Veda Hutbesi'ndeki evrensel mesajlar

🔶 Veda Hutbesi, hicri 10. yılda Peygamber Efendimiz'in (SAV) hac farizasını ifa için Mekke'ye gidip, Veda Haccı sırasında irad ettiği hutbelere verilen genel isimdir. Bunlardan meşhur olanı Arafat'ta, sayıları 140 bini aşan topluluğa verdiği hutbedir. 🔶 Hz. Peygamber (SAV) bu mahşeri kalabalıkta hutbesine başlamadan önce Cerir b. Abdullah vasıtasıyla sükûneti temin etmiş ve sahabelerden Rebi'a b. Ümeyye gibi gür sesli münadiler görevlendirerek cümlelerinin tekrar edilip, uzaklara kadar duyurulmasını temin etmişti. 🔶 Hz. Peygamber (SAV) hutbesine, Allah'a (CC) hamd ve senadan sonra 'Eyyühe'n-nâs! (Ey İnsanlar)' nidasıyla başlamış ve sahabilerin şahsında bütün dünyaya hitap etmiştir. Veda Hutbesi ve İnsan Hakları 🔶 Veda Hutbesi, İslam'ın temel konularına temas etmesi, Cahiliye adetlerini ortadan kaldırması, eşitlik, hürriyet, kan davaları, fâiz, emanet, insan hakları, aile hukuku içinde yer alan karı-koca hakları, vasiyet, nesep, zina, borç ve kefalet gibi hukukî meselelere yer vermesi açısından oldukça büyük önem taşır. 🔶 Hz. Peygamber'in (SAV) bu hutbesi, bütün insanları kapsayan bir insan hakları evrensel beyannâmesidir. Peygamber Efendimiz Veda Hutbesi'nde neler öğütledi? 🔶 Veda Hutbesi aynı zamanda temel insan haklarını içeren, evrensel mesajların verildiği bir vesikadır. Allah'ın (CC) affetmeyeceği iki günahtan biri olan kul hakkını ilgilendiren konular da ele alınmıştır. Peygamber Efendimizin Veda Hutbesi 🔶 Resulullah (SAV) Vedâ Hutbesi'nde can ve mal dokunulmazlığı, Câhiliye âdetlerinden olan ribâ ve kan davalarının kaldırılması, suçun şahsîliği, karı-koca arasındaki sorumluluklar, çocuğun babasından başkasına nisbet edilmemesi, Müslüman kardeşliği, müminlerin birbiriyle savaşmaması, emanetlerin sahiplerine iade edilmesi gibi doğrudan kul hakkını ilgilendiren hususların yanında kendisinin son peygamber olması, ümmetine miras olarak Allah'ın (CC) kitabını ve sünnetini bırakması gibi temel esaslara da vurgu yapmıştır. 🔶 Her bireyin yaşama hakkı vardır. Doğuştan sahip olunan haklardan biri olan hayatın dokunulmazlığı ve yaşama hakkı tüm insanlar için zorunlu bir haktır. Zira yaşama hakkı elinden alınan bir kişinin başka haklara sahip olması söz konusu değildir. Efendimizin 40 öğüdü 🔶 Veda Hutbesi'ndeki mesajlar, bizlere Allah yolunda doğru insan olmanın haritasını verir. Geçmiş ve gelecekte karşılaşılabilecek tüm toplumsal sorunları öngören Veda Hutbesi'nde Müslümanların mülkiyet, yaşama hakkı, ırksal ayrım gibi konularda nasıl tavır alması gerektiği izah edilir. Hz. Peygamber'in öğretici vasıfları 🔶 VAV TV'de yayınlanan Medeniyet Mirası programında ana hatlarıyla Veda Hutbesi'nin evrensel mesajları konuşuldu. Ahmet Ağırakça, Veda Hutbesi'nin ırkçılık, kadın hakları, devlet yönetimi gibi konularda insanlara ışık olduğunu ve hutbenin Peygamber Efendimiz'in (SAV) vahyinin adeta özeti olduğunu anlattı: 'Veda Hutbesi, 23 yıllık vahyin adeta bir özetidir. Rasulullah (SAV) vahyin tamamındaki ilkeler Veda Hutbesi'nde vardır. Irkçılık, kadın hakları, köle hakları, devlet yönetimi, insanlar arasındaki ekonomik ilişkiler, faizin kaldırılması gibi tüm bunlara baktığımızda en önemli husus dünyadaki insanların ırklarına renklerine bakılmayacağını, Hz. Peygamber (SAV) oradan tüm dünyaya Arefe gününde ilan ediyor. Bütün dünyaya bin dört yüz yıldan beri gelen bir mesaj vardır. Allah'a (CC) inanan herkesin bir diğerine üstünlüğü yoktur.' 🔶 Veda Hutbesi bugün insanlığın karşılaştığı sorunlara karşı bir çözüm anlayışı sunar. Irkçılık ve mezhep kavgalarının İslam anlayışından uzak olarak son yüzyıllarda çeşitli planlar neticesinde ortaya çıktığını anlatan Bekir Karlığa, Veda Hutbesi'nin çok iyi değerlendirilmesi gerektiğini anlattı: 'Veda Hutbesi'nin çok iyi değerlendirilmesi ve topluma anlatılması gerekiyor. İslam ülkeleri de son iki asırdır Fransız Devrimi'nin algısıyla bu temel ilkeleri bırakarak ırkçılık üzerine dayanan bir dünya tasarımına koştular. Bu insanların kendi dininden olan devlete baş kaldırmasının manası var mı? Fransız Devrimi'yle içimize giren parçalayıcı anlayışın sonucudur bu. Özellikle 1789'dan sonra bu sürekli bu anlayış İslam dünyasına pompalanmıştır. Osmanlı ise Veda Hutbesi'ndeki değişiklikleri hayata geçirmeye çalışıyordu.' 🔶 'En üstün kul, Allah'a karşı görevlerini en güzel yerine getirendir' inancı bizlere eşitliği anlatır. Ahmet Ağırakça, insanlar arasındaki üstünlüğün Veda Hutbesi'nde nasıl tarif edildiğini ve İslami anlayışta toplum içindeki en değerli insanların Cenab-ı Hakk'a kulluklarını en güzel şekilde yerine getiren insanlar olduğunu anlattı: 'Asıl üstünlük asıl yücelik, toplum içinde değere sahip olan kişi Allah'a (CC) en yakın kişidir. Bu gayrette olan kişidir. Hem Veda Hutbesi'nde hem de Kuran-ı Kerim'in birçok ayetinde bunun dile getirilmiş olması Allah'a (CC) itaat eden kulları özelliklerini anlatmak içindir. Allah'a (CC) itaat eden kul günah işlemez, toplumun başına bela olmaz, iyiliğe karşı iyilik kötülüğü karşı kötülükte karşılaşacağını bilir.' 🔶 Veda Hutbesi'nin mülkiyet hakkı konusunda verdiği ders, İslam medeniyetinin en önemli unsurlarındandır. Medeniyetin gelişmesi kişi ve mal güvenliğine bağlıdır. İnsanlar birbirine güvenmiyorsa, insanlar kendini güvende hissetmiyorsa hayat gelişemez. Hayat gelişmeyince de medeniyetin oluşması zorlaşır. 'Ey insanlar! Sözümü iyi dinleyiniz! Bilmiyorum, belki bu seneden sonra sizinle burada bir daha buluşamayacağım. İnsanlar! Bugünleriniz nasıl mukaddes bir gün ise, bu aylarınız nasıl mukaddes bir ay ise, bu şehriniz (Mekke) nasıl mübarek bir şehir ise canlarınız, mallarınız, namuslarınız da öyle mukaddestir, her türlü tecavüzden korunmuştur.' Yol gösterici 50 hadis 🔶 Veda Hutbesi'ndeki temel prensipler insanların tüm hayatını düzenler. Kuran-ı Kerim ve sünnet kulların doğru yaşama kılavuzudur. 🔶 Sünnetten kasıt ise Kuran-ı Kerim'in Peygamber (SAV) tarafından fiilayata dökülen uygulamalarıdır. Veda Hutbesi'ndeki mesajlar, Kuran ve sünnete bağlılığı vurgular. Ashabım! Kimin yanında bir emanet varsa, onu hemen sahibine versin. Biliniz ki, faizin her çeşidi kaldırılmıştır. Allah böyle hükmetmiştir. İlk kaldırdığım faiz de Abdulmutallib'in oğlu (amcam) Abbas'ın faizidir. Lakin anaparanız size aittir. Ne zulmediniz, ne de zulme uğrayınız. Ashabım! Dikkat ediniz, cahiliyeden kalma bütün adetler kaldırılmıştır, ayağımın altındadır. Cahiliye devrinde güdülen kan davaları da tamamen kaldırılmıştır. Kaldırdığım ilk kan davası Abdulmuttalib'in torunu Iyas bin Rabia'nın kan davasıdır. 🔶 Bekir Karlığa, müminlerin Yüce Kitabımızı ve sünneti takip etmesi gerektiğini söyleyerek günlük hayatta karşılaştığımız her olaya karşı Kuran-ı Kerim'den farklı bir ilham alabileceğimizi anlattı: 'Kuran-ı Kerim'in ayrı bir özelliği var; her okuyuşunuzda farklı duygu ve ilhamlarla karşı karşıya kalırsınız. Sizin psikolojinize göre size ilhamı var. Kuran-ı Kerim size psikolojinize göre, günlük hayatınıza göre, dünyanın gündemine göre, olayların gelişmesine göre her seferinde ayrı bir ilham ve hitap tarzı verir. Bunu anlayabilmek için de bunu Peygamberin nasıl anladığına bakarak yaşamak gerekir. Sünnet yanlış anlamaları ortadan kaldırır. Bu bakımdan kitap ve sünnet bizim için olmazsa olmazdır. Hayat sürekli akan bir nehir gibidir bu nehirde nasıl hareket edeceğimizi iyi tespit etmemiz gerekir. ' 🔶 Esas olan insanın hayatını, vahye göre şekillendirmesidir. Resulullah'ın (SAV) niye ashabına bu mesajları verdiği üzerine düşünmek gerekmektedir. 🔶 Son vahyin Kuran-ı Kerim'in ve onun uygulaması olan sünnetin insanlar tarafından yaşanması ve hayata tatbik edilmesi, sadece bir kişide değil bütün topluma uygulanması iktisada, ahlaktan felsefeye, düşüncesine varıncaya kadar her yönüyle hakim olması gerekir. Ancak bu şekilde İslam'a uygun insan tipi ve hayat tarzı ve toplum ortaya çıkar. Veda Hutbesi'nin tam metni: 'Hamd Allah'a mahsustur. O'na hamd eder, O'ndan yardım isteriz. Allah kime hidâyet ederse, artık onu kimse saptıramaz. Sapıklığa düşürdüğünü de kimse hidâyete erdiremez. Şehâdet ederim ki; Allah'tan başka ilâh yoktur. Tektir, eşi ortağı, dengi ve benzeri yoktur. Yine şehâdet ederim ki, Muhammed O'nun kulu ve Rasûlüdür.' 'Ey insanlar! Sözümü iyi dinleyiniz! Bilmiyorum, belki bu seneden sonra sizinle burada bir daha buluşamayacağım. İnsanlar! Bugünleriniz nasıl mukaddes bir gün ise, bu aylarınız nasıl mukaddes bir ay ise, bu şehriniz (Mekke) nasıl mübarek bir şehir ise, canlarınız, mallarınız, namuslarınız da öyle mukaddestir, her türlü tecavüzden korunmuştur. Ashabım! Muhakkak Rabbinize kavuşacaksınız. O'da sizi yaptıklarınızdan dolayı sorguya çekecektir. Sakin benden sonra eski sapıklıklara dönmeyiniz ve birbirinizin boynunu vurmayınız! Bu vasiyetimi, burada bulunanlar, bulunmayanlara ulaştırsın. Olabilir ki, burada bulunan kimse bunları daha iyi anlayan birisine ulaştırmış olur. Ashabım! Kimin yanında bir emanet varsa, onu hemen sahibine versin. Biliniz ki, faizin her çeşidi kaldırılmıştır. Allah böyle hükmetmiştir. İlk kaldırdığım faiz de Abdulmutallib'in oğlu (amcam) Abbas'ın faizidir. Lakin anaparanız size aittir. Ne zulmediniz, ne de zulme uğrayınız. Ashabım! Dikkat ediniz, cahiliyeden kalma bütün adetler kaldırılmıştır, ayağımın altındadır. Cahiliye devrinde güdülen kan davaları da tamamen kaldırılmıştır. Kaldırdığım ilk kan davası Abdulmuttalib'in torunu Iyas bin Rabia'nın kan davasıdır. Ey insanlar! Muhakkak ki, şeytan şu toprağınızda kendisine tapınmaktan tamamen ümidini kesmiştir. Fakat siz bunun dışında ufak tefek işlerinizde ona uyarsanız, bu da onu memnun edecektir. Dininizi korumak için bunlardan da sakınınız. Ey insanlar! Kadınların haklarını gözetmenizi ve bu hususta Allah'tan korkmanızı tavsiye ederim. Siz kadınları, Allah'ın emaneti olarak aldınız ve onların namusunu kendinize Allah'ın emriyle helal kıldınız. Sizin kadınlar üzerinde hakkınız, kadınların da sizin üzerinizde hakkı vardır. Sizin kadınlar üzerindeki hakkınızı; yatağınızı hiç kimseye çiğnetmemeleri, hoşlanmadığınız kimseleri izniniz olmadıkça evlerinize almamalarıdır. Eğer gelmesine müsaade etmediğiniz bir kimseyi evinize alırlarsa, Allah, size onları yataklarında yalnız bırakmanıza ve daha olmazsa hafifçe dövüp sakındırmanıza izin vermiştir. Kadınların da sizin üzerinizdeki hakları, meşru örf ve âdete göre yiyecek ve giyeceklerini temin etmenizdir. Ey mü'minler! Size iki emanet bırakıyorum, onlara sarılıp uydukça yolunuzu hiç şaşırmazsınız. O emanetler, Allah'ın kitabı Kur-ân-i Kerim ve Peygamberin sünnetidir. Mü'minler! Sözümü iyi dinleyiniz ve iyi belleyiniz! Müslüman Müslüman'ın kardeşidir ve böylece bütün Müslümanlar kardeştirler. Bir Müslüman'a kardeşinin kanı da, malı da helal olmaz. Fakat malını gönül hoşluğu ile vermişse o başkadır. Ey insanlar! Cenab-ı Hak her hak sahibine hakkını vermiştir. Her insanın mirastan hissesini ayırmıştır. Mirasçıya vasiyet etmeye lüzum yoktur. Çocuk kimin döşeğinde doğmuşsa ona aittir. Zina eden kimse için mahrumiyet vardır. Ey insanlar! Rabbiniz birdir. Babanız da birdir. Hepiniz Âdem'in çocuklarısınız, Âdem ise topraktandır. Arap'ın Arap olmayana, Arap olmayanın da Arap üzerine üstünlüğü olmadığı gibi; kırmızı tenlinin siyah üzerine, siyahın da kırmızı tenli üzerinde bir üstünlüğü yoktur. Üstünlük ancak takvada, Allah'tan korkmaktadır. Allah yanında en kıymetli olanınız O'ndan en çok korkanınızdır. Azası kesik siyahî bir köle başınıza amir olarak tayin edilse, sizi Allah'ın kitabi ile idare ederse, onu dinleyiniz ve itaat ediniz. Kimse kendi suçundan başkası ile suçlanamaz. Baba, oğlunun suçu üzerine, oğlu da babasının suçu üzerine suçlanamaz. Dikkat ediniz! Şu dört şeyi kesinlikle yapmayacaksınız: - Allah'a hiçbir şeyi ortak koşmayacaksınız. - Allah'ın haram ve dokunulmaz kıldığı canı, haksız yere öldürmeyeceksiniz. - Zina etmeyeceksiniz. - Hırsızlık yapmayacaksınız. İnsanlar! Yarın beni sizden soracaklar, ne diyeceksiniz? Sahabe-i Kiram birden söyle dediler: 'Allah'ın elçiliğini ifa ettiniz, vazifenizi hakkıyla yerine getirdiniz, bize vasiyet ve nasihatte bulundunuz, diye şahadet ederiz!' Bunun üzerine Resul-i Ekrem Efendimiz (S.A.V.) şahadet parmağını kaldırdı, sonra da cemaatin üzerine çevirip indirdi ve söyle buyurdu: 'Şahit ol yâ Rab! Şahit ol yâ Rab! Şahit ol yâ Rab!'