Nakibüleşraf nedir? Nakibüleşraf hakkında bilinmesi gerekenler

◾ Peygamber Efendimizin (SAV) soyu kızı Hz. Fatıma'dan devam etti. Hz. Fatıma ve Hz. Ali'nin oğulları ve onların soyundan gelen kişilere seyyid veya şerif denirdi. ◾ 10. yüzyıldan sonra, sınırlı bir şekilde Hz. Hüseyin'in soyundan gelen kişilere seyyid, Hz. Hasan'ın soyundan gelen kişilere şerif denilmeye başlandı. ◾ Âlemlere rahmet olarak gönderilen Peygamber Efendimiz (SAV) 'oğullarım' dediği torunlarını çok sever, onların üzerine titrerdi. Hz. Peygamber (SAV) şöyle buyurdu: 'Hasan ile Hüseyin'i seveni ben de severim. Benim sevdiğim kişiyi Allah Teâlâ da sever. Allah Teâlâ kimi severse onu Naîm Cennetleri'ne koyar. Kim onlara buğzeder veya taşkınlık ederse, ben de ona buğzederim. Benim buğzettiğim kimseye Allah Teâlâ da buğzeder. Allah Teâlâ kime buğzederse onu Cehennem'e atar ve onun için kalıcı bir azâb vardır.' (Heysemî, IX, 181) Necip Fazıl'ın kaleminden Hz. Hüseyin ve Kerbela ◾ Peygamber Efendimiz (SAV), Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin için cennete iki reyhanım der sık sık onlara dua ederdi. Nitekim 'Hüseyin bendendir, ben de Hüseyin'denim! Allah Teâlâ, Hüseyin'i seveni sever. Hüseyin esbâttan/torunlardan biridir.' buyurmuştu. (İbn-i Mâce, Mukaddime, 11/144; Ahmed, IV, 172) ◾ Efendimize (SAV) duyulan büyük hürmeten dolayı O'nun torunlarının soyundan gelen kişilerin İslam âleminde müstesna bir yere sahipti. ◾ Peygamberimiz (SAV) ve ailesi sadaka almaz, onlara ganimetten pay ayrılırdı. Efendimiz (SAV) bunun için Hz. Ali'yi görevlendirmişti. ◾ Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer döneminde bu görev devam etti. Hz. Ömer, döneminde ganimetten pay alacak kişiler ismini tescil ederdi. Bu durum Efendimizin (SAV) soyundan gelen kişilerin tespitini sağladı. Hz. Peygamberin hayatımıza yön verecek hadisleri ◾ Abbasiler döneminde, Peygamberimizin (SAV) soyundan gelen kişilerle ilgilenmek için nakiplik müessesi kuruldu. Kelime olarak 'hayırlı, seçkin kişi, bir topluluğun başkanı' anlamına gelen nakip, Peygamber Efendimizin (SAV) soyundan gelen kişilerin meseleleriyle ilgilenirdi. ◾ Ayrıca Abbasi Halifesi Me'mun, Resulullah'ın (SAV) soyundan gelen kişilerin halk içerisinde ayırt edilebilmesi için yeşil giyme geleneğini başlattı. Abbasilerden sonra Fâtımî, Selçuklu, Zengi, Eyyübî ve İlhanlı devletlerinde nakiplik görevi devam etti. ◾ Hz. Peygamber'in (SAV) soyundan gelen kişileri kayıt altına atına almak ve onların her türlü ihtiyacını gidermek amacıyla nakibüleşraf denilen bir teşkilat kuruldu. ◾ Nakibüleşraf, Peygamberimizin soyundan gelen kişileri kayıt altına alır, doğum ve ölümlerini deftere geçirir, gelişigüzel işlere girmesine engel olurdu. Bir manada Peygamberimizin (SAV) soyundan gelenlerinin vasisiydi. Bir aile reisi olarak Hz. Muhammed (sav) ◾ Osmanlı'nın kuruluşunda itibaren pek çok âlim ve seyyid bu topraklara yerleşti. Osmanlı Devleti'nde, Resulullah'a (SAV) ve soyundan gelen kişilere İslam aleminde benzeri bulunmayan bir hürmet gösterdi. ◾ Nakibüleşraf teşkilatı Yıldırım Bayezid döneminde 'Sâdât Nezâreti' adıyla oluşturuldu. Sultan, Peygamber Efendimizin (SAV) soyundan gelen kişilere hürmetin eksilmemesi, aralarına yabancı kişilerin karışmaması amacıyla bu kurumu oluşturdu. Bağdadlı Seyyid Ali Nattâ'yı da, nakibüleşrafın başına getirdi. ◾ Nakibüleşraf, Osmanlı'nın en önemli kurumuydu. 15. yüzyıla kadar, Efendimizin (SAV) soyundan gelen kişilerle ilgilenenler nakib olarak adlandırılırdı. Fakat 1494 yılında Seyyid Mahmud bu vazifeye getirilince nakibüleşraf olarak anıldı. Mısır'da aynı görevde bulunan kişiler, bu unvanla anılırdı. Osmanlı hakkında bilinmesi gerekenler ◾ Efendimizin (SAV) soyundan gelen seyyid ve şeriflerin soyu siyadet hücceti denilen evraklar verilir ve vergiden muaf tutulurdu. Bununla ilgili ilk belge ise I. Murat'ın verdiği vergi muafiyet beratıdır: 'Emr olundu ki: Bu sâdâtların evlâdları, kulları, köle ve cariyeleri bir damla kanları kana cân ola. Onlar benim her defterimden ihrâc olalar... Rumeli kadıları ve sancak beyleri ve subaşıları ve sipahiler, herkangınızın (herhanginizin) yerinde eker ve biçerse, bir dene 'uşrlerin almıyasız. Ben bağışladım. Cânım için olsun. Benim devletime duaya meşgul olalar. Her nerede hatîrleri dilerse yürüyeler. Zira 'duaları, müstecâbu't-da'avât sâdâtdırlar' deyû ellerine hüküm verdüm...' ◾ Peygamberimizin (SAV) soyundan gelen kişilere gösterilen hürmetin bir belgesi olan bu fermanla Sultan, seyyid ve şeriflerin devlete duacı olmalarını ister. ◾ Nakibüleşraflar, Resulullah'ın soyundan gelen zatları kayıt almanın dışında, Efendimizin şanlı soyuna yakışmayacak haller sergileyen kişileri uyarır, ganimetlerden hisselerini dağıtırdı. ◾ Hz. Peygamber'in soyundan gelen kızların dengi olmayan kişilerle evlenmesini engeller, aralarındaki davalara bakardı. ◾ İstanbul'da ikamet ederlerdi. Sultan Abdülhamid döneminde, nakibüleşrafa Yıldız Sarayı'nda ayrı bir mekan tahsis edildi. ◾ Osmanlı döneminde seyyidlere 'emir', başlarına sardıkları yeşil sarığa da 'emir sarığı' denirdi. Hz. Peygamber (SAV) soyundan gelen kadınlar da başlarına yeşil bir alâmet takardı. ◾ Efendimizin (SAV) soyundan gelenler dışında başka kimse yeşil sarık takamazdı. Bu sayede insanların uygunsuz bir tavır sergilemeleri engellenmiş oluyordu. İslami kavramlar ◾ Nakibüleşraflık vazifesine padişah tarafından, seyyid ve şeriflerden, dinine bağlı zatlar getirilirdi. Bu mübarek soya mensup olmayanlar, vazifeyi alamazdı. Aynı zamanda fıkhi konulara hakim olması da gerekliydi. Bu zat, maaş almazdı. ◾ Osmanlı'nın ilk nakibüleşrafına vakfiye verilse de o yorgancılığı tercih etti. Sonraki dönemlerde durumu kötü olan seyyid ve şeriflere maaş verildi. ◾ Nakibüleşraf, çeşitli vilayetlerdeki seyyid- şeriflerden bazılarını kendisine kaymakam tayin ederdi. Onlar aracılığıyla da 'şecere-i tayyibe' denilen defterleri tutardı. Bu defterlerde seyyidlerin ismi, evladı, ikameti gibi bilgiler yer alırdı. ◾ Günümüze yetmişe yakın şecere-i tayyibe defteri ulaştı. Osmanlı'da mali ve askeri kayıtların tutulduğu defterler ◾ Osmanlı'nın Efendimize (SAV) ve onun soyundan gelenlere gösterdiği hürmetin bir göstergesi de sultanların törenlerinde en önde yer almasıydı. ◾ Cülus adı verilen tahta çıkma töreninde ilk önce nakibüleşraf biat eder, kılış kuşanma törenlerinde kılıcı kuşatır, sefere çıktığı zaman sancak-ı şerif emanet edilirdi. ◾ Bayramlarda padişahla ilk tebrikleşen kişiler de nakîbüleşraf idi. Her törende padişah nakibüleşrafı görünce ayağa kalkardı. ◾ Sultanların Ramazan'ın 15. gecesi Sultanahmet Camiiʹnde yaptığı mevlit geleneğinde nakibüleşraflar özel bir davetle çağrılırdı. Cülus töreni hakkında bilinmesi gerekenler ◾ III. Selim'e ilk biatını Nakîbüleşraf Derviş Efendi yaptı. V. Mustafa, II. Mahmud ve Abdülmecid'e kılıçlarını nakibüleşraf kuşandırdı. ◾ Padişahın bizzat katıldığı seferlere seyyid ve şeriflerin bir kısmı da iştirak ederdi. Bazı nakibüleşraflar, şeyhülislamlık vazifesine de getirildi. Bunlardan bazıları Malulzade Seyyid Mehmed Efendi, Seyyid Feyzullah Efendi, Paşmakçızade Ali Efendi'dir. Osmanlı'nın ihtişamlı saltanat geleneği: Kılıç alayı ◾ Nakibüleşraftan sonraki en önemli görev 'alemdar'lara aitti. Padişah savaşa katıldığında savaşlarda sancak‐ı şerif, payitahttan çıkarken seyyid ve şerifler salavat getirir, sancağı alemdar taşırdı. İslam devletlerinde ve Osmanlı'da kullanılan unvanlar ◾ 93 Harbi olarak adlandırılan 1877‐78 Osmanlı Rus Savaşıʹnda Bağdat Nakîbüleşraf Kaymakamı Seyyid Selman Efendi, yaralı veya savaşta şehit düşen askerler ailelerine yardım etmek için büyül çaba sarf etti. ◾ Seyyid Selman Efendi'nin kardeşi Seyyid Abdurrahman Efendi, bu amaçla Hindistan'daki için Bombayʹa gitti.

Nakibüleşraf nedir? Nakibüleşraf hakkında bilinmesi gerekenler

Seyyid nedir?