Eyyubi ailesinin hatunları

EYYUBİLER 🔸 Eyyubiler, Ortadoğu, Mısır, Hicaz, Yemen ve Kuzey Afrika'da 1171-1462 yılları arasında yaklaşık üç asır hüküm süren Türk devletidir. 🔸 Türk-İslam tarihi açısından önemli bir yere sahip olan bu devlet, Türkiye Selçukluları, Artuklular, Begteginliler ve Zengiler gibi soydaşlarıyla evlilik yoluyla akrabalık bağı kurmuşlardır. 🔸 Kadınlar, yönetimde üstlendiği görevler bakımından oldukça önemli bir konuma sahiptir. Özellikle mimari eserler ile devlete katkı sağlayan hanedan kadınları tarihe yön vermişlerdir. İSMETÜDDİN AMİNE BİNT ÜNER 🔸 Eyyubi ailesi hanımlarından İsmet Hatun, Dımaşk naibi Muinüddin Üner'in kızı olarak 1132 yılında dünyaya gelir. 1147 yılında Dımaşk ve Halep atabegi Nureddin Mahmut Zengi ile evlenir. Bir kız, bir erkek olmak üzere iki çocukları olur. 🔸 Nureddin Zengi'nin vefatının ardından yerine on bir yaşındaki oğlu el-Melikü's Salih İsmail geçer. Eyyubiler hanedanının kurucusu ve ilk hükümdarı olan Sultan Selahaddin Eyyubi, bölgeyi hakimiyeti altına aldıktan sonra İsmet Hatun'la evlenmek ister. ◽ Vav TV'de yayınlanan Yön Veren Kadınlar programında konuşan Dr. Mahmut Recep Keleş, bu evliliğin Zengiler ve Eyyübiler arasında birlik sağladığını söyledi: 'Bunun nedeni İsmet Hatun'un özellikle hem hayırsever tarafının oluşu hem de o dönemdeki hanedanlar arasındaki evliliklerin siyasi evlilikler olmasıdır.' Altuncan'dan Seferiye'ye Büyük Selçuklu Hatunları 🔸 Çok sayıda vakfı, medreseleri bulunan İsmet Hatun insanlığa hizmet adına birçok eser yaptırır. Banyas nehri kıyısında iki hangah inşa ettirir. Hatta Dımaşk'ta yaptırdığı hangah*, onun ismi ile anılır. 🔸 İsmet Hatun, ibadetine oldukça düşkündür. Geceleri teheccüt namazını kılmak için uyanamadığında çok üzülür. Öyle ki gece namazı kılmak isteyenleri uyandırmak için davul çaldırmak ister. Hangah* DAYFE HATUN 🔸 Siyasi anlamda Eyyubi Devleti'ne yön veren Dayfe Hatun, Selahaddin Eyyubi'nin kardeşi El Melikül Adil'in kızı olarak 1186 yılında Halep'te doğar. ◽ Keleş, Dayfe Hatun'un doğumu hakkında şunları anlattı: 'El Melikül Adil'in o sırada misafirleri falan var. Yiyorlar, içiyorlar, muhabbet ediyorlar, o sırada kız çocuğu dünyaya geliyor. İsmini ne koyalım? Konuk, misafir anlamındaki Dayfe ismini koyuyorlar.' 🔸 Dayfe Hatun, amcası Selahaddin Eyyubi'nin oğlu Halep meliki ez-Zahir ile evlenir. Ez-Zahir daha önce Dayfe'nin kardeşi Gaziye ile evlidir. Ancak Gaziye'nin vefatından sonra Dayfe'ye iki kez talip olur. Kızlarına büyük ehemmiyet veren Adil, yeğeninin isteğini ilkinde geri çevirir, ikincisinde kabul eder. Bu evlilikten el-Aziz dünyaya gelir. Eski Türklerde Terken unvanı 🔸 1216 yılında Zahir'in ölümü üzerine Halep hükümdarlığına oğlu el-Aziz, ardından torunu en-Nasır geçer. Halep'i yönetemeyecek yaşta olan oğlu ve sonrasında torunu adına Dayfe, iki kez naibe sıfatıyla Haleb'in yönetimini üstlenir. 🔸 Babasının idareciliği ve eşinin hükümdarlığından çok şey öğrenen Dayfe Hatun, yöneticilik konusunda oldukça mahir, iktidarı güçlü bir hanımdır. ◽ Dayfe Hatun'un hükümdarlığından bahseden Keleş, onun Eyyübiler döneminin bilge kadın hükümdarı olduğunu belirtti: 'Kahire'de Necmettin Eyüp ve II. Adil arasında ciddi bir savaş söz konusu. Daha sonra da Memlukler var. Burada Dayfe Hatun'un tecrübesini görüyoruz. Dayfe Hatun, diğer hanedan üyeleri ile tarafsız ve dengeli bir siyaset güdüyor. Bir tarafın halası oluyor yani Adil'in çocuklarının halası oluyor. Kendisi aslında Adil'in soyundan gelmesine rağmen Selahaddin Eyyubi'nin de soyunu devam ettiren Dayfe Hatun. Siyasi çekişmelere dahil olmuyor.' RABİA HATUN 🔸 Yaptığı hayırlar ile Eyyubi Devleti'nin önemli hanımlarından olan Rabia Hatun, Selahaddin Eyyubi'nin kız kardeşidir. 1176 yılında Muineddin Üner'in oğlu Saadeddin'le evlenir. 10 sene süren evliliklerinin ardından eşi vefat eder ve aynı yıl Erbil hakimi Gökbörü ile nikahlanır. Hatun'un, Gökbörü ile evliliği yaklaşık elli yıl sürer ancak çocuklarının sayısı ile adları bilinmemektedir. ◽ Keleş, Gökbörü ve Rabia Hatun'un tarihteki önemli adımlarına değindi: 'Fakir hacıların ihtiyaçlarını giderme noktasında vakıflar yaptığını görüyoruz. Arafat'taki ilk su kuyusunu onun yaptığını söylüyorlar. Haremeyn'e özellikle çok yardımlar yapan bir sultandan ve hatundan bahsedebiliriz.' Siyasete yön veren Akkoyun ve Karakoyun hatunları SİTTİ ŞAM ZÜMRÜD HATUN 🔸 Selahaddin Eyyubi'nin kardeşi olan Sitti Şam Hatun, hanedan dışı evlilik gerçekleştirir. Önemli devlet adamlarından Laçin ile evlenen Sitti Şam'ın bu evlilikten Hüsameddin Muhammed adlı oğlu dünyaya gelir. Laçin'in vefatından sonra Sitti Şam, Mısır'ı fetheden amcası Esededdin Şirkuh'un oğlu Humus hükümdarı Nasıreddin ile evlenir. ◽ Keleş, Sitti Şam'ın hayırsever yönünü şöyle anlattı: 'Sitti Şam Hatun, kocası Nasıreddin aktif bir siyasetçi. Sitti Şam Hatun'u, kültürel faaliyetlerde etkin bir rolde görüyoruz. Şam'da el-Berraniyye Medresesi'ni yaptırıyor ve bu kurumun işlevlerini tam olarak yerine getirmesi için de pek çok akar sağlıyor.' 🔸 Böylece Sitti Şam Hatun, sadece medrese yapmakla kalmaz, o medresede eğitim gören talebelerin yiyecekleri, içecekleri, araç gereçleri ve eğitim verenlerin maaşları için dükkan gibi pek çok taşınmaz mal sağlar. İhtiyaç sahiplerine ilaçlar, yiyecek içecekler dağıtan Sitti Şam, sarayın kapılarını ihtiyaç sahibi herkese açar. MELİKE ADİLİYE HATUN 🔸 Eyyubi hükümdarı El-Adil'in kızı Melike Adiliye Hatun, 1227 yılında Türkiye Selçuklu Sultanı I. Alaaddin Keykubad ile evlenir. Bu evlilikten İzzeddin Kılıç Arslan, Rükneddin ve Melike Hatun olmak üzere üç evlat dünyaya gelir. ◽ Keykubad, veliaht olarak üvey kardeşlerden büyük oğlu II.Gıyaseddin Keyhüsrev dururken küçük oğlu İzzeddin Kılıç Arslan'ı seçer. Bunun nedenini Keleş, şu sözlerle açıkladı: 'Alaaddin Keykubad, Melike Adiliye'nin özellikle soylu bir hükümdarın kızı olması dolayısıyla İzzettin Kılıçarslan'ı veliaht ilan ediyor. Aynı zamanda, İzzettin Kılıçarslan'ın arkasında Eyyubiler var. Fakat II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in ise arkasında Hristiyan dünya söz konusu. O yüzden onu çok veliaht olarak görmek istemiyor.' 🔸 Keykubat'ın vefatından sonra Saadettin Köpek ile II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in siyasi oyunları sonucu İzzettin Kılıçarslan hükümdar olamaz. Tahta çıkarılan Keyhüsrev, gölge sultan olarak adeta Saadettin Köpek'in kuklası haline gelir. İzzettin Kılıçarslan ile Melike Adiliye, Saadettin Köpek tarafından Ankara'ya sürülür ve Hatun orada boğdurulur. Osmanlı'nın namlı Valide Sultanı: Hatice Turhan MELİKE HATUN 🔸 Babası Türkiye Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubad, annesi el-Adil'in kızı Melike Adiliye Hatun olan Melike, Dayfe'nin torunu ve Halep hükümdarı en-Nasır ile evlenir. Böylelikle bir Selçuklu melikesi, Halep sarayına gelin gider. 🔸 Nasır adına Türkiye'ye giden İbnü'l Adim düğün günün şöyle anlatır: 'Sultan görülmemiş altın ve gümüş eşya çıkardı. Dinarlar saçıldı. Ben de Halep'ten getirdiğim bin altını saçtım. Daru'l-sultan'da dirhemler, elbiseler, şeker ve pek çok şey saçıldı ve eğlenceler yapıldı. Vasfı mümkün olmayan şenlikler düzenlendi. Ben arkadaşlarımdan bazılarını nikahın akdedildiğini bildirmek için Halep'e gönderdim. Haber, Halep'e ulaşınca orada da eğlenceler tertip edildi.' GAZİYE HATUN 🔸 Dayfe Hatun'un torunu olan Gaziye, Türkiye Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev ile nikahlanır. Tamamen siyasi amaçla yapılan evliliğin nikah akdi Halep'te gerçekleşir. Keyhüsrev'in vefatından sonra Eyyubi hanedan üyesi Abdülmelik Salih bin İsmail ile evlenir. ◽ Keleş, Gaziye Hatun ile ilgili şöyle konuştu: 'Gaziye Hatun'un siyaseten bir evlilik gerçekleştirdiğini söyleyebiliriz. Gıyaseddin Keyhüsrev'in çocuklarının hiçbiri Gaziye Hatun'dan değil. Zaten II. Gıyaseddin Keyhüsrev vefat ettikten sonra da tekrar Halep'e dönüyor ve orada Abdülmelik Salih bin İsmail ile evleniyor.'