Belgrad’da kalan son cami

🔷 Sırpça 'beyaz şehir' manasına gelen Belgrad, Tuna ve Sava Nehirlerinin birleştiği yerde bir plato üzerine kuruludur. Kuzey ve Orta Avrupa'yı Karadeniz ve Ege Denizi'ne bağlayan doğal yollar üzerinde bulunur. Tarihi şehir, merkezi konumu sebebiyle önemli bir yerleşim merkezi olur. 🔷 İlkçağ'ın son dönemlerinde bölgeye gelen Romalılar Belgrad'ın eski yerleşim yeri olan Singidinum'u kurar. V. Yüzyıldan itibaren Hunlar, Gotlar, Gepidler ve Herullar'ın saldırısına uğrayan kent, zaman içerisinde çok fazla tahribat yaşar. Ülkelerin içinden geçen nehirler 🔷 Belgrad'ın tarihi için en net belgelerden biri 878 yılına ait vesikada ilk defa Slav kökenli Belgrad ismiyle bir piskoposluk merkezi olarak zikredilir. Şehir daha sonra Bulgarlar, Bizanslılar ve Macarlar arasında sık sık el değiştirir. Şehirde istikrarı sağlayan devlet Osmanlı olur. 17 maddede Osmanlı'nın Rumeli'ye geçişi ve ilerleyişi 🔷 Belgrad, cihan devleti Osmanlı'nın Balkanlarda sürdürdüğü fetih hareketlerinin zirve noktalarından biridir. Devlet, bölgedeki hâkimiyetini iskân ve istimalet politikası ile sürdürerek kalıcılık sağlar. XVI. yüzyılın ortalarından itibaren Müslüman mahalle sayısının on altıya ulaştığı söylenir. Şehir bu tarihlerde tam manasıyla İslami bir hüviyet kazanır. 🔸 İstimalet politikası: Osmanlı'nın fethettiği bölgelerdeki halka hoşgörü ile davranmasıdır. Halkı sömüren feodal beylerle mücadele ederken yerel halka dokunmazdı. Müslüman olmayan Osmanlı halkının gönlü alınmakta ve bunun ötesinde İslam dininin nasıl hoşgörülü bir din olduğu da uygulamalı biçimde gösterilmekteydi. Geçmişten günümüze İslam dünyasının kadim şehirleri 🔷 Belgrad Osmanlı döneminde ilk kez 1441 yılında II. Murad zamanında kuşatılsa da fethine bu zaman diliminde muvaffak olunamaz. Karadan ve nehir üzerinden yapılan kuşatma, iyi bir savunmayla karşılaşması ve o yıllar orduda görülen salgın hastalık nedeniyle başarıya ulaşamaz. 🔷 Belgrad'ın ikinci defa kuşatılması Fatih Sultan Mehmet döneminde gerçekleşir. Padişahın bizzat ordusunun başında olduğu hatta yaralandığı savaştan nihai bir sonuç alınamaz. Belgrad ancak Kanuni Sultan Süleyman döneminde fethedilir. Macaristan üzerine sefere çıkan büyük padişah, 1521 yılında şehri ele geçirir. El yazmalarının ışığında Kanuni'nin seferleri 🔷 Bu tarihten itibaren Belgrad, Osmanlı için ileri bir üs vazifesi görmeye başlar. Siyasi, ticari ve kültürel olarak bir merkez haline gelerek diğer kentlerden ayrı bir yere sahip olur. Osmanlı iskan politikası gereği, şehir halkından bir kısmı İstanbul'a gönderilir. Belgrad ormanları ve Belgrad Kapısı adıyla bilinen yerlere bu tebaa yerleştirilir. 🔷 Belgrad'ı Osmanlı devlet teşkilatının en büyük yerleşim birimini sancak haline getiren Kanuni, şehrin tamiri ve yeniden inşası için de emir verir. İlk iş olarak cami, mescid ve imaret inşa ettirir. 🔷 Daha önce Rumeli'deki ilerleyiş için I. Murat ile birlikte Edirne'yi üs edinen devlet, Belgrad'ın fethiyle üssünü buraya taşır. Kur'an-ı Kerim rehberliğinde şehir – kent ayrımı 🔷 Dünyaca ünlü seyyah Evliya Çelebi yazdığı seyahatnamesinde Belgrad'dan da bahseder. Önemli bir tarihi kaynak olan eserde geçen bilgilere göre, şehir XVII. yüzyılda 98 bin nüfusa sahiptir. 🔷 Çelebi, şehrin askeri bir üs halinde olduğunu; zahire ambarları, tophane, baruthane gibi binaların bulunduğunu ve Tuna'daki donanma kumandanının da burada oturduğunu belirtir. 20 maddede seyyah-ı alem Evliya Çelebi kimdir? 🔷 Seyahatnameye göre o dönemde şehirde iki yüz on yedi cami, on üç mescid, on yedi tekke, dokuz dârülhadis, sekiz medrese ve yedi hamam vardır. Ayrıca altı kervansaray, yirmi bir han ve 3700 dükkândan oluşan Sûk-ı Sultânî adlı çarşı ile daha pek çok çarşı bulunur. 🔷 Bu eserler şehrin hem İslami kimliğini hem de ticari bir nokta olduğunu göstermesi açısından önemlidir. Evliya Çelebi'nin gözünden İstanbul 🔷 1521 yılında Osmanlı hâkimiyetine giren şehir, 1718 Pasarofça Anlaşması'yla el değiştirir. Avusturya'nın hâkimiyetinde bir müddet kaldıktan sonra Avusturya ve Rusya savaşlarında Osmanlı'nın başarıları sonucunda imzalanan Belgrad Anlaşması ile tekrar devlete katılır. Osmanlı'nın Balkanlar'da yaşayan 10 eseri 🔷 Osmanlı'nın içeride çalkantılı yıllar yaşarken dışarıda da otoritesi zayıflaması sonucu devletin pek çok noktasında sıkıntılar meydana gelir. Fransız İhtilali ile birlikte yayılan milliyetçilik düşüncesi çok uluslu Osmanlı için büyük sıkıntılar meydana getirir. 🔷 Devlet pek çok toprağını kaybettiği 19. yüzyılda Belgrad'ı da kaybeder. 1821 yılında Sırp ve Yunan ayaklanmaları sonucunda şehirdeki Osmanlı askeriyesi ile yerli Türk halkı zorla sürgün edilir. Belgrad'ın kesin ve resmi olarak Sırbistan'a bırakılışı 1878'de imzalanan Berlin Antlaşması ile gerçekleşir. Yunanistan'ın hain planı 🔷 Balkanlarda Türkler ve Müslümanlar pek çok zulme maruz kalır. Yunanlılar ve Sırplar tarafından dünya tarihine kara bir leke olarak geçen korkunç katliamlar gerçekleştirilir. 🔷 Yüzyıllarca barış içinde yaşayan, Osmanlı'nın hoşgörü politikası altında özgürce din ve millet özelliklerine sürdürebilen uluslar, devletin zayıflaması, Osmanlı'yı parçalamak isteyen ülkelerin teşviki ve milliyetçilik akımının etkisi ile hain saldırılar düzenler. 🔷 Müslümanların istenmeyen kimse ilan edilmeye başlandığı Yunan ve Sırp topraklarında, Osmanlı'dan kalma eserler dahi yok edilerek tarihi bir kıyım yapılır. Osmanlı eseri ilk Yunan parlamentosu: Anabolu Ağa Camii 🔷 Sırbistan, Devlet-i Aliyye'nin imaret olarak yaptığı eserleri ya tahrip eder ya da Sırp devletine hizmet edecek bir bina haline getirir. 🔷 Belgrad şehri de bu soykırımdan büyük ölçüde etkilenir. Osmanlı döneminde Belgrad'daki 250 cami, 9 medrese, 10 mektep, 17 tekke, 3 imaret, 14 han, 11 hamam, 3 saat kulesi, 38 sebil ve 10 türbeden günümüze 1 cami, 2 türbe, 1 çeşme ve 1 konak kaldığı tespit edilir. ◼ Bir bilgi: En son Rodos'taki cami müzik okuluna dönüştürüldü. Yunanistan'a damga vuran Türk: Sadık Ahmet

Belgrad’da kalan son cami

Şehrin tarihi