Dünyanın sekizinci harikası 'Toprak Askerler'

Çin'de yaklaşık 2 bin 200 yıl önce siyasi birliği sağlayan İmparator Çin Şıhuang'ın M. Ö. 259-210 yıllarında imal ettirdiği 'Toprak Askerler' (Bingmayong) asırlardır tarihe meydan okuyor. Ülkenin Şanşi eyaletine bağlı Şian kentinin Lintong bölgesinde 1974'te bir tarım işçisi tarafından keşfedilen ve Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından 1987 yılında Dünya Kültür Mirasları Listesi'ne alınarak dünyanın 8. harikası olarak kabul edilen Toprak Askerler, asırlardır Çin İmparatoru'nu koruyor. İmparatorun ordusunda bulunan binlerce askerin heykeli, kıyafetlerinden ten rengine kadar, yüzleri bire bir taklit edilerek yapılmış. Halen küçük bir bölümü gün ortaya çıkarılan askerlerin tamamı, heykellerin kimyası halen çözülemediği için gün yüzüne çıkarılmıyor. Bunun başlıca nedeni ise heykellerin bir hafta içinde orijinal hallerini kaybederek toprak rengine dönüyor olmaları. Uzmanlar, bu dönüşümün nedenini belirlemeye çalışıyor. Dev yer altı ordusundan bugüne kadar iki bin civarında askerin gün yüzüne çıkarıldığı, ancak boya ve renk hususunun hala gizemini koruması nedeniyle 6 bin civarındaki askerin yerleri tespit edildiği halde gün yüzüne çıkarılmadığı belirtiliyor. Toprak Askerlerin inşası eski Çin Hükümdarı Qin Şhi Huang'ın ölümüyle ilişkilendirilir. Çin'de Qin Hanedanlığı döneminden önce eski bir geleneğe göre hükümdar öldüğünde hizmetkârları, savaş malzemeleri, askerleri, özel eşyaları ve hatta eşleri ile birlikte gömülürdü. Ancak Çin hükümdarı Qin Şhi Huang öldüğünde kendisi için askerlerinin ve hizmetkarlarının öldürülmesini istememiş ve kendisine diğer dünyada eşlik etmek üzere pişmiş toprak ve bronzdan askerler, savaş arabaları, hizmetkarlar ve diğer ihtiyaçlarının hazırlanmasını emretmiştir. Bu ordunun Çin'de ilklerin hükümdarı olarak bilinen Qin Şhi Huang'ın mezarını koruduğuna inanılır. 'Toprak Askerler' ya da 'Terra Cotta Ordusu' olarak bilinen ve M.Ö. 210 yılında yapılmış olan yer altı heykel ordusu, 1974'te Çin Halk Cumhuriyeti'nin Shaanxi eyaletine bağlı Xi'an yakınlarında bir çiftçi tarafından bulundu. Söz konusu ordunun 'İlklerin İmparatoru' olarak bilinen Qin Shi Huang'ın mezarını koruduğuna inanılır. Yeraltı ordusunun bulunduğu bölgede yer alan Li San dağının, Uzakdoğu doğada var olan yaşam enerjisini, yaşanılan mekânlarda harekete geçirme yöntemlerini gösteren eski bir Çin öğretisi olan Feng Shui felsefesine göre seçildiği bilinir. Yapılan heykellerin sayısının, yaklaşık 7.000 savaşçı, 130 tahta savaş arabası, 500 yük atı ve 150 süvari atı olduğu tahmin edilir. Tarihçi Si Maqian'in kaydettiğine göre, Qin Shi Huang henüz hayattayken M.Ö. 246 yılında başlanan mezarının inşası 30 küsür yıl sürüp inşaatta 700 bin kişi çalıştırıldı. Toprak Askerler, 1987 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirasları listesine alınan, 2011 yılında üç ek müzenin açıldığı ve hâlâ eserlerin çıkarılmaya devam ettiği 2200 yıllık bir hazinedir. Dev çukurlar içerisine gömülen savaşçılar, atlar, tahta savaş arabalarından oluşan bu görkemli ordunun yapılabilmesi için binlerce ustanın emeğinden yararlanıldı. Figürlerin renklendirilmesinde, birtakım renkler ve çeşitli mineraller kullanılmıştır. Kırmızı, yeşil, beyaz, sarı gibi zengin bir renk paletiyle boyanan figürler, tüm ihtişamıyla göz kamaştırır. Yapılan analizlere göre; kilden figürler odun ateşi ile ısıtılan fırınlarda 950-1.050°C sıcaklıklar arasında pişirilmiş. Pişme sonucunda dayanıklılık kazanan figürler, rütbelerine göre çukurlardaki koridorlara özenle yerleştirildi. Ayrı ayrı kalıplanan baş, kol ve gövde, kil şeritler aracılığı ile birbirine eklemlendirildi. Yüz ve giysideki detaylar daha sonradan işlenmiş, kaba modellerin üzeri ise, ince bir astar tabakasıyla renklendirildi. Boyları 183-195 santimetre arasında değişen bu heykel askerlerin her birinin yüz ifadesi farklıdır; ancak askerlerin yüzlerinde sadakat, cesaret, bağlılık ve kararlılık açıkça gözükür. Heykellerin yüzlerinin birbirine benzememesi birkaç heykeltıraş tarafından değil, birçok sanatkâr tarafından yapıldığını açıkça ortaya koyar. Genel olarak; heykellerin bulunduğu geniş alanda, ön safta soldan sağa doğru üç sıra asker ve başlarında subayları dizilidir. Çukurların birinde de imparatorun merasim taburu kendi düzeni içinde bulunuyor. Askerlerin yanında döneme ait 10 bin civarında bronz silah da duruyor. En önde hücum savaşçıları, arkalarında dörderli yürüyüş kolu halinde dizilmiş okçular, piyadeler ve savaş arabaları ile motorize savaşçılar bulunur. Bu askerler, 12 yürüyüş koluna ayrılır ve askerlerin aralarında bölmeler bulunur. Yerleşme düzeni; savaşa ve imparatorlarının vereceği emre hazır bir şekilde imparatorlarını bekleyen askerlerin toplu düzenidir. Ölümsüzlüğe inanan Qin Shi Huang, öldükten sonra da yönetimi sürdürmek istedi; ancak Qin Shi Huang'ın ölümünden yalnızca üç yıl sonra, Qin İmparatorluğu, köylü ayaklanmasıyla yıkıldı. Çin imparatorlarının mezarları arasında en çok değerli eserin gömülü bulunduğu Qin Shi Huang'ın mezarı, 2 binden daha uzun süredir Çin tarihine tanık oldu. Mezarlıkta Qin Shi Huang'a eşlik eden terra cotta heykel ordusu, Mısır piramitleriyle kıyaslanarak, 'Dünyanın Sekizinci Harikası' olarak adlandırılır. Dev mezarda hâlâ açılmayan çukurların bulunduğu, açılmayan birçok çukurun askerler dışında dev odalardan oluştuğu, bazılarının ise boş olduğu belirtiliyor. Bazı çukurların boş olma nedeni, imparatorun ani bir hastalıktan ölümü nedeniyle projesini tamamlayamaması ile yorumlanır. Bazı rivayetlere göre; dev mezarında yer altı ordusunu yaptıran İmparator Qin Shi Huang, mezarının içindeki sırların bilinmesini istemediği için çalışan tüm işçileri kendisiyle beraber gömülmek üzere öldürttü. Terra Cotta Savaşçıları gerçek insan şekli ve yüz ifadeleri esas alınarak şekillendirildi. Bu yüzden; üzerlerinde görülen zırhlar, Qin Hanedanlığı döneminde savaşlarda en çok kullanılan modelleri yansıtır. Qin Hanedanlığı döneminde askerlerin rütbeleri, üzerlerinde bulunan elbiseler ve taşıdıkları savaş aletleri ile ayırt edilir. General sınıfı; genel olarak, uzun ceket, koyu renkli şapka, uzun pantolon, uyluk kısmını koruyan uzun renkli zırh ve ayağında kare şeklinde çizme giyerdi. Bu kıyafetler, general rütbesine ihtişamlı bir görünüm kazandırırdı. Orta sınıf subaylar, iki tür elbise kullanmaktaydı: Bunlardan birincisi; uzun ceket, uyluk koruyucu, kare şeklinde çizme ve göğüs kısmında plakalardan oluşan ve zırh görevi gören elbiseydi. İkincisi ise; sağ tarafta birleşen yüksek yakalı elbise, uyluk koruyucu, göğüs kısmını koruyan plaka ve çizmeden meydana geliyordu. Düşük rütbeli subaylar, genellikle; uzun ceket, zırhlı elbise, uzun şapka, sıradan bir ayakkabı ve uyluk koruyucusu giyerdi. Daha düşük sınıftaki askerler ise; genel olarak, zırhlı elbise giymezlerdi. Piyade sınıfı askerlerin üç çeşit elbisesi vardı: Bunlardan ilki; uzun ceket, kısa şort ve sıradan bir ayakkabı ile başın sağ tarafına doğru yatırılmış saç rulosu, ayak kısmında tozluk ve arka kısımda bir parça zırhtan oluşuyordu. İkinci tür elbise, birincisine benzer olmakla birlikte, ilave olarak askerlerin başında kırmızı bir kumaştan oluşuyordu. Üçüncüsü ise; ikincisine ek olarak, kırmızı kumaş yerine, saçın arka kısmında düz bir saç lülesi şeklinde. Uzun yıllar toprak altında olmasına rağmen bulunan silahların halen keskin ve parlak olması metal ve maden bilimi konusunda iyi en açık kanıtı olarak kabul edilir. Dünyanın ilgisini çeken bu gizemli yer altı ordusu günde ortalama 50 bin civarında yerli ve yabancı turisti ağırlarken, bölgeye yakın bir fabrikada da toprak askerlerin her ebatta bire bir kopyaları üretiliyor. Fabrikaya götürülen turistler, orijinaliyle aynı usulde yapılan askerlerin biblolarından orijinal ebatlarında olanlarına kadar, işlemin bütün aşamalarını yerinde izleyebiliyor. Üretilen bu kopyalar fabrikada açılan reyonda ebatlarına göre farklı fiyatlarla satışa sunuluyor.