Beton yapılara kafa tutan çivisiz ahşap camiler

Anadolu'da bolca örneklerini gördüğümüz çivisiz ahşap camiler de bunlar arasında. Sizler için Selçuklu ve Osmanlı döneminde yapılan birbirinden güzel 7 çivisiz camiyi sizler için derledik. TÜRKİYE'NİN EN ESKİ ÇİVİSİZ AHŞAP CAMİSİ: GÖĞCELİ CAMİİ Denkrokronoloji alanındaki araştırmalarıyla tanınan Amerikalı bilim adamı P. I. Kuniholm, yapıdan aldığı ahşap numuneler üzerindeki testleri sonucunda caminin 1206'da inşa edildiğini, önündeki revakın 1335 yılında eklendiğini veya onarıldığını belirtmektedir. Cami, ahşaptan yığma tekniğinde, köşelerde kurtboğazı geçmelerle, duvar boyunca tek parça olarak uzatılan, ahşap perdelerle inşa edilmiştir. Samsun'un Çarşamba ilçesinde bulunan Göğceli Camii, Türkiye'deki en eski çivisiz ahşap cami unvanına sahip. 300 kişinin aynı anda namaz kılabileceği bu eski mabedin Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra bölgeye gönderilen erenler tarafından yapıldığı rivayet ediliyor. Yaklaşık olarak 1205-1206 yıllarında inşa edilen cami en az 8 asırdır ayakta. Depreme dayanıklı olması için ahşap takozlar üzerine inşa edilen caminin duvarlarında yığma tekniği kullanılmış ve bunlar köşelerde 'Kurt Boğazı' adı verilen bir yöntemle birbirine geçirilmiş. 1335'te tamirat gören bu güzel eser 2014 yılında restore edilerek yok olmaktan kurtarıldı. Caminin üzeri aktarılırken kirişlerinin birisinde Arapça harflerle yazılı 592 tarihine rastlanmıştır. İsmi o zamanlarda mezarlıklara 'Göç eli' denilmesi sebebiyle verilmiştir. Zamanla bu isim halk arasında Göceli Camii olarak değişmiştir. Bu camii yapılırken hiç çivi kullanılmamıştır. Ağaçlar balta ile yontularak düzeltilip camii tamamlanmıştır. Bu caminin tarihi ile ilgili Şeyhabil ve Hacılıçay Köylerinde çıkarılan toprak küpler o zamana ait dikkati çeken eserleridir. BEYLİKLER DÖNEMİNDEN YADİGÂR: MAHMUT BEY CAMİİ Diğer çivisiz camilerden farklı olarak dışı taş kaplama olan mabedin iç kısmında tamamen ahşap kullanılmış. Türk ve Ermeni ustaların imzasını taşıyan mabed, her biri 8 metre olan 4 ahşap sütun üzerine oturtularak bindirme tekniğiyle inşa edilmiş. Kastamonu'nun Daday ilçesine bağlı Kasaba köyünde bulunan Mahmut Bey Camii'nin yapım tarihi için 1336 ve 1366 tarihleri veriliyor. Beylikler Dönemi eseri olan cami, Candaroğlu beylerinden Emir Mahmut Bey tarafından yaptırılmış. Diğer çivisiz camilerden farklı olarak dışı taş kaplama olan mabedin iç kısmında tamamen ahşap kullanılmış. Türk ve Ermeni ustaların imzasını taşıyan mabed, her biri 8 metre olan 4 ahşap sütun üzerine oturtularak bindirme tekniğiyle inşa edilmiş. Bugüne kadar bozulmadan gelen bitki motiflerinin ve geometrik desenlerin ön plana çıktığı süslemeleri de kendisi kadar ilgi çekici. 2014 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası Listesi'ne alınan camide yangın tehlikesi sebebiyle elektrik tesisatı bulunmuyor.Caminin göz alıcı ve en önemli öğelerinden biri de Ankaralı Nakkaş Mahmut oğlu Abdullah tarafından yapılan kapısıdır. Türkiye'de çok az örneği bulunan bu kapının orijinali güvenlik nedeniyle Kastamonu Etnografya Müzesi Liva Paşa Konağında bulunurken, orijinali yerine Kastamonu'nun en eski ahşap oymacılık ustalarından Hikmet DEĞİRMENCİOĞLU tarafından yapılan benzeri yerleştirilmiştir. NAM-I DİĞER BAL PETEKLİ CAMİ: BEKDEMİR CAMİİ 1596 yılında Lâdikli Hacı Abdurrahman tarafından yaptırılan eser, mihrabındaki bal petekleriyle meşhur olmuş. Halk eskiden bu peteklerden kilolarca bal alındığını rivayet ediyor. Çok sayıda çivisiz ahşap camiyi il sınırları içinde barındıran Samsun'daki önemli eserlerden biri de Kavak ilçesindeki Bekdemir Camii. 1596 yılında Lâdikli Hacı Abdurrahman tarafından yaptırılan eser, mihrabındaki bal petekleriyle meşhur olmuş. Halk eskiden bu peteklerden kilolarca bal alındığını rivayet ediyor. Meşe ağacından baltayla yontularak inşa edilen eser kökboyalarıyla renklendirilen bitki motifleri ve geometrik desenlerle bezenmiş. Yerden bir metre yükseklikteki 4 taşın üzerine yapılan cami bu sayede sel ve taşkınlardan korunarak günümüze ulaşmayı başarmış. 40 ESNAFI TEMSİLEN 40 DİREK: AFYONKARAHİSAR ULU CAMİİ Çarşıdaki 40 esnafı temsilen 40 direk dikilmiş. Direklerin üstü farklı mukarnaslarla süslenmiş. Mabedin abanoz minber kapısı ise kendisinden daha eski. 1272'de Sahipata Nusretiddun Hasan tarafından yaptırılan Afyonkarahisar Ulu Camii çivisiz bir şekilde künde kari tekniğiyle inşa edilmiş. Rivayete göre 1272'de Afyonkarahisar'ın Çavuşbaşı mahallesinde çıkan yangında 'Arasta' denilen pazar ve içindeki Hocabey Mescidi tamamen yanıp kül olur. Bunun üzerine inşa ettirilen caminin içine çarşıdaki 40 esnafı temsilen 40 direk dikilmiş. Direklerin üstü farklı mukarnaslarla süslenmiş. Mabedin abanoz minber kapısı ise kendisinden daha eski. Zira yanıp yok olan Hocabey Mescidi'nden alınmış. Mimarı ise ahşap ustası Neccar Emir Hacı Bey. KAFKAS MUHACİRLERİN ANADOLU'YA MİRASI: ELMALI CAMİİ Bursa'nın İznik ilçesine bağlı Elmalı köyünde bulunan ve il merkezine 25 kilometre uzaklıktaki Elmalı Camii hiç çivi kullanılmadan birbirine geçme tekniğiyle inşa edilmiş. 1864 yılındaki Kafkas sürgününde Batum'dan gelerek İznik'e yerleşen muhacirler tarafından yaptırılmış. 1884'te inşa edilen cami Karadenizli ahşap ustalarının maharetli ellerinden çıkmış. KURULUŞ'TAN BUGÜNE HÂLÂ AYAKTA: ORHANGAZİ CAMİİ Düzce'nin Akçakoca ilçesindeki Orhan Gazi Camii, 1323 yılında tomruklara çentik atılarak inşa edilmiş. Yapılışı Orhan Gazi dönemine tekabül eden bu eser Çayağazı köyündeki mezarlıkta. Hiç çivi çakılmadan yaptırılan cami 8 metre eninde ve 12 metre yüksekliğinde. 2009'da restore edildi ve şu an ibadete açık. UZUN ÖMRÜNÜ PELİT AĞACINA BORÇLU: LALELİ CAMİİ Ordu'nun İkizce ilçesindeki Laleli Camii Türkiye'nin en eski ahşap camilerinden biri. 1600'lerden sonra yapıldığı tahmin ediliyor. Yerden 40-50 cm yükseklikteki bir taş üzerine oturtulan 2 katlı caminin yapımında dayanıklılığından dolayı pelit ağacı kullanılmış. İç ve dış avlusunda aynı anda 400 kişi namaz kılabiliyor. Tamamı ahşaptan ve çivi kullanılmadan inşa edilmiş. 2012 yılında restorasyonu biten cami bölgeye gidenlerin ilgi odağı.