Müslüman coğrafyalardan dünyaya yayılan İslam mimarisi

Avrupa'yı bir fetih dalgası halinde boydan boya geçtikten sonra 1066 yılında İngiltere'yi işgal eden Normanlar, İngiliz mimarisine çok şey ilave ettiler. Aynı zamanda Sicilya'yı da işgal eden Normanlar, Müslümanlarla sürekli temas halindeydiler. BBC'nin Avrupa'da İslam Tarihi adlı programın sunucusu Rageh Omar'ın söylediği gibi: 'Mimari bakımdan Sicilya'da Müslüman döneminden fazla bir şey kalmamış, İslami tarzda görünen binalar aslında Müslümanlarca yapılmamıştır. Bu binalar, 11'inci yüzyılda bu bölgeyi fethettikten sonra Arap kültürüne hayran kalan Normanlar tarafından inşa edildi. Özellikle 12'inci yüzyıl Norman Kralı Sicilyalı II. Roger Müslüman mimarisine büyük bir tutkuyla bağlıydı ve iyi derecede Arapça biliyordu.' Mimari bakımdan 'İslamlaşan' Normanlar, sonraki dönemlerde Avrupa'nın inşa edilmesinde öncü rol oynamış, Norman krallarının yönetiminde Gotik stili mimari gelişmişti. Kral I. Edward, bölgeyi ele geçiren ve Müslümanların düşmanı konumunda olan Moğollarla ittifak kurmak amacıyla İran'a elçi seviyesinde bir heyet göndermişti. Geoffrey Langley yönetiminde 1292 yılında düzenlenen bu misyon bir yıl sürdü. Misyona katılanlar arasında yer alan Robertus Sculptor'ın kaş kemer gibi bir dizi fikri, dönüşte beraberinde getirerek 14'inci yüzyılın sonunda İngiliz mimarisinde uyguladığı düşünülüyor. Sonraki dönemde, II. Edward, İran'la iyi ilişkiler sürdürmüş, ayrıca Haçlı Seferi deneyimi ve Kastilyalı Eleanor ile evli olması sayesinde Müslüman İspanya ile daha fazla temas kurmuştu. Müslümanlarla kurulan temasların bir sonucu da Windsor'daki VII. Henry kulesinde ve buradaki ayin odasının pencerelerinde görülen yıldız poligon plan ve bugün Tom Tower adıyla bilinen Oxford'daki büyük Wolsey kapısının kuleleri ile kendini gösteren Tudor mimarisi oldu. Müslüman ülkelerinde gördükleri fikirleri Avrupa'ya götüren diğer kişiler arasında Mısır'ı ziyaret eden hacılar, Simon Simeon ve Hugh the Illuminator gibi sanatçılar yer alıyordu. Her ikisi de İrlandalı olan bu kişiler 1323 yılında Kutsal Toprakları ziyaret ederken Mısır'dan geçmiş ve Kahire'deki Mustafa Paşa Türbesi'ni (1269-1273) görmüşlerdi. Bu türbe, sonraki dönemlerde İngiltere'de Gotik mimarisinin yaygın bir özelliği haline gelen, Müslümanlara ait şakuli süsleme örneklerini içerir. İlk Haçlı Seferi sonrasında, 1118 yılında Kudüs'te dokuz Fransız şövalye tarafından kurulan 'Tapınak Şövalyeleri Tarikatı'nın ayin odaları, Kudüs'teki Kubbetü's Sahra Camii'nden alınan merkezleyici bir form ile inşa edilmişti. Bu kilise formu daha sonra Batıda yaygınlaştı; Londra'da 1185 yılında inşa edilen yuvarlak Tapınak Kilisesi'nde görülebilir. Normanların son dönemine ait olan rotond ve 1240 yılında inşa edilen Gotik koro yeri birkaç ortak özelliğe sahip olup her ikisi de aynı geometrik sisteme tabidir. Bazı Batılı akademisyenler, bu sistemin Avrupa ve Fransa'ya Yunanlılardan, özellikle de Eflatun ve Romalı Vitruvius'tan geldiği konusunda ısrar eder, ancak bu hususta zamanlamaya dikkat çekmek gerekir. Acaba Fransızlar Eflatun'u neden daha erken ya da daha geç keşfetmemiştir? Bu özelliklerin Haçlıların, gezginlerin ve tüccarların gördüğü Müslüman yapılarında kullandıkları bir zamanda Avrupa'da ortaya çıkması gerçekten de ilginç bir tesadüftür. Çoğu kimsenin Müslüman eseri olduğunu anlamadığı diğer bir ünlü bina ise Babür Sultanı Şah Cihan'ın on dördüncü çocuğunu doğururken hayatını kaybeden eşi Mümtaz Mahal anısına Hindistan'da yaptırdığı Tac Mahal'dir. 'Sonsuzluğa düşen gözyaşı' adı verilen ve yapımı 1648 yılında tamamlanan bu binada kullanılan değerli ve yarı değerli kakma taşlar ve bol miktarda beyaz mermer nedeniyle imparatorluk iflasın eşiğine gelmişti. Tac Mahal'in tasarımı, girişin bir altındaki kript odasında merkezin dışında bulunan sultan türbesi hariç tamamen simetriktir. İslam mimarisinin daha hayret verici örnekleri arasında İspanya, Kurtuba'daki Katedral Camii ve Granada'daki Elhamra sarayı yer alır. Bu yapılar insanları büyülemeye devam eder. Yılda yaklaşık 2,2 milyon ya da günde 7,700 kişi tarafından ziyaret edilen Elhamra Sarayı, ziyaretçi sıralamasında yılda tam 3 milyon kişinin ziyaret ettiği Tac Mahal'in hemen ardında yer alır.

Müslüman coğrafyalardan dünyaya yayılan İslam mimarisi

MÜSLÜMANLARLA YAKINLIK KURAN NORMANLAR