Potemkin Zırhlısı ne anlatıyor?

POTEMKİN ZIRHLISI FİLMİNİN KONUSU ◼ 1905 yılı Rusyasında geçen film, 1905 devriminin 20'nci yıldönümü için çekilir. ◼ Film, Potemkin isimli savaş gemisinde kötü şartlarda çalıştırılarak köle muamelesi gören mürettebatın, Çar rejimine bağlı subaylara karşı başlattıkları isyanı konu alır. ◼ Ayaklanma sonucunda mürettebat, gemiyi ele geçirir. Odessa halkının da desteğini alan isyancıların sonrasında yaşadıkları olaylar dram şeklinde aktarılır. ◼ Yönetmen koltuğunda Sergey Ayzenştayn'ın oturduğu 75 dakikalık film, 21 Aralık 1925 tarihli Sovyetler Birliği yapımıdır. ◼ Siyah-beyaz çekilen sessiz film, savaş türündedir. Senaristleri ise Nina Agadzhanova, Nikolai Aseyev, Sergei M. Eisenstein, Sergei Tretyakov ve Sergey Tretyakov'dur. (x) Usta yönetmenlerden sözler ◼ Potemkin Zırhlısı, 1905 Bolşevik İhtilali'ni anlatması için devlet tarafından sipariş edilir. Ancak Ayzenştayn'ın kendine has montaj teknikleri, estetik anlatımı ve etki yöntemleriyle basit bir propaganda filmi olmanın ötesine geçerek bir klasik halini alır. ◼ Potemkin Zırhlısı'nın iki önemli sahnesi bulunur. Bunlar 'Odessa Merdivenleri' ve 'aslan heykeli'dir. ODESSA MERDİVENLERİ SAHNESİ ◼ Halk, Odessa merdivenlerinde toplanır ve burada isyanın kitleselleşmesi tasvir edilir. Bu sahne, Ayzenştayn'ın kurgu başarısının bir yansımasıdır. ◼ Sahnede, çarlık rejimi askerleri ellerindeki silahlarla merdivenlerden inerek, insanlara ateş açar. O an halk panikle merdivenden inmeye, sağa sola kaçışmaya başlar. (x) Sinema gözünden mesajlar ◼ Usta yönetmen bu sahneyi çekerken genellikle yakın plan ölçekler kullanır. Amacı, halkın üzerinde oluşan korku ve dehşeti daha belirgin şekilde izleyiciye aktarmaktır. (x) *Odessa merdivenleri: ◼ Askerlerin merdivenlerden inişi bir türlü bitmez. Gerilim giderek alevlenir. Halkın etrafa kaçışını görürüz. Elinde yavrusu olan kadının dramı, engelli vatandaşın can havliyle kaçışı, annenin vuruluşu ve bebek arabasının merdivenlerden aşağı inişi ustalıkla kameralara taşınır. ◼ Savaşın masumlarını gösterir yönetmen, adeta bu sahnede. Birbiri ardına gelen çekimler nefes kesici bir seyir zevki sunar. Öyle ki Ayzenştayn, montajdaki başarısıyla bir dakikalık sahneyi seyirciye her zerresini hissettirerek yaşatır. (x) Film nasıl izlenmeli? ASLAN HEYKELİ SAHNESİ ◼ Odessa limanında üç aslan heykeli bulunur. Bunlardan biri yatar, diğeri doğrulur, üçüncüsü ise adeta şaha kalkmış durumdadır. ◼ Ayzenştayn, filminde bu üç heykelin görüntüsünü ayrı ayrı çeker ve kurguda art arda vererek aslanın ayaklandığı izlenimi uyandırır. Yönetmen, halkın ayaklanmasını bu aslan heykelinin ayaklanışıyla simgeselleştirir. ◼ Usta isim, kurgudaki başarısını bu sahneyle bir kez daha gözler önüne sererek sinema tarihine adını altın harflerle yazdırır. SERGEY AYZENŞTAYN KİMDİR? ◼ Filmin yönetmeni Sergey Ayzenştayn, 23 Ocak 1898 yılında Letonya'nın başkenti Riga'da doğar. ◼ Sanata ilgisi olan Ayzenştayn, meslek hayatına tiyatroda sahne yardımcılığı yaparak başlar. AYZENŞTAYN FİLMLERİ ◼ Tiyatro deneyiminden sonra film yöneten Ayzenştayn, sinema tarihi açısından önemli bir isimdir. Özellikle Potemkin Zırhlısı, onun en önemli filmlerindendir. ◼ 'Grev', 'Yaşasın Meksika', 'Bejin Bataklığı' ve 'Korkunç Ivan' gibi birçok filmi bulunur. (x) Türk sinema tarihini başlatan film AYZENŞTAYN 'IN FİLM DİLİ ◼ Sinemayı bir araç olarak gören yönetmen, Rus devrimine bağlılık hisseden bireyleri efsaneleştirip, idealize ederek bir sınıf bilinci oluşturur. ◼ Ayzenştayn, filmlerini bir başkahraman etrafında şekillendirmek yerine kitleleri ön plana çıkarır. Bu yönüyle 'kitle yönetmeni' olarak kabul edilir. ◼ Seyirciyi pasif bir alıcı olarak görmez, tam tersine duyusal anlamda onları harekete geçirir. ◼ Yönetmen, atlama ve dış ses gibi kurgu tekniklerini yaygınlaştırır. Onun için kurgu, büyük bir öneme sahiptir. Öyle ki bütün çekimlerin kurgu için yapıldığını ifade eder. ◼ Film kurgusunu, çekiciliğin ve cezbediciliğin montajı olarak gören usta isim, amacını seyirciyi nihai ideolojik sona taşımak olarak tanımlar. ◼ Birçok yönetmeni etkileyen Ayzenştayn, 1948'de Moskova'da hayata veda eder. (x) Türüne özgü sinema