Mehmet Akif'in bestelenen şiirleri

Mehmet Akif, Milli Mücadele döneminde Yunan askerilerinin Bursa'yı işgal ettiği günlerde 'Bülbül' şiirini yazıp yayınladı. Bu manzumenin altına da şu notu ekledi: 'Bu manzume yazılırken Yunan istilâsı altındaki topraklarımız, hususiyle Bursa'ya dair elîm haberler geliyordu; tetkikine de imkân yoktu.' Milli destanımız İstiklal Marşı nasıl kabul edildi? İşgal haberi Ankara'ya ulaştığında Burdur milletvekili olan Mehmet Akif ile beraber diğer mebuslar başkanlık kürsüsüne çekilen siyah bir örtü altında konuşmalarını yaptı. Bu örtü, Bursa kurtulana kadar kaldırılmadı. Mehmet Akif, yazdığı Bülbül şiirinde İslam coğrafyasındaki milletlerin düştüğü durum karşısında duyduğu derin teessürü anlatır. Mehmet Akif Ersoy'un vefat etmeden önceki son günleri En önemli eserlerinden biri olan Bülbül şiiri, o dönem Şark Musiki Cemiyeti başkanı olan Ali Rıfat Çağatay tarafından bestelendi. Mehmet Akif, Şerif Muhiddin Targan'a yazdığı bir mektupta şiirinin bestelenmesinden dolayı duyduğu memnuniyeti şöyle dile getirdi: 'Naçiz eserim hakkında Ali Rıfat Beyefendi'nin gösterdiği iltifattan dolayı cidden kendilerini minnettarıyım. Hususiyle bizim musikimizde yepyeni bir beste ortaya koydukları için gelecek nesiller, sanatlarına karşı kıyamete kadar öne geçmenin şerefini muhafaza edeceklerdir.' Bestelenen şiir ilk defa 1921 yılında henüz işgal güçlerinin bulunduğu İstanbul'da Şehzadebaşı'ndaki 'Millet Tiyatrosu'nda okundu. Ali Rıfat Çağatay'ın hazırladığı dört sayfalık uzun nota dizisiyle repertuarımızdaki yerini aldı. Tüm zamanların en kapsamlı Akif Salnamesi Bütün dünyaya küskündüm, dün akşam pek bunalmıştım; Mehmet Âkif, Ordunun Duası şiirini kahraman ordumuza ithaf edip onları yüreklendirmek amacıyla yazdı. Safahat'a almadığı şiirleri arasında yer alan bu manzume, Millî Mücadele'nin henüz başladığı dönemde yazıldı. Ordunun Duası, Ali Rıfat Çağatay tarafından nihavent makamında marş formunda bestelendi. Daha sonra Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye Reisi Fevzi Çakmak tarafından ordunun bütün birimlerine gönderildi. Yılmam ölümden, yaradan, askerim; Akif'in Çanakkale Şehitlerine şiirinin bu kısmını döneminin önemli isimlerinden Sadettin Kaynak tarafından bestelendi. Şiir segâh mersiye olarak 1933 yılında bestelendi. Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş asker! Sen bu avizenin altında, bürünmüş kanına, 'Ey milletimin lahzada halkettiği ordu' dizesiyle başlayan Mehmetçik'e kaside şiiri Sadettin Kaynak tarafından rast makamında marş formuyla bestelendi. Ey milletimin lahzada halkettiği ordu Udî bestekâr Rüştü Eriç tarafından bestelendi. Ne irfandır veren ahlâka ulviyet, ne vicdandır Safahat'ın yedinci kitabında yer alan 'Gece' şiiri Şerif İşli tarafından Hüseynî makamında bestelendi. Ezelden âşinânım ben, ezelden hem zebanımsın Mehmet Akif, Cenk Marşı'nı Balkan Harbi sırasında yazdı. Safahat'a almadığı bu şiiri, Balkan Harbi'ne giden kahraman askerlerimize ithaf etti. Mustafa Cahit Atasoy tarafından rast makamında bestelendi. Yurdunu Allâh'a bırak, çık yola: Safahat'ın Yedinci Kitabı 'Gölgeler' deki 'Yeis Yok' şiirinin son beyti olan Allah'a dayan, sa'ye sarıl, hikmete râm ol... Safahat'ın yedinci bölümünde yer alan kırk dört mısralık Bir Arıza şiirinin on beş mısrası bestelendi. Prens Abbas Halîm Paşa'ya mektup tarzında yazılan eser yine Ali Nihat Karamemişoğlu tarafından bestelendi. Bir kerre suâl eyle ki ruhsat ne zamandır Genel Kurmay'ın Milli Eğitim Bakanlığına müracaat ederek 'savaşımızın manasını anlatacak bir marş' istemesi üzerine gazetelere ilan verilerek bir müsabaka açıldı. Mehmet Akif, milli marş için bir yarışma ve ödül olması fikrinden hoşlanmadığından dolayı yarışmaya katılmak istemedi. Yarışmayanın son tarihi olan 23 Aralık 1920'ye kadar gönderilen, hatta bu tarihten sonra dahi gönderilen toplam 724 eser değerlendirildiği halde, marş olarak kabul edilecek bir eser seçilemedi. Bunun üzerine Maarif Bakanı Hamdullah Suphi Bey ve Mehmet Akif'in dostu Hasan Basri Bey onun yarışmaya katılmasını istedi. Şiir on gün içerisinde tamamlandı ve 17 Şubat 1921 tarihinde Sebilürreşad dergisinin ilk sayfasında 'Kahraman Ordumuza' ithafıyla yayımlandı. İstiklal Marşı kabul edildikten sonra bestesi için Maarif Vekaleti tarafında yarışma açıldı. Yarışmaya katılan bestekarlar şunlardı: Mehmet Zâtî, Hüseyin Sadettin, Âsım Bey, Lemîi Atlı, Ali Rifat, Ahmet Celâlettin, Muallim İsmail Hakkı Bey, İsmail Zühdü Bey, Sadettin Kaynak, Ahmet Yekta, Mehmet Baha, Rauf Yekta Bey, Mustafa Sunar, Kâzım Bey, Osman Zeki Üngör, Bedri Zabaç, Hasan Basri. Yarışma sonucunda Ali Rıfat Çağatay'ın bestesini kabul ederek bütün okullara bildirdi. 1930 yılına kadar İstiklal Marşı bu beste ile icra edildi. Fakat daha sonra yeni bir emirle Osman Zeki Üngör'ün bestesiyle çalınıp söylendi.

Mehmet Akif'in bestelenen şiirleri

BÜLBÜL