Akşemseddin'in Fatih Sultan Mehmet'e yazdığı mektuplar

Türk ve dünya tarihinin en büyük olaylarından birisi, İstanbul'un fethiydi. II. Mehmed, tahta çıkarken karşılaştığı kargaşa ortamından çıkmasının tek yolunun İstanbul'un fethi olduğunu bildiği için, Karaman seferinden döner dönmez Anadolu Hisarı'nın karşısına bir kale yapılmasını emretti. 53 gün süren İstanbul'un fethinde, döneminin en önemli alimi Akşemseddin büyük rol oynadı. Göynük'te yaşadığı dönemde II. Mehmet'in fetih hazırlıkları yaptığı haberi üzerine Edirne'ye giden Akşemseddin, İstanbul'un fethine birçok mürşitle beraber katılarak padişahın yanında bulundu. 12 MADDEDE İSTANBUL'UN MANEVİ FATİHİ AKŞEMSEDDİN Akşemseddin, Sultan Mehmet üzerinde en etkili insanlardan biriydi. İstanbul kuşatıldığında uzun süre, istenilen sonuç alınamaması ordu içinde huzursuzluğa neden oldu. 20 Nisan 1453'te Bizanslılar için gönderilen dört büyük yardım gemisi, Osmanlı donanmasının çabasına rağmen İstanbul'a girdi. Bu durum Bizanslılar arasında büyük bir sevince, Osmanlı ordusunda ise büyük bir hüsrana yol açtı. Muhalifler seslerini yükselterek kuşatmanın hemen kaldırılması gerektiğini söylediler. Orduda büyük bir moral bozukluğu hâkim oldu. AKŞEMSEDDİN SÖZLERİ VE ALINTILARI Ordunun durumunu vaktinde teşhis eden Akşemseddin, padişaha sert ifadelerle dolu bir mektup yazdı. Fetih taraftarlarının muzaffer olacağını müjdeleyen Akşemseddin, padişahtan sıkı tedbirler almaktan kaçınmamasını da istedi. İSTANBUL'UN FETHİ TARİHİ HAKKINDA 12 BİLGİ Akşemseddin'in yazdığı bu mektup Fatih'in moralini yükseltip, kuşatmaya devam kararını vermesine ve fetih gerçekleşene kadar hedefinden vazgeçmemesinde önemli bir rol oynadı. İstanbul kuşatmasının dönüm noktası olan mektupta Akşemseddin şunları yazmıştı: 'Bu hadise gemi ehlinden oldu. Kalbime büyük kırıklık ve üzüntü getirdi. Bir fırsat görünüyordu. Fakat bu hadise o fırsatı ortadan kaldırdı. Yeni gelişmeler oldu. Birincisi, kâfirler rahatladı, sevince boğuldu, moral buldu. İkincisi, sizin görüşünüzün eksik, hükmünüzün ve kararlarınızın isabetsiz, sözünüzün tesirsiz olduğu görüşü kuvvet kazandı. Üçüncüsü, dualarımızın kabul olmadığı, müjdemizin geçersiz olduğu ifade edilir oldu. Bu bakımdan bu hadise, bunun gibi pek çok mahzurlar doğurdu. Şimdi yumuşaklık ve merhamet gerekmez. Bu hususta kusuru görülenler, fethe muhalif olanlar tespit edilip, bunlar görevden azil dâhil gereken en şiddetli ceza ile cezalandırılmalıdır. Eğer bunlar yapılmazsa kaleye yeni bir hücuma kalkışıldığında, hendeklerin doldurulmasına karar verildiğinde gevşeklik gösterilecektir. Bilirsiniz, bunlar yasaktan (zordan) anlayan Müslümandır. Allah için canını, başını ortaya koyan azdır. Meğer bir ganimet göreler, canlarını dünya için ateşe atarlar. Şimdi sizin yapmanız gereken bütün gücünüzle, fiilen, emirle, hükümlerinizle, sözünüzle işe sarılmanız, gayret göstermenizdir. Bu tür görevler, gerektiğinde merhameti ve yumuşaklığı az, şiddet kullanabilecek, zora başvurabilecek kimselere verilmelidir. Bu, hem geçmişteki uygulamalara, hem de dine uygundur. Allah şöyle buyuruyor: 'Ey şanlı Peygamber! Kâfirlerle, münafıklarla sonuna kadar savaş ve onlara karşı sert ol, yumuşak davranma. Onların varacakları yer cehennemdir ki, orası varılacak ne kötü yerdir.' Bir acayip hal oldu. Üzgün bir halde otururken, Sâdâtın büyüğü, Câfer-i Sâdık'ın işareti üzerine Kur'an'ı Kerim üzerinde mütalaada bulunurken şu âyete rastladım: 'Allah münafıklara ve kâfirlere ebedi olarak cehennem ateşini vaat etti. O, onlara yeter. Allah onları rahmetinin sahasından uzaklaştırdı. Onlar için devamlı azap vardır.' Bu âyete göre, bu işte gayret sarf etmeyenler de, senin emrine uymayanlar da Müslüman değildir. Bunlar münafık hükmünde olup, kâfirlerle cehennemde beraber olacaklardır. İşlerini daha sıkı tutmandan ve sert davranmandan başka çare olmadığı anlaşıldı. Sonuçta, Allah'ın yardımıyla biz buradan utanan ve gücenen değil, ferahlayan, mansur (yardım edilen) ve muzaffer olarak dönen oluruz. İmdi, 'kul tedbiri alır, takdiri Allah'a bırakır' hükmü her zaman geçerlidir. Neticede başarı Allah'tandır. Ama elden gelen bütün gayret sarf edilmelidir. Allah Resülü ve ashabının sünneti de budur. Hüzünlü bir halde iken biraz Kur'an okuyup yattığımda, bir takım lütuflara, müjdelere mazhar oldum ve teselli buldum. Bu söylediklerim sana boş söz gibi gelmesin. Gereğini yapasın. Söylediklerim tamamen sizi sevdiğimizdendir.' 29 Mayıs 1453'te İstanbul'un fethinden sonra Akşemseddin, bir müddet daha burada şehirde kalıp medresede ders verdi. Fatih Sultan Mehmet'in, İstanbul'un fethinden sonra taç ve tahtını terk edip derviş olup ondan tarikat ahkâmını öğrenmek istemesi üzerine Akşemseddin dirayet göstererek buna engel oldu. Akşemseddin, Fatih Sultan Mehmet'in tüm ısrarlarına rağmen Göynük'e döndü. Ölümüne kadar geçen süre zarfında İstanbul ve Edirne'de padişahı ziyaret eden Akşemseddin, Göynük'ten Fatih'e gönderdiği bir mektup da kayıtlarda yer alır. Akşemseddin İstanbul'un fethinden sonra Göynük'ten Fatih'e gönderdiği ikinci mektupta devletle ilgili görüşlerini şöyle açıkladı: Bir dünyevi rahat ve cismani lezzete, bir de uhrevi rahat ve ruhani lezzete dayanan iki türlü hayat tarzı vardır. Birinci ikinciye bakarak değersiz ve geçicidir. Şu halde ona iltifat etme. Esasen Peygamberlere, velilere, halifelere rahat değil, cefalar ve müşkiller layıktır. Sen de onların yolundasın. Nasibinden elem değil, zevk duy. Sen her hangi bir insan gibi değilsin; memleketin durumu, senin durumuna bağlıdır. Bedende görünen her şey ruhun eseri olduğu gibi, memlekette meydana gelen şeyler de, Fatih'in eseri olacaktır. Çünkü bedene oranla ruh ne ise, memlekete oranla sultanlar da aynı şeydir… 'Sultanım, sen bizim tatdığımız lezzeti tadacak olursan, saltanatı bırakırsın. Devlet işlerini tam yapamazsın. İslam dinini yayma işi yarım kalır. Müslümanların rahat ve huzur içinde yaşayabilmeleri için, devletin ayakta kalması şarttır. Talebelikle padişahlığın bir arada yürütülmesi çok güçtür. Seni talebeliğe kabul edersem, düzen bozulabilir, halkımız perişan olabilir. Bunun vebali büyüktür. Allahü Tealanın gazabına maruz kalabiliriz. Halvetten murad adalettir. Hükümdarlıkta adaletten ayrılmazsın. İşte bu suretle, arzun yerine gelmiş olur…' ' ... Memleketin durumu sizin durumunuza tabidir. Zira Sultanlar, bedene nispetle ruh ne ise, memlekete nispetle odur. Bedende meydana gelen her nesne, hakikatte ruhun eserlerindendir. Siz kendinizi halk gibi zannetmeyiniz. Memleketi ıslahtan başka şeyle meşgul olmayınız.' Fatih'e gönderdiği bu mektupta Akşemseddin'in bu mektubunda dikkat çeken taraf, yöneticinin her an uyanık olması, kendisini halk gibi görmemesi gerektiğini belirtmesiydi. Ruh, bedenin yöneticisidir. O iyi olduğunda bütün beden iyi olur. Ruh rahatsız olursa bedenin tamamı bundan etkilenir. Ruhu hasta olan bir bedenin iyi bir şekilde yönetilmesi mümkün değildir. Bedenin hareketini sağlayan ruhun fonksiyonunu ülkede devlet başkanı üstlenmektedir. Bundan dolayı da padişah, ülkede meydana gelen olaylardan birinci derecede sorumludur. Sorumluluğunu da bilmek durumundadır. Zira Hakan, ülkesindeki halkın her türlü derdine çare bulmalıdır. Akşemseddin bu mektubu şöyle bitirdi: 'Fakîrün bu tarafa gitdügine pâdişâhun mübârek hâtırına gubâr gelmeye ki, vâlideyn bir nice kerre mektûb göndermekden sonra âdem göndermişler, anlarun rızâsın tahsîl itmegiçün geldük. Ümmîzdür ki bir kaç gün bu fakîrlerün rızâsında olub, devâm-ı devlet ve ezdiyâd-ı haşmet du'âsına meşgûl olavuz. Eger pâdişâha huzûr-ı sûrımuz maksûd olursa, İnşâ'a'llâh ya biz anda varavuz ya pâdişâh gele. Diyâr-ı 'Arab'ı varup bilece feth idavüz. Ammâ Türkmân'dan gâfil olmayasız, igen de ipin salıvirmeyasiz. Bilmiş olasız.' Bu mektup, Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'un fethinden sonraki 5 yıllık süreçte meydana gelen siyasi gelişmeleri, sıcağı sıcağına aktardı.