Mozart neden Türk Marşı besteledi?

Avrupalılar, Viyana'yı kuşatmaları sırasında ve sonrasında, Türklerle yakın ilişkilere girdi. Osmanlı giysileri hem erkekler hem de kadınlar arasında moda oldu; Türk kahvesi Viyanalıların yaşamına bir daha çıkmamak üzere girdi. Mehter takımının vurmalı ve üflemeli çalgıları da Avrupa askeri bandolarını etkiledi; Mehter müziğinden Mozart başta olmak üzere birçok besteci yararlandı. Avrupa'da klasik dönemde Türk adını müzikte en çok duyuran besteci Mozart'tı. Mehter Marşı'ndaki ritimden esinlenen Mozart, Türklerin Avrupa'da hayranlık uyandırdığı yıllarda, 11 numaralı la majör piyano sonatı'nın (K. 311) 3'üncü bölümünde ' Rondo alla Turca' yani Türk Marşı'nı besteledi. Bu beste halen Türkiye Cumhuriyeti'nin tüm özel davetlerinin yanı sıra, ülke tanıtımında kullanılıyor. Ludwig Van Beethoven'ın da Türk Marşı olarak eseri vardır. Turkish March Beethoven (part of Op. 113 No. 4): Die Ruinen von Athen (The Ruins of Athens). Mehter etkisi Batı dünyasını etkileyen bir olgu olarak karşımıza çıkar. Müzikte; mehter temaları, festivallerde, balolarda, yeniçeri kıyafetli müzisyenlerin çaldığı şark havaları çok popülerdi. Öyle ki Mozart, Haydn, Beethoven gibi bestekârlar, mehter temalı eserler bestelediler. (x) Dünyada en çok sevilen 10 'Klasik Müzik' parçası Bu anlamda Mozart'ın Türk Marşı (Rondo Alla Turca)'nın önemli bir yeri vardır. Alla Turca, İtalyanca olup 'Türk üslubuna göre/Türk üslubunda' anlamını taşır. Bu terim Batı Müzik kültüründe; Türk Askeri müziğinden (Mehter Müziği /Yeniçeri Müziği) alınan bazı unsurların işlenmesi ile ortaya çıkan bir akımı ifade eder. Alla Turca üslubunu, vurgulu, güçlü, cümlelerin sıkça tekrarlandığı, kendine has farklı ritimler, yüksek volümlü çalgılar (Kösler, Çevgen, Nakkare, Zil) Türk ve Türklükle ilgili temaların kullanıldığı, tek sesli melodik yapıya sahip, güçlü bir ifade biçimi olarak tanımlayabiliriz. Batı'da Mehter hayranlığı sadece müzikte kendini göstermedi. Avusturya Prensesinin 1719 yılındaki düğününde yeniçeri kıyafetli 315 genç gösteri yapmıştı. Yemekler hilal şeklindeki masalarda yenmiş; gelini götüren gemi de Osmanlı tarzında dekore edilmişti. Bunun yanı sıra Osmanlı-Avusturya harplerinde esir düşenlerin tanıttığı Türk kahvesi, Paris'te çok tutulmuş; Türk tarzı bir dekorla bu içeceğin sunulduğu kafeler, uğrak mekânlar haline gelmişti. Avrupa mimarisi, dekorasyonu, hatta günlük eşyalar bile bu modadan nasibini aldı. Viyana'da Belvedere Sarayı'nın ucu püsküllü bir çadırla örtülmüş gibi görünen köşe kubbeleri veya Karlskirche'nin minareye benzer kuleleri bu tesirin mahsulleridir. 1785'te Schwetzinger Sarayı'nın bahçesinde yapılan cami ise Şark'a duyulan ilginin başka bir örneğini teşkil eder. (x) Avrupa'yı dolaşan Türk modası Müzik dehalarından biri olan Wolfgang Amadeus Mozart, 35 yıl yaşamasına rağmen ardında 626 eser bıraktı. Bunlar arasında 41 senfoni, 27 piyano konçertosu, 5 keman konçertosu, 24 konser aryası, 23 yaylı çalgı dörtlüsü, 22 opera bulunur. 1780 yılında Mozart, ilk büyük operası İdomeneo'yu Münih'te sahneledi. Daha sonra Viyana'ya yerleşti. Viyana'da bulunması, Türk tarihi için önem taşır. Türklerin Avrupa'da ilgi duyulduğu olduğu o yıllarda, Mehter Marşı'ndaki ritimlerden esinlenerek Rondo Alla Turca, yani Türk Marşı'nı besteledi. Ardından, 'Saraydan Kız Kaçırma' operası ile büyük ses getirdi. Operada söz edilen saray Topkapı Sarayı'ydı ve opera Osmanlı'dan bahsediyordu. (x) Mozart kimdir? Mozart'ı kim, nasıl öldürdü? Mozart'ın Osmanlı izleri taşıyan 'Saraydan Kız Kaçırma' adlı opera eserinde, konuşma diliyle müzik dramı karışıktır; eserdeki olaylar konuşma ile geliştirilir. Müzik, gösteri şeklinde parçalardan oluşur. Eser, Belmonte adlı bir İspanyol soylusunun, uşağı Pedrillo ile birlikte, sevgilisi olan Konstanze'yi ve onun İngiliz hizmetkârı Blonde'yi tutsak olarak bulundukları Selim Paşa'nın Akdeniz kıyılarındaki sarayından kaçırmayı konu alır. (x) Osmanlı modasının tarihi geçmişi Osmanlılar'da resmî-askerî mûsiki takımı ve buna ait mehterhâne teşkilâtında görevli kişiye mehter denir. Farsçada mih-ter kelimesinden Türkçeleşerek günümüze kadar ulaşmıştır. Türk askeri musikisine ait belgeler 8'inci yüzyıla ait Orhun kitabelerinde bulunur. Divanu Lugâti't-Türk'te 'Tuğum tikip urıldı (Tuğ dikilip nevbet davulu vuruldu)' cümlesiyle Türk hakanının, sarayının önünde beyler için her gün 360 *nevbet davulu vurdurduğundan bahsedilir. (x) Nevbet: Ortaçağ Türk ve İslam devletlerinde hükümdarlık alametlerinden biri. (x) Dünyanın ilk ve en eski ordu bandosu Firdevsi ve Nizami-i Gencevi gibi şairlerin şiirlerinden anlaşıldığına göre; küvrüg (kös), tabi (davul), borguy (boru), nay-i Türki (zurna), çeng (zil) gibi sazlar, bazı küçük farklılıklarla Yemen'den Sudan'a, Hindistan'dan Endülüs'e kadar İslam dünyasının hemen her bölgesinde kullanıldı. Tuğrul Bey, halifeden günde beş vakit nevbet vurdurma iznini aldıktan sonra *tablhâne takımını daha teşkilatlı hale getirmiş ve büyük devletlerde nevbetlerin ezan vakitlerinde vurulması âdeti onun zamanında yaygınlaşmaya başlamıştı. (x) Tablhâne: İslam devletlerinde askerî-resmî musiki takımı ve teşkilâtı. Mehterhâne teşkilatının Fatih Sultan Mehmed döneminde gerçekleştiğini söylemek mümkün. Fetihten sonra Demirkapı'daki nevbethâneyi Fatih kurdurmuş, ayrıca bir fermanla Eyüp, Kasımpaşa, Galata, Tophane, Beşiktaş, Rumelihisarı, Yeniköy, Rumeliyenihisarı, Kavakyenihisarı, Beykoz, Anadoluhisarı, Üsküdar ve Yedikule'de seher vaktiyle öğle ve yatsı namazlarından sonra günde üç nevbet çalınmasını emretmişti. Mehterlerin kıyafetleri göz alıcı renklerde ve biçimlerdeydi. Ağalar, arkalarına cübbeden daha geniş ve kolları uzun bir elbise olan kırmızı kaput veya çuha binişi bacaklarına kırmızı çuhadan çakşır, ayaklarına sarı mest-pabuç giyerler, başlarına kırmızı kavuk üzerine sarık sararlardı. Çalgıcılar ise mor, lacivert veya siyah çuhadan biniş, kırmızı bezden çakşır ve kırmızı mest-pabuç giyer, başlarına yeşil kavuk üzerine sarık sararlardı. Yürümeye sağ ayakla başlanır, üç adımdan sonra durularak sağa dönülür, sonra sol ayakla tekrar yürümeye başlanıp üç adımdan sonra aynı şekilde sola dönülürdü. Mehterlerin, kendilerini seyredenlere cephe göstererek daha azametli görünmeyi ve seslerini daha geniş bir alana yaymayı hedefledikleri anlaşılan bu yürüyüş tarzı bazı çevrelerde, 'çağdaş medeniyet yolunda alaturka zihniyetle ilerleme' anlamı taşıyan ve tamamen yanlış olan 'mehter gibi iki ileri, bir geri' sözünün ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

Mozart neden Türk Marşı besteledi?

Garb’ın Mehter hayranlığı