıya sahip olması; İtalyancayı, Yunancayı, Farsçayı ve de Arapçayı biliyor olması gelirdi. Onun devrinde Batı'da böyle bir münevver yoktu. İnanılmaz derecedeki coğrafya bilgisi, ateşli silahlar ordusuna iyi komuta etmesi, onu bir dünya hükümdarı olarak nitelemeye yeterdi. Sultan Mehmet, yalnız Türk tarihinin değil dünya tarihinin de yön değiştirmesini sağlamış bir hükümdardı. Devlet otoritesine gölge getirmemek için en kapsamlı mücadeleyi verdi. 30 yıllık hükümdarlığı boyunca iki imparatorluğa, dört krallığa, altı prensliğe, beş dukalığa son verdi. Geride sınırlarını genişletmiş bir imparatorluk bıraktı. Fatih Sultan Mehmet'in Anadolu ve Rumeli fetihleri hakkında bilgileri okumak için tıklayın. Sultan, zevk ve sefadan hiç hoşlanmazdı. İdari ve askeri çalışmalar zamanının çoğunu alırdı. İlime büyük önem verirdi ve devrin önemli âlimlerinin ilim ve irfanından yararlanmaya çalışırdı. Ayrıca Fatih Sultan Mehmet, Avrupa'dan birçok ressam ve bilim adamını da çağırmıştı. Bunların en ünlüsü 1479-1481 yılları arasında sarayda bulunup, padişahın çeşitli portrelerini ve madalyonlarını yapan Gentile Bellini'dir. Tahtı 1446'da babasına devreden 2. Mehmet, 19 yaşına geldiğinde yeniden tahta çıktı. 1448'de ve 1450'de babasıyla birlikte Arnavutluk seferlerine katılarak tecrübe kazandı. 1450'de Dulkadiroğulları Beyi Süleyman Bey'in kızı Sitti Mükrime Hatun ile evlendi. 10 Şubat 1451'de babası ölünce tekrar tahta oturdu. İstanbul'un fatihinin en büyük arzusu İstanbul'u fethetmekti. Tahta tekrar çıktığında bu hayalini gerçekleştirmek için hazırlıklara başladı. İşe Rumelihisarı'nı yaptırmakla başladı. Venedik, Macaristan ve Bosna hükümdarlarıyla kısa süreli barış yaptı. Cenevizlilerin tarafsız olmasını sağladı. Ordudaki asker sayısını 70 bine çıkardı. Fetih hazırlığı bir yıla yakın sürdü. Ve 6 Nisan 1453'te İstanbul önlerine dayandı. Büyük kuşatma, tam 53 gün boyunca devam etti. Şehrin kapıları sonunda 29 Mayıs 1453 günü açıldı. İstanbul'da Fatih Sultan Mehmet'in emriyle inşa edilen 5 kuruluşu okumak için tıklayınız. Osmanlı İmparatorluğuna ait ilk kanun derlemesi, Fatih zamanından kalmadır. Ancak bu kanunnamenin onun döneminde kaleme alınmadığı, önemli bir kısmının daha sonraki tarihlerde yazıldığı, tamamının ona ait olmadığı iddiaları ortaya atılmıştı. Kanunnamede yer alan devlet teşkilatına ait birtakım hususların daha sonraki tarihlerde ortaya çıktığı, bu yüzden de Fatih döneminde yazılmış olamayacağı ileri sürülmüştü. Halil İnancık ve Abdülkadir Özcan gibi Osmanlı tarihçilerinin yaptığı araştırmalar bu iddiaların doğru olmadığını ve kanunnamenin az bir kısmı haricinde Fatih'e ait olduğu ortaya çıkmıştı. Bugün elimizde bulunan kanunname metni II. Beyazıt devrinde yapılan bir kısım ilaveleri de barındırır. Kardeş katli meselesini de ona yakıştıramayanlar da onun adını lekelemek için bu kanunnamenin Batılılar tarafından yazıldığını ileri sürer. Kanunnamenin tek nüsha halinde ve Viyana arşivlerinde bulunması da iddialarına delil olarak gösterirler. Ancak yapılan araştırmalar kanunnamenin tek nüsha olmadığını, Osmanlı tarihi içerisinde başka nüshalarının da bulunduğunu ortaya çıkarmıştır. İstanbul'u 1453 yılında 21 yaşında fethederek 'yıkılmaz' diye bilinen Bizans İmparatorluğu'nu yıkan 2. Mehmet, 'Fatih' unvanını aldı. Fetih sırasında gemileri karadan yürütüp Haliç'e indirerek savaşın seyrini değiştiren Fatih Sultan Mehmet, bu fetihle Orta Çağ'ı kapatıp Yeni Çağ'ı açtı. İstanbul'un fethinden sonra şehrin yağmalanmasına izin vermeyerek can ve mal güvenliği garantisi verdiği halkın gönlünü kazanan Fatih Sultan Mehmet, fethin sembolü olarak Ayasofya Kilisesi'ni camiye çevirdi ve kıyamete kadar cami olarak kalmasını istediği bu muhteşem eser için bir vakfiye yazdırttı. 1127 yıl kilise, 481 yıl cami olarak kullanılan Ayasofya, 1934'te müzeye dönüştürüldü. Sultanlığı döneminde 25 seferi bizzat yöneten Fatih, babası 2. Murad döneminde 880 bin kilometrekare olarak devraldığı Osmanlı topraklarını, 2 milyon 214 bin kilometrekareye ulaştırdı. Fatih Sultan Mehmed'in divanından beyitler İstanbul'un ele geçirilmesinden sonra, fetih sayesinde kazandığı büyük kudretle, iktidarına zarar veren Çandarlı Halil Paşa'yı ortadan kaldıran Fatih Sultan Mehmet, hiç duraklamadan fütuhata başladı. Fetihten bir yıl sonra 1454'te Sırbistan seferine çıktı. Ardından Karadeniz bölgesindeki Ceneviz kolonileriyle, Boğdan'ı haraca bağladı. 1455'te ikinci defa Sırbistan seferine çıktı. 1456'da babası II. Murad'ın alamadığı Belgrad'ı kuşattı. 1457 senesi sakin geçti ve herhangi bir askeri hareket yapılmadı. 1458'de ise Veziriazam Mahmut Paşa, Sırbistan'ı ele geçirilmemiş bölgelerini fethederken, Fatih Sultan Mehmet Mora'da idi. Çağ açıp, çağ kapatan Fatih Sultan Mehmed, üstün yetenekleri olan bir padişahtı. Yıkılmaz denilen surları yıktı, Osmanlı Devleti'nin devamını sağladı. 21 yaşında İstanbul'u fetheden ve altı dil konuştuğu bilinen Fatih Sultan Mehmed'in güle olan ilgisi minyatürlere yansımıştı. Nakkaş Sinan Bey tarafından yapılan Fatih minyatüründe, Fatih Sultan Mehmed gül koklarken resmedilmişti. Nakkaş Sinan Bey, saraya gelen yabancı ressamlardan birinin yanında yetişmiştir. Minyatürde padişah bağdaş kurmuş bir şekilde gül koklar. Bu resim yan profilden çizilmiştir. Batı'nın resim tekniğinin yanında sultanın giysileri Doğu'dan bir parçadır. Resimdeki gül, Muhammed'i dolayısıyla İslam'ı çağrıştırmaktadır. Çünkü gül sembolü Divan şiirinde de Hz. Muhammed ile ilişkilendirilir. Şiirlerde peygambere telmih olarak kullanılır. Sultanın parmağında bulunan yüzüğe ise zihgir denir. Zihgir savaşçılığın ve yiğitliğin sembolüdür. Ok atarken yayın gerilmesinde kullanılır. Minyatürde yüzük yukarı bakacak şekilde işlenmiştir. Bu devletin barış döneminde olduğunun bir işaretidir. Eğer aşağı doğru tasvir edilseydi eğer savaş döneminde olduğunu kavrayacaktık. Fatih'ten sonra da Osmanlı tarihinde cihangir hükümdarlar çıkmıştır. Ancak Fatih kadar bilime, düşünceye önem veren bir padişah daha gelmemiştir. Fatih bir Rönesans hükümdarıydı. Devrin ileri gelen âlimlerini de sık sık huzurunda tartıştırırdı. Fatih'in huzurundaki tartışmalarda başarılı olan mükâfatlandırılır, kaybeden ise bulunduğu görevi bırakmak zorunda kalırdı. Bu tartışmaların günlerce sürdüğü de olurdu. Fatih ilme değer verdiği için Osmanlı ülkesi dışında bulunan önemli İslam âlimlerine büyük paralar vererek memleketine çağırırdı. Akkoyunluların hizmetinde olan meşhur matematik ve astronomi uzmanı Ali Kuşçu'yu geldiği mesafe miktarınca mükâfat vererek Osmanlı hizmetine sokmuştu. Fatih Sultan Mehmet aynı zamanda havan topu sistemini de geliştirdi. Havan topu o dönemde uygulanıyordu ama geliştirilmesi çok önemliydi. Surdan içeri atış yapılabilmesi ya da Haliç'teki donanmanın Galata surları üzerinden sektirilerek donanmadaki gemilerin batırılmasının gerçekleştirilmesi olayı tarihte ilk uygulamadır. Krokisi kendisi tarafından çizilen ve balistik hesaplamalarının da kendisinde tarafından yapılan ilk havan topu, askeri silah tarihi içerisinde Fatih Sultan Mehmet'in icat ettiği havan topu tarihte ilk defa İstanbul'un fethi sırasında Türkler tarafından kullanıldı. Öte yandan, ciddi açıdan bir ateşli silah olarak top gücünün genel alanda ciddi bir yıkım gücü olmasa bile, asker ve toplum üzerinde uyandırdığı korku, savaş stratejisinde direnme gücünü kırmada, psikolojik baskının gerçek anlamda uygulaması olmuştur. Bizans'ın Haliç ağzı üzerinde düzen almış olan güçlü donanmasının hemen arkasına karadan geçirerek Haliç içerisine küçük bir kuvvet indirebilmek, ciddi moral bozukluğu yapabilecek bir noktadır. Fatih Sultan Mehmet Han'ın bu gemileri karadan denize indirme başarısı öncesinde bunu Mora kuşatmasında 300 gemisini karadan yürüten Gazi Umur Bey'in bu başarısına vakıf olduğu bunu İstanbul'un fethi esnasında gerçekleştirmek üzere hazırlanmış olduğunu görmekteyiz. Fatih, kendisinden önceki medeniyetler ve askeri sistemdeki uygulamaları, en mükemmel ve kemale ermiş şekliyle icra etmiş, hayata geçirmiştir. Savaş teknikleri ve teknolojisinin gelişimine sağladığı başarının sadece ateş gücü değil, bir strateji ve lojistik ile uygulanabilineceğini ispat etmiştir ve emsal oluşturmuştur. Bugün, modern askeri sistemin kurucusudur. Fatih Sultan Mehmet, sefere çıktığında şiddetli karın ağrıları çekti. Nikris hastalığının yanında yeni hastalıklar da baş gösterince tedavisine hekimbaşı Laristanlı Acem Hamideddin el-Lari başladı. Acem Lari başarısız olunca, eski hekimbaşı Yakup Paşa elinden bir şey gelmeyeceğini, yanlış bir ilaç kullanıldığını ve bu ilacın etkilerini gidermenin artık mümkün olmadığını söyledi. Ancak diğer tabipler çaresiz kalınca hastaların tedavide kullanıldığı şurubunu vererek padişahın sancısını azaltma yolunda gitti. Fakat şurup tesirini göstermesi ve Fatih kısa bir komadan sonra 3 Mayıs 1481'de ikindi vakti vefat etti. Henüz 50 yaşında sefere giderken vefat etmesi ise büyük tartışmalara neden oldu. . Fatih Sultan Mehmet'in ölümünden önce Mısır'daki Memluk Devleti ile Osmanlılar arasında bir gerginlik meydana gelmişti. Fatih Sultan Mehmet'in 25 Nisan 1481'de Üsküdar'a geçmesiyle sefer başladı. Fatih, hemen hemen bütün Osmanlı padişahlarında görülen nıkris (gut) hastalığından mustaripti. Bu durum padişahların hareketlerinin kısıtladığı gibi devamlı ağrılar içinde kalmasına da sebep oluyordu. Osmanlı ordusu, Gebze civarındaki Hünkâr Çayırı'nda konaklandı. Sultan burada 1 Mayıs'ta şiddetli karın ağrıları çekmeye başladı. Eski hastalıklarının yani nikris ile romatizmanın yanı sıra yeni hastalıklar da baş göstermişti. Fatih'in tedavisinde hekimbaşı Laristanlı Acem Hamideddin el-Lari başladı. Acem Lari başarısız olunca, eski hekimbaşı Yakup Paşa elinden bir şey gelmeyeceğini, yanlış bir ilaç kullanıldığını ve bu ilacın etkilerini gidermenin artık mümkün olmadığını söyledi. Ancak diğer tabipler çaresiz kalınca hastaların tedavide kullanıldığı şurubunu vererek padişahın sancısını azaltma yolunda gitti. Fakat şurup tesirini göstermesi ve Fatih kısa bir komadan sonra 3 Mayıs 1481'de ikindi vakti vefat etti. Fatih Sultan Mehmet'in ölümünün üzerindeki sır perdesini okumak için tıklayınız...

Fatih Sultan Mehmet hakkında bilmeniz gereken 15 şey

FATİH SULTAN MEHMET KİMDİR?