Şark’ın duygu topografyasına uzanan bir damar

'Fotoğraf, zamanın dikkat ve harmonisi, ışık ve gölgenin kombinasyonudur.' Sanat, üreten ile izleyen iki kişinin arasında da olsa, aslında bir ittifak işidir. Burada esas olan varoluşa ve üretime duyulan saygıdır. Anlaşmak için o konuya ait ortak özelliklerin üzerinde birleşmek gerekir. Sevmenin kavramaya ve anlamaya bağlı geliştiğini kabul edersek, sevemediğimiz birçok şeyin aslında bize hitap etmediğini, algıda seçicilik mekanizmamızı çalıştırmadığını ve bize ulaşacak yolu bulamadığını görürüz. Bu asla yapıtın başarısız olduğu anlamına gelmemelidir. Zamanında ilk kez karşılaştığımız, başlangıçta bize amaçsız ve gereksiz gelen birçok bilgi, aslında günü geldiğinde bizi kurtaracak birer hazineye dönüşebilir. Çünkü yaşamımıza ait bir yol çizmeye çalıştığımızda -ilgi alanlarımızı ana hatlarıyla belirlemiş de olsak- aslında her şeyin detaylarda gizli olduğunu, sistemli çalışmanın yanında yeni ve özgün yaklaşımlara gereksinimimiz olduğunu da kavrarız. Bir yapıtı okumak, onu teknik ve estetik olarak bileşenlerine ayırmak, sonra da sözcükler üzerinden yeniden kurgulayarak elde edilen verileri farklı bir söylemde yeniden bir araya getirmektir.Sanat yapıtlarının okunması için bilginin depolanması, kategorize edilmesi ve yeri geldiğinde saklandığı alandan ustalıkla çıkarılarak kullanılması gerekir. Yapıtın koordinatlarını belirlemek için, öncüllerin ve ardılların doğru bir biçimde saptanması gerekir. Bir fotoğraf yapıtının üzerine konuşmak için, akımlardan yararlanarak fotoğrafın biçem özelliklerini ortaya koymak, sanatçının niyetini anlamak, konu ile biçim, kompozisyon ile yaklaşım arasındaki bağlantıları yakalamak gerekir. Bir sanat eleştirmeninin en önemli görevi bunları titizlikle saptamak ve dil düzleminde paylaşmaktır. Sanat izleyicisi, sanat yapıtı karşısında kendini yalnız hissetmemesi için izlenimlerine ortak olacak yazılı ya da sözlü değerlendirmelere gereksinimi vardır. ORTAK PAYDADA BULUŞAN SÖZCÜKLER VE GÖRÜNTÜLER Sözcüklerle görüntüler, neredeyse iki yüz yıldır edebiyatçılar tarafından bugünkü bakışımıza yakın olarak bilinçli bir biçimde eşlenmektedir. Sanat tarihinin oluşumu, var olan yapıtların biçem farklarının ve yapısal özelliklerinin tanımlanma çabalarıyla eşgüdümlüdür. Başlangıçtan beri söz vardı ve duygularımızın ifadesinden ihtiyaçlarımızın belirtilmesine, geleceğe ait tasarılarımızdan sanat yapıtlarıyla karşı karşıya kaldığımız o özel anların tanımlanmasına kadar hep sözcüklere görev düşmüştü. Baudelaire'in erken dönemde fotoğraf üzerine yaptığı eleştiriler, resmin lehine ve fotoğrafın aleyhine de olsa, sanat ve eleştiri tarihi içinde önemli bir yer tutmaktadır. Gerçekten de fotoğrafın bir icat olarak Fransız Bilimler Akademisi tarafından onaylanarak yeryüzü sahnesine çıkması ve hemen ardından da belge olarak kabul edilmesi, fotoğrafın sanat olarak kabullenilmesini ister istemez geciktirmiştir. Aslında içerdiği fizik, kimya ve optik özellikleriyle bilimsel bir icat olarak kabullenilen fotoğraf, üzerine yapılan konuşmaların çoğalması ve yazılan yazıların artmasıyla sanat yolunda daha büyük adımlar atmaya başlamıştır. Hiç kuşkusuz bulunuş itibarıyla fotoğraf, basit anlamda gerçeklik üzerinden belge görevini üstlense de, aslında daha önce hiçbir sanatta bulunmayan bir ara alanı işaret ettiği için farkını kısa süre içinde göstermiş ve başta resim olmak üzere diğer görsel sanatların üzerinde etkili olmuştur. Akımların ve ekollerin oluşmasında, fotoğrafın kendine açtığı alanın büyük rolü vardır. Gerçek dünyayı bu denli başarı ile betimleyen bir icat, özellikle resim sanatında farklı anlayışlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Özellikle Eugène Atget ve daha sonra da Brassaï'nin fotoğraflarında gördüğümüz o tekinsiz ve tüm anlamlardan soyutlanmış anlar da, tam olarak eleştirmenlerin soyunduğu bu özel alana denk gelmektedir. Klasik başlık altında şehir manzarası olarak adlandırabileceğimiz bu çalışmaların portre fotoğrafındaki karşılığı, Almanya'da dönemin yöneticileri tarafından mimlenen ve hakkında ölüm fermanı çıkarılan August Sander'in, isimsiz portre çalışmalarında görünür. John Berger'ın August Sander fotoğrafı üzerine yazıları da bu alanda büyük değer taşımaktadır. 'Her fotoğrafın özelliği ve çekilme amacı, geçip gitmiş zamanın genelleşmiş pathos'unda eriyip yok olma eğilimidir. Estetik mesafenin kaynağı, ilk bakışta değilse bile daha sonra, zamanın geçişiyle birlikte kesinlikle- fotoğraflara bakma deneyimidir.' Susan Sontag Geçmiş, bir yok oluşun temsilidir. Yitiktir, yitirilmiş olandır ve kaybolmaya mahkûmdur. Kayıp olan bir zamanı kaydetmek ise, yitik olanı tekrar tekrar hatırlatır bize. Nesneye her bakış her hatırlayış acının tezahürünü yineler. Çünkü geçmişi yaşamak, orada var olmak imkânsızdır. Bu ulaşılamazlık, Kristeva'nın deyimiyle bir yas sürecini beraberinde getirir. Ve bu yasın sonucu da melankolidir. Ulaşılamaz olana duyulan acıdır. FOTOĞRAF TARİHİNE DAMGA VURAN BİR İSİM 'FAN HO' 1956 Yılından itibaren çeşitli uluslararası yarışmalarda 280'den fazla ödül alan, İngiliz Kraliyet Fotoğraf Topluluğu, Amerika Seçkin Fotoğraf Topluluğu ve fahri olarak Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Brezilya, Arjantin, Singapur'da fotoğraf dernekleri onur üyesi olan, 5 kitabı yayınlanan, San Francisco Güzel Sanatlar Müzesi Koleksiyonunda fotoğrafları bulunan, 12 üniversite tarafından misafir profesör olarak davet edilen, aynı zamanda çektiği filmlerinden biri İngiltere'de Banbury Uluslararası Film Festivali'nde 'En İyi Film Ödülü' kazanan usta bir fotoğrafçı Fan Ho. Fotoğraflarıyla yıllara meydan okuyan Çinli fotoğrafçı Fan Ho, Hong Kong arşivinin kapılarını günümüze açıyor. Babasından yadigâr Rolleiflex makinesi ile fotoğrafa başlayan Fan Ho gündelik hayatın içinde insanları fotoğraflamıştır. Fan Ho, 50'li ve 60'lı yıllarda çektiği fotoğraflarla, kentsel hayatı tasvir eden bir dizi siyah- beyaz fotoğraflar üretti. Bu üretim, lirik ve dramatik yapısıyla kültürel bir imgenin doğuşuna vesile oldu. Nitekim Fan Ho modern dünyanın gölgesinde yok olan bir yaşamı fotoğraflarken, oluşturduğu kurguyla gerçekçi bir dil yarattı. Gökdelenlerin dikili olmadığı Hon Kong yıllarını fotoğraflayan sanatçı, geçmiş üzerine inşa edilen ruhsuz bir kentin gerçekliğini yansıtırken; modernizmin inşa yerine, yıkımdan nasıl beslendiğini bir kez daha hatırlatıyor bize. 'Her zaman sanat eserinin gerçek duygu ve anlayıştan kaynaklanması gerektiğine inandım. Hiçbir amaç duygusuyla çalışmadım. Bir sanatçı olarak sadece kendimi ifade ediyorum. Amacım basit: İzleyicinin zamanını boşa harcamamak.' BİR KENTİN DOKUSUNA SİNEN NE VARSA FOTOĞRAFLAYAN BİR GÖZ Sanatçının yaratıcı bir kompozisyon dâhilinde oluşturdu çalışmalar; güçlü ışık vurguları ve siluetlere sinen gölgeleme ile muazzam bir etki yaratır. Pazar tezgâhları, limanlar, balıkçılar, çocuklar, işçiler, sokak satıcıları, yıkık evler kısacası yoksul bir kentin dokusuna sinen ne varsa yer bulur Fan Ho'nun fotoğraflarında. 'Hala görmenin yeni yollarını arıyorum. Yeni bir yaklaşım, yeni bir deney türü…' Fan Ho'nun çoğu eserleri gerçekçi yapısıyla ön plana çıkarken, çapraz gölgeleme ile oluşturduğu kurgusal çalışmaları da oldukça etkileyici bir görsellik oluşturur. Perspektif ve ışığa olan tutkusu, tıpkı Henri Cartier Bresson'daki gibi derinlikli kompozisyonların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu kompozisyon dâhilinde üretilen çalışmalar; yok olmuş, yitirilmiş bir kentin göstergesi niteliğindedir. 'Gerçekçi sokak fotoğraflarım nadiren seçiliyor. Resimsel estetik dahilinde oluşturulan çalışmalar, hala salon fotoğraflarının anahtarıdır; ancak değişikliklerin yakında gerçekleşmesini beklerim. Bu arada, sadece denemeye devam edeceğim.'

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

Şark’ın duygu topografyasına uzanan bir damar

50'li ve 60'lı yıllarda çektiği fotoğraflarla kentsel hayatın poetikasını tasvir eden bir dizi siyah-beyaz fotoğraflar üreten Fan-Ho, lirik ve dramatik yapısıyla kültürel bir imgenin doğuşuna vesile oldu.

Şark’ın duygu topografyasına uzanan bir damar