Peygamberimiz Cuma günü nelere dikkat ederdi? Cuma günü yapılması gereken sünnetler neler? Cuma namazına gelmeden önce neler yapmak gerekir?

Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- buyurdular: 'Üzerine güneş doğan en hayırlı gün Cuma günüdür. Âdem o gün yaratıldı, o gün cennete konuldu ve yine o gün cennetten çıkarıldı.' (Müslim, Cuma 17, 18. Tirmizî, Cuma 1, 2; Nesâî, Cuma 4, 45) Cuma gününün önemine ve haftalık toplu ibadet günü seçilmesinin anlamına ilişkin olarak Hz. Peygamber'den birçok hadis rivayet edilmektedir. Bunlardan bazıları şöyle sıralanabilir: 'Güneşin doğduğu en hayırlı gün cumadır; Âdem o gün yaratılmış, o gün cennete girmiş ve o gün cennetten çıkmıştır. Kıyamet de Cuma günü kopacaktır.' (Müslim, 'Cum'a', 18) Başka bir hadiste bu günde yapılan duaların kabul edileceği bir anın (icâbet saati) bulunduğu haber verilmektedir. Bir rivayete göre Hz. Peygamber 'Ben icâbet saatinin, hangi an olduğunu biliyordum, fakat Kadir gecesi gibi, bu da bana unutturuldu' (Hâkim, I, 279) buyurmuştur. Âlimler Hz. Peygamber'in bu ifadesine dayanarak Allah'ın güzel isimleri arasında ism-i a'zamın, ramazanın son on günü içerisinde Kadir gecesinin gizli tutulması gibi icâbet saatinin de gizli tutulduğunu ve bu suretle insanların gün boyu Allah'a yönelmelerinin sağlanmasının hedeflendiğini söylemişlerdir. Yine Cuma günü ile ilgili olarak, gerekli temizliği yaptıktan sonra camiye gidip hutbe dinleyen ve namazı kılan kimsenin daha önceki cuma ile bu cuma arasında işlediği günahların affedileceği belirtilmiş (Buhârî, 'Cum'a', 6, 19; Müslim, 'Cum'a', 26), bu günü hafife alarak üç cuma namazını terk eden kimsenin kalbinin mühürleneceği bildirilmiştir (Ebû Dâvûd, 'Salât', 204). Kurban bayramı arefesinin cumaya rastlaması halinde halk arasında o yıl yapılan haccın, 'hacc-ı ekber' (büyük hac) olarak isimlendirilmesi de cumanın önemiyle ilgilidir. Cuma günü Müslümanlar açısından büyük önem taşıdığı ve âdeta bir bayram günü kabul edildiği için, perşembe günü akşamından başlamak üzere maddî ve mânevî temizliğe her zamankinden daha fazla önem vermek gerekir. Bunların başında boy abdesti almak gelir ki Cuma günü boy abdesti almak âlimlerin çoğuna göre sünnet, bazılarına göre farzdır. Bunun yanında, Cuma günü namaza gelmeden önce tırnak kesme, dişleri temizleme gibi bedeni temizlikler yapmak, temiz elbiseler giymek, başkalarını rahatsız etmeyecek, aksine onların hoşuna gidecek güzel kokular sürmek sünnet olan davranışlardır. Mümin, böyle değerli ve önemli bir günün mânevî havasına girmeli, dua ve tövbesini bu günde saklı olup dua ve tövbelerin kabul edileceği vakit olduğu bildirilen 'icâbet saati'ne denk düşürmeye çalışmalı, ayrıca Kur'an okumalı, tezekkür ve tefekkür etmeli, Resûlullah'a salâtü selâm getirmeli ve samimi bir kalp ile yüce Allah'a dua ve istiğfarda bulunmalıdır. Hutbe okunurken konuşmak, Cuma vakti alışveriş yapmak ve Cuma günü yolculuğa çıkmak gibi yapılması, Cuma namazının terkine yol açabileceği endişesiyle bu davranışlar hoş karşılanmaz. Sabahleyin evden çıkmadan önce gusül abdesti, boy abdesti almak, bedenle ilgili temizlikleri yapmak sünnettir. 'Her kim Cuma günü abdest alırsa ne iyi eder; hele boy abdesti alırsa, o daha iyidir.' (Ebû Dâvûd, Tahâret 128; Tirmizî, Cuma 5) Tırnakları kesmek, erkelerde bıyıkların dudaklarından girmeyecek şekilde kesilmesi Peygamber Efendimizin bize öğrettiği sünnetlerdendir ve İbrahim Peygamber'den gelmiştir. 'Peygamberlerin sünneti (fıtrat) beştir – yahut beş şey fıtrat gereğidir- :Sünnet olmak, kasıkları tıraş etmek, tırnakları kesmek, koltuk altını temizlemek, bıyıkları kırpmak.' (Buhârî, Libâs 51, 62, 64; Müslim, Tahâret 49, 50.) Misvak kullanmak sünnettir. 'Eğer ümmetime ağır gelmeyecek olsaydı, onlara her namazda misvak kullanmalarını emrederdim.' (Buhârî, Cum'a, 8, Temennî, 9, Savm, 27; Müslim, Tahâre, 42; Ebû Dâvud, Tahâre, 25; Tirmizî Tahâre, 18; Nesai, Tahâre, 6, Mevâkit, 20; İbn Mâce, Tahâre, 7; Ahmed b. Hanbel, I, 80, 120, II, 245, 250, 259, 287, 399, 400, 429, 433, 460, 509, 517, 531, IV,114, 116, V, 193, 410, VI, 325, 329) Güzel koku sürünmek de sünnet sayılır. 'Bir kimse Cuma günü gusül abdesti alır, elinden geldiği kadar temizlenir, ya kendi özel kokusundan veya evinde bulunan güzel kokudan sürünür ve evinden çıkar, iki kişinin arasına girmez, sonra üzerine farz olan namazı kılar, imam hutbe okurken susup onu dinlerse, o cuma ile öteki cuma arasındaki günahları bağışlanır.' (Buhârî, Cum'a 6, 19) Camiye giderken en güzel elbiseyi giyinmek sünnettir. Resûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- yeni bir elbise giydiği zaman, sarık, gömlek, ridâ gibi giydiği şeyin adını anarak şöyle dua ederdi: 'Allahümme leke'l-hamdü ente kesevtenîhi, es'elüke hayrahü ve hayra mâ sunia lehü, ve eûzü bike min şerrihi ve şerri mâ sunia lehü: 'Allahım! Hamd sana mahsustur. Onu bana sen giydirdin. Senden onu hayırlı kılmanı ve yapılışına uygun kullanmanın hayrını nasip etmeni dilerim. Şerrinden ve yaratılış gayesi dışında kullanılmasının şerrinden de sana sığınırım.' (Ebû Dâvûd, Libâs 1; Tirmizî, Libâs 28) Hayır ve hasenatta bulunmak sünnettir. 'Her birinizin her bir eklemi için günde bir sadaka vermesi gerekir. İşte bu sebeple her tespih bir sadaka, her hamd bir sadaka, her tehlîl (lâ ilâhe illallah demek) bir sadaka, her tekbîr bir sadaka, iyiliği tavsiye etmek sadaka, kötülükten sakındırmak sadakadır. Kuşluk vakti kılınan iki rekat namaz bunların yerini tutar.' (Müslim, Müsâfirîn 84, Zekât 56) Cuma günü Kur'an okumak, tekbir ve salât ü selâm getirmek sünnet sayılır. 'Günlerinizin en faziletlisi Cuma günüdür. Bu sebeple o gün bana çokça salât ü selâm getiriniz; zira sizin salât ü selâmlarınız bana sunulur.' (Ebû Dâvûd, Salât 201, Vitir 26) Cuma vakti girince alışveriş gibi dünya işlerini bırakmak gerekir. 'Cuma günü olunca şeytan erkenden çarşı ve pazara bayraklarıyla gider, insanlara bin bir engel çıkararak mânî olmaya, (en azından) onları Cuma'ya geciktirmeye çalışır. Melekler de erkenden gidip mescidin kapılarına dururlar. Gelenleri; birinci saatte gelenler, ikinci saatte gelenler diye yazarlar. Bu hâl, imam (hutbeye) çıkıncaya kadar devâm eder. Kişi mescidde, imamı görüp dinleyebileceği bir yere oturur, can kulağıyla dinler ve konuşmazsa, kendisine iki kat sevap vardır. Kişi uzakta kalır ve imamı dinleyemeyeceği bir yere oturur, sessiz durur ve konuşmazsa bir sevap alır. Eğer, imamı görüp dinleyebileceği bir yere oturur, fakat boş konuşma yapar, sessiz kalmazsa, ona iki vebâl yazılır…' (Ebû Dâvûd, Salât, 209/1051) Cuma namazına yürüyerek ve olabildiğince erken gitmek de sünnet sayılır. Kişi camiye girdiğinde kimseyi rahatsız etmeden müsait bir yere oturmalıdır. 'Bir kimse güzelce abdest alarak Cuma namazına gelir, hutbeyi ses çıkarmadan dinlerse, iki cuma arasındaki ve fazla olarak üç günlük daha günahları bağışlanır. Kim hutbe okunurken çakıl taşlarıyla oynarsa, boş ve mânasız bir iş yapmış olur.' Müslim, Cum`a 27. Ayrıca bk. Müslim, Cum`a 26; Ebû Dâvûd, Salât 203; Tirmizî, Cum`a 5; İbni Mâce, İkâmet 62, 81) Kabir ziyareti yapmak sünnet sayılır. 'Kabirleri ziyaret etmek isteyen ziyaret etsin. Çünkü kabir ziyareti bize âhireti hatırlatır.' (Tirmizî, Cenâiz 60) Kehf Suresini okumak da sünnetler arasındadır. 'Kehf sûresi'nin başından on âyet ezberleyen kimse deccâlden korunmuş olur.' (Müslim, Müsâfirîn, 257.) Selam vermek de sünnettir. 'Müslümanın Müslüman üzerindeki hakkı beştir: Selâmı almak, hastayı ziyaret etmek, cenazeye iştirak etmek, dâvete icabet etmek, aksırana 'yerhamukellah' demek.' (Buhârî, Cenâiz 2; Müslim, Selâm 4) (Diyanet İlmihal-1 'İman ve İbadetler', Prof. Dr. Nihat Hatipoğlu)

Peygamberimiz Cuma günü nelere dikkat ederdi? Cuma günü yapılması gereken sünnetler neler? Cuma namazına gelmeden önce neler yapmak gerekir?

Cuma günü Müslümanlar için neden önemlidir?