Ara Güler’in bilinmeyen belgeseli ‘Kahramanın Sonu’ 📸🎬

Her birimizin zihninde yer edinen, tarih kitaplarında sık sık zikredilen bir konudur 'Yavuz Zırhlısı'. Almanya'ya ait zırhlılar olan Goben ve Breslau, İstanbul'a doğru yola çıkarak Osmanlı topraklarına sığınmışlardı. Satın alınan bu gemilere, Osmanlı bayrağı asılmış, isimleri 'Yavuz' ve 'Midilli' olarak değiştirilmişti. Alman Amiral Suşon'un idaresindeki filo, Rus limanlarını bombalamış ve Osmanlı, Birinci Dünya Savaşının içine bilfiil çekilmişti. Bundan 45 yıl önce Yavuz Zırhlısı donanmadan çıkarıldı ve on yıl süren sökümün sonunda, Yavuz'un parçaları 'jilet' yapılmak üzere satıldı. Usta fotoğrafçı Ara Güler'in payına da Yavuz Zırhlısının sökümüne şahit olmak düşmüştü. İlerleyen yıllarda Ara Güler, bu olayı meslek hayatının en acı tecrübelerinden biri olarak adlandıracak, yaşananları hiçbir zaman hayırla anmayacak, hatta dile getirirken dahi sinirlenecekti. Peki, dünyaca ünlü fotoğrafçı Ara Güler'i bu denli üzen olay neydi? 1973'te sıcak bir yaz günü Gölcük'te askerler, siviller Yavuz Zırhlısının veda töreni için bir araya geldi. Tarihi değeri olan, üzerine türküler yakılan, Türk donanma gemisi Yavuz, sökülüp jilet olacaktı... Dünyaca ünlü Stern dergisi de bu geminin tarihini ve sökümünü anlatan bir röportaj istedi Ara Güler'den. Duayen fotoğrafçı, bu röportaj için o gün o törendeydi. Hazırlayacağı röportaj için paşalardan, amirallerden geminin eski fotoğraflarını istedi, Yavuz'da askerlik yapanlarla konuştu ve sökümü fotoğrafladı. Röportaj için uğraşırken bir de belgesel çekmeye karar verdi Ara Güler. Daha sonra 'Foto Muhabiri Ara Güler' kitabında, Yavuz'un belgesele doğru yol alan hikâyesini şöyle anlatmıştı: 'Bir düşünsenize, suları yara yara gelen Yavuz hakkında şiirler, şarkılar yazılmış, tablolar yapılmış. Yavuz'da askerlik yapanlar övünç duyarak anlatmış. Sonra bu kahramanın parçalanışını görüyorsunuz. Kaynak makineleriyle kesiyor, parçalıyorlar. Üzüntülü bir durum, tam bir dram. Acısını hissetmemek mümkün değil. Ben de gayet milliyetçi bir herifim. Röportajı yaparken elimde çok malzeme birikti. Belgeselini yapmaya karar verdim. Yavuz bu, kolay sökülmüyor. Tam 10 yıl sürdü sökümü. Bir kahramanı öldürüyorlar. Bunun için adını Kahramanın Sonu koydum. 16 mm ile çekiyordum.' Efsanevi gemi Yavuz Zırhlısının sökümünü anlattığı Kahramanın Sonu belgeseli, daha sonra üstat Ara Güler'in meslek hayatının en acı tecrübelerinden biri oldu. Onca yıl didinip çektiği belgesel film, önce sansürlendi, kopyasına el konuldu ve sonra ortadan kayboldu. Ara Güler, daima 'Yavuz beni çok uğraştırdı' diye sitem ede ede anlattı o filmin macerasını. Kahramanın Sonu, fotoğrafçı olarak dünyaya nam salmış bir ustanın sinema macerasının ilk ve son sayfası gibidir. Ara Güler, tarihe tanıklık eden bu filmi çekip bitirince, soluğu Fransa'da aldı, montajını yaptı. Hatta tesadüfen sinema tarihinin en önemli yönetmenlerinden Orson Welles'in kurgucusu ile tanışmış ve kurguya da o girmişti. Sonra sıra sese geldi. Bu konuda Ara Güler'in aklında bir şey vardı: 'İlhan Mimaroğlu'nun çok sevdiğim bir elektronik müziği var. Onunla seslendirdik.' Ara Güler, Yavuz gibi bir efsane geminin neden söküldüğünü, jilet yapıldığını incelikli bir şekilde eleştirdi filmde. Neticede bir kahramandı o ve pekâlâ müzede de tutulabilirdi. Bunun için film Yavuz'un acıklı hikâyesine bir ağıt gibiydi... Ara Güler, filmi önce Fazıl Hüsnü Dağlarca ve Salah Birsel'e izletti ancak beklediği tepkileri alamadı. Sonra ABD'de Atlantic Records'un sahibi Ahmet Ertegün'e izletti. Ertegün'ün belgeseli beğenmesiyle morali düzelen Güler, filmi çantasına koyduğu gibi soluğu Türkiye'de aldı. Tüm bu süreç yıllarını aldı usta duayenin. Yavuz'un sökümü, filmin çekimi, kurgusu... Ara Güler'in film çektiğini bilen dönemin Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk ve dönemin Deniz Kuvvetleri Komutanı oldukça heyecanlandılar ve filmi görmek istediler. Fakat filmin gösterilmesi için önce sansür heyetinden 'olur' alması gerekiyordu. Ankara'da kurul üyeleri filmi izledi. Kahramanın Sonu'nun kaderi de o gün o kuruldaki insanların meseleyi kavrayamamalarıyla şekillendi. 'Kurulda herkes filme iyi diyor. Ama biri var. Olmaz diye tutturuyor. Milli Eğitim Bakanlığı'ndan bir görevli. Takılmış filmde konuşma olmamasına. Sadece elektronik müzik var filmde. Sonra bu Fransızca kopya diyerek itiraz ediyor. İyi de filmde söz yok! Kurul sonunda bu film Türkiye'ye giremez kararı verdi. Filme el koyuldu.' Ara Güler o günleri şu sözlerle dile getiriyordu: 'Onu söktüler, beş kuruşluk demire tenezzül ettiler. 12 yılımı verdim bu belgesel için. Sansür heyeti yasakladı. Söküyorlar bir de belgeselini yasaklıyorlar. Bu filmi yasaklayan sansür heyeti, kendi tarihini yok etmeye çalıştı. Ne oldu filme, yakıldı mı, gömüldü mü bilmiyorum.' Tüm bunlara rağmen filmin iş kopyaları Ara Güler'deydi. Uzun yıllar boyu durdu o kopyalar. Sonra o kopyaları temizleyip yeniden gün yüzüne çıkardı Ara Güler. Kahramanın Sonu böylece yeniden hayat buldu. Belgesel geçtiğimiz Şubat'ta, 17. !f İstanbul Bağımsız Filmler Festivali'nde sinemaseverlerin beğenisine sunulmuştu. Geminin hurdaya çekilmesinden sökülmesine kadar geçen 12 yılı anlatan Güler 'Bu filmin dünyada bir örneği yok. Film yapım süresi olarak dünyadaki en uzun olan filmdir. Gemiyi 12 senede söktüler. Hangi gemi 12 senede söküldü? O bakımdan rekor kırmıştır' demişti. Ara Güler, filmin ilk kez gösterilmediğine dikkat çekerek 'Kahramanın Sonu benim tek filmim değil. Dünyadaki birçok ülkeye, yabancı televizyon kanalları için pek çok film yaptım. Bu film, daha önceden de birçok kez gösterildi. Yeni değil' sözlerine yer vermişti. Fikriyat

Ara Güler’in bilinmeyen belgeseli ‘Kahramanın Sonu’ 📸🎬

TARİH KİTAPLARINDAN HATIRLADIĞIMIZ 'YAVUZ'