4 asırlık yönetim merkezi: Topkapı Sarayı’nın bölümleri

Topkapı Sarayı ne zaman inşa edildi? 📌 Saray, Üsküdar ve Haliç'e bakan ve her yöne hâkim olması nedeniyle şehri gören bir konumda, yetmiş dönümlük bir alan üzerine kuruldu. 📌 Topkapı Sarayı'nın inşasına 1465 yılında başlandı. Yıllar içinde çeşitli ilaveler yapılarak devlet teşkilatına ve kullanım ihtiyacına uygun olarak şekillendirildi. İstanbul'da inşa edilen ilk Osmanlı sarayı Adına neden 'Topkapı' denildi? 📌 Deniz tarafında bulunan ve yanlarında topların bulunması nedeniyle 'Toplu Kapı' denilen köşk nedeniyle Top Kapısı Sarayı olarak anıldı. Topkapı Sarayı'nın kaç kapısı var? 📌 Topkapı Sarayı'nın dışarıya açılan kapısı olarak bilinen 'Bâb-ı Hümâyun', sarayın birinci kapısıdır. Bizans dönemi surlarına dayanarak sarayı çevreleyen sur ile birlikte, ilk inşaat sırasında yapıldığı kabul edilir. Hanedana ev sahipliği yapan Osmanlı Sarayları... Topkapı Sarayı kaç bölümden oluşur? 📌 Topkapı Sarayı üç ana avlu ve üç abidevi kapı etrafında şekillenmiştir. Birinci kapı Bâb-ı Hümâyun, ikinci kapı Bâbüsselâm, üçüncü kapı Bâbüssaâde'dir. Bâb-ı Hümâyun ile Bâbüsselâm arasındaki büyük meydan, sarayın ihtiyaçlarını karşılayan birimlerin ve çalışanların bulunduğu kısımdır. 📌 Ayrıca halkın ve askerin girip çıkabildiği bir meydan özelliği gösterir. Alay Meydanı da denilen bu bölüm, Cülûs, Cuma Selamlıkları ve bayram törenleri esnasında törene katılan devlet adamlarının ve yeniçerilerin beklediği bir alandır. İdari vazifeliler 'Bîrun'da bulunurdu 📌 Saray içinde idari görevleri olan Matbah-ı Amire Emini, Istabl-ı Amire Emini, Arpa Emini gibi görevliler, Cerrahbaşı, Kehhâlbaşı gibi hekimlerle Hünkâr İmamı, padişah hocası gibi ulemâ sınıfından gelenler Bîrun halkını oluştururlardı. 📌 Bu anlamda saray teşkilatında, Enderun ve Harem dışında kalan bütün kısımların 'Bîrun' olarak adlandırıldığı sonucu çıkarılabilir. Cihan devleti Osmanlı'nın kalbi Topkapı Sarayı fotoğrafları Hükümdar dışında kimse atla giremezdi 📌 Divan törenlerinde Bâbüsselâm kapısında küçükten büyüğe doğru her gelen vezir, bir üstündekini bekler, o geldiği zaman selam çavuşları tarafından karşılıklı selamlaşırlardı. 📌 Bâbüsselâm önünde sabahın erken saatinde yapılan bu törenden sonra devlet adamları içeriye girer, çavuşbaşı ve kapıcılar kethüdâsı refakatinde divana giderlerdi. Kapıdan hükümdar hariç hiç kimse atla giremezdi. Hükümdarın atları has ahırda tutulurdu 📌 Istabl-ı âmire diye adlandırılan bu kısımda imrahor, emin, kethüdâ, kâtip, saraçlar ve atlardan sorumlu olan seyisler, yamaklar gibi görevliler çalışırdı. 📌 Has ahırda sadece hükümdarın çok kıymetli atları bulunurdu. Atlara ait mücevher bezemeli koşum takımları buradaki raht hazinesinde muhafaza edilirdi. Arefe merasiminde atlar orta avluya çıkarılır ve yürütülürdü. 33 yıllık nişane 'Kubbealtı' 📌 Fatih Sultan Mehmed Han zamanında inşa edilen yapı Kanuni'nin Sadrazamı İbrahim Paşa tarafından yenilendi. Divanhâne'nin yukarıya doğru hemen yanında divan memurlarının çalıştığı bölüm ve Defterhâne, üst kısmında ise Dış Hazine binası yer alırdı. 📌 Divan toplantısı başlarken çavuşbaşı mühürlü kapıyı veziriazam ve defterdar önünde açar, günlük işler bittikten sonra aynı şekilde kilitlerdi. Sarayın sembolü: Adalet Kulesi 📌 Sultan II. Mehmed devrinde sarayla birlikte tasarlandığı anlaşılan Adalet Kulesi'nin kaidesi ilk yapıldığı yıllardan kalmış, üst bölümü zamanla tamirler esnasında değişikliğe uğramıştır. Bugünkü görüntüsü büyük ölçüde II. Mahmud dönemine aittir. 📌 Yapılmasındaki en önemli etken, divan toplantılarının veziriazamın idaresine verilmesi ve hükümdarın istediği zaman divanı takip etmesidir. Kulenin arkadan Harem tarafına açılan bir kapısı, hükümdarın kimseye görünmeden buraya geçmesini sağlardı. Padişahların şehre açılan gizli yolu: At Rampası Matbah-ı Âmire 📌 Matbah-ı Âmire olarak adlandırılan mutfaklar, Mimar Sinan tarafından ana yapı korunarak tekrar inşa edilmiştir. Dışarıdan bakıldığında konik kubbeler üzerindeki bacalarıyla hemen dikkati çeken mutfakların karşısında aşçılar için koğuşlar yapılmıştır. 📌 Matbah-ı Âmire'de bir günde 1500 ila 3000 kişilik yemek hazırlanabiliyordu. Dokuz ocak ve bir helvahane kısmı bulunuyordu. Kilâr-ı âmire, tavukhâne ve saray bahçesinde sebze yetiştirilen kısımlar Matbah-ı Âmire ile ilişkiliydi. Sarayın üçüncü kapısı: Bâbüssaâde 📌 Bâbüssaâde'den geçilerek Enderunlulara ait koğuşların açıldığı üçüncü avluya, bundan dolayı Enderun Meydanı denilirdi. 📌 Fatih devrinde yapılan Arz Odası'nın bir kapısı Bâbüssaâde'ye, hükümdara ait olan arkadaki diğer kapısı ise Enderun Meydanı'na açılır. Divan'da her gün toplantı yapıldığı zamanlar haftada dört, dört gün toplanıldığı zamanlar haftada iki gün devlet adamları Arz Odası'nda padişahla görüşür, buna 'arza girmek' denirdi. Topkapı Sarayı'nın bir asırlık fotoğrafları Sarayın içindeki ilim yuvası: Enderun 📌 Avluda bulunan diğer bir yapı Ağalar Camii'dir. Enderunlu ağaların kullandığı caminin harem tarafına bağlanan bir kapısı daha vardır. 📌 Yapı günümüzde Topkapı Sarayı Müzesi'nin yazma eserler kütüphanesi olarak kullanılır. Enderun'un olduğu bu avluda ayrıca büyüklü küçüklü odalar, Doğancılar Koğuşu (Şahinciler), Seferliler Ocağı, Kiler Odası, Hazine Odası ve Has Oda (Mukaddes Emanetler Dairesi) yer alır. Mukaddes emanetlerin mihmandarı: Has Oda 📌 Mukaddes Emanetler Dairesi, Osmanlı padişahlarının en önemli ibadet ve merasim mekânıydı. Padişahlar tahta çıkınca ilk biatı burada alır, kızlarının nikâh törenleri burada yapılır, savaşlarda cepheye götürülecek sancak-ı şerif buradan çıkarılırdı. 📌 Cuma geceleri yatsı namazının ardından Hırka-i Saâdet Dairesi'nde Kur'an okunur, şehzadelerin hatim, padişahların 'irsâl-i lihye' dua ve merasimleri bu dairenin önünde gerçekleştirilirdi. 📌 Mukaddes Emanetler Dairesi'nde Kâbe anahtarları ve oluğu, Hz. Musa'nın (AS) asası, Hz. Yahya'nın (AS) rölikleri, Peygamber Efendimizin (SAV) ayak izi, Mescid-i Aksa maketi, Hırka-i Saadet, Peygamberimizin (SAV) sancağı ve mührü, Sakal-ı Şerif bulunur. Mukaddes Emanetler hakkında bilinmesi gerekenler Harem kısmı 'Dârüssaâde' olarak anılırdı 📌 Harem'de yetişen kızların bir kısmı hazinedar usta, kalfa gibi hizmetli sınıfına dâhil olurdu. Dairenin en itibarlısı daima Valide Sultan'dı. 📌 Harem kısmının diğer üyeleri ise şehzadelerdi. 15 ve 16. yüzyıllarda yaklaşık 8-10 yaşlarında sancağa gönderildikleri için şehzadelerin kendilerine ait sarayları vardı. Köşk ve kasırların bulunduğu dördüncü bölüm 📌 Bu kısmın en önemli binaları IV. Murad'ın inşa ettirdiği Revan ve Bağdat köşkleridir. Her iki köşk de sarayın iç kısmında olmasına rağmen burada IV. Murad zamanında devlet adamlarıyla toplantı yapıldığı bilinir. 📌 Sultan İbrahim kameriyesi (İftariye Köşkü) adı verilen küçük ve etrafı açık köşk ise bu kısmın en dikkat çeken yapısıdır. 18. yüzyılda inşa edilen Sofa Köşkü, Mustafa Paşa Köşkü olarak da adlandırılırdı. Sarayda inşa edilen son köşk Sultan Abdülmecid'in yaptırdığı Mecidiye Köşkü'dür. 10 soruda IV. Murad dönemi