Medine’den önce Müslümanların ilk hicreti: Habeşistan

Peygamber Efendimizin risaleti ile İslam'a davet, başlangıçta gizli olarak devam etmişti. 💠 Nübüvvetin ilk üç yılında gizli davetle İslam tebliğ edilmiş; bu konuda dinin korunması ve muhafaza edilmesi göz önünde bulundurulmuştu. 📌 Öte yandan tebliğin açık şekilde ilanına dair ilahi bir emir de gelmemişti. 📌 Yaygın olan putperestliğe karşı ihtiyatlı davranılmış ve güvenilir kişiler İslam'a davet edilmişti. 📌 İslam'a davetin açıktan devam etmesi, birçoğu fakir ve zayıf durumda bulunan ilk Müslümanları tehlikeye atabilir; onların helaki, dinin başlamadan yok olmasına sebep olabilirdi. İslam'ı kabul eden ilk Müslümanlar, ibadetlerini ve toplantılarını gizli olarak devam ettirdiler. Hz. Ömer'in Müslüman oluşuna kadar bu durum böyle devam etti. 💠 🔸 Nübüvvetin dördüncü yılı itibariyle İslam'a davet, açıktan yapılmaya başlandı. Resulullah'a vahyedilen gerçekleri en yakınlarından başlamak üzere, müşriklerden çekinmeden açıkça tebliğ etmesi emredildi. 📌 Böylece putlarını Kâbe'nin içine ve çevresine yerleştiren Kureyşlilerle Mekke'nin fethine kadar sürecek olan 20 yıllık çetin bir mücadele de başlamış oldu. (x) 🔍 Müslümanlar neden Mekke'den Medine'ye hicret etmiştir? Peygamber Efendimiz ve müminler, Allah'a iman etmeleri ve İslam dinini kabul etmeleri nedeniyle Mekke'deki müşriklerden pek çok zulüm gördüler. 💠 🔸 Resul-i Ekrem'in İslam'ı tebliğinden itibaren başlayan bu tavır, her geçen gün şekil değiştirdi ve hem Peygamberimize hem de ashabına gösterilen eziyetler ve işkenceler gün geçtikçe daha da arttı. 🔸 Can güvenlikleri her geçen gün tehlikeye giren Müslümanlar ile ilgili Peygamber Efendimiz de yoğun bir endişe duydu. 🔸 Bu baskıları engellemeye gücü yetmeyen Resul-i Ekrem Efendimiz, özellikle kabileleri içinde himayesiz kalan Müslümanların Habeşistan'a hicret etmelerini önerdi. 💠 📌 Allah Resulü, Müslümanlara şöyle buyurdu: 'Eğer istiyorsanız ve elinizden geliyorsa gidip Habeşistan'a sığının. Zira orada ülkesinde kimseye zulmedilmeyen bir kral hüküm sürmektedir; orası bir doğruluk ve hakikat ülkesidir; Allah işlerinizde kolaylık sağlayıncaya kadar orada kalınız.' Peygamberimizin ashabına hicret yurdu olan Habeşistan, Müslümanlar tarafından ilk kez duyulan bir yer değildi. 💠 🔸 Arap yarımadasında Yemen halkı ile birlikte Kureyşlilerin Habeşistan ile aralarındaki ilişkiler eskiye dayanıyordu. 🔸 Ticari anlaşmalarla güvence altına alınan ilişkiler iktisadi bağları kuvvetlendiren bir yapıya sahipti. Taraflar birbirlerine imtiyaz sağlıyorlar; bu sayede doğrudan irtibat kurabiliyorlardı. 💠 📌 İLK İRTİBATI PEYGAMBERİMİZİN DEDESİ SAĞLADI Mekke ile Habeşistan arasındaki ticareti kurumsal hale getiren kişi, Peygamber Efendimizin büyük dedesi Hâşim'di. Bu sayede pek çok Mekkeli tüccar, ticaret amacıyla Habeşistan'a gitmişti. Habeş kralı ile Mekkelilerin yakın ilişkileri, rivayet edilen bazı olaylardan anlaşılabilir. Peygamberimizin dedesi ve Kureyş halkının reisi Abdülmüttalib ile onun Mekke idaresindeki rakibi konumundaki Harb arasında meydana gelen anlaşmazlık, Habeş kralının hakemliğinde çözülmeye çalışılmıştı. 📌 İslam öncesi dönemde Mekke'nin ihtiyacı olan hububatın deniz yoluyla Cidde'ye, oradan Mekke'ye getirildiği; bu ticari faaliyetlerde Habeşlilerin etkili olduğu bilinir. (x) 🔍 Peygamberimizin dedesi Kureyş reisi Abdülmuttalib Hicret için Habeşistan'ın seçilmesindeki en önemli sebep, kral Necaşi Ashame'nin semavi bir dine mensup adaletli bir hükümdar oluşu ve Arapça bilmesiydi. 💠 🔸 Habeşistan'a ulaşım da kolaydı ve muhacirlerin maddi sıkıntılarını daha kolay şekilde giderebilmeleri imkânı da bu seçimi etkilemişti. 🔸 Zira aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu bir topluluğa sığınma hakkı tanımak oldukça zordu. Hem Arap töresi gereği mensup olunan kabilenin izninin alınması gerekiyor hem de gidilen yerde maddi imkânların olması gerekiyordu. 🔸 Bu nedenle Müslümanlar, Arap yarımadasında bir beldeye gitmek yerine Kureyşlilerin tehditlerine boyun eğmeyecek güçlü bir devlete sığınmak durumundaydılar. 🔸 Bu hicret sayesinde henüz tebliğin ilk yıllarındayken Afrika ile temas sağlanmıştı. İlk hicret edenlerin iyi karşılanması üzerine ikinci hicret gerçekleşmişti. 💠 📌 Müslümanların Habeşistan'a hicretleri şu ayetlerde yer almıştır: 🔹 'Zulme uğradıktan sonra Allah yolunda hicret edenlere gelince, elbette onları dünyada güzel bir şekilde yerleştiririz. Ahiret mükâfatı ise daha büyüktür. Keşke bilselerdi... Onlar, sabreden ve yalnız Rablerine tevekkül eden kimselerdir.' (x) Nahl suresi 41-42. ayetlerin tefsirini okuyun 📕 ve mealini dinleyin 🔊 🔹 'Ey Muhammed! Bizim adımıza de ki, 'Ey iman eden kullarım! Rabbinize karşı gelmekten sakının. Bu dünyada iyilik yapanlar için (ahirette) bir iyilik vardır. Allah'ın yeryüzü geniştir. Sabredenlere bunun karşılığı elbette hesapsız olarak verilir.' (x) Zümer suresi 10. ayetin tefsirini okuyun 📕 ve mealini dinleyin 🔊 İslam'ın tebliğinin beşinci yılının Recep ayında Müslümanlar, hicret hazırlıklarını tamamladılar. 💠 🔸 Miladi olarak 615 yılında gerçekleşen bu hicrette 11 erkek ve 4 kadından oluşan ilk kafile Habeş ülkesine doğru yola çıktı. Bir yıl sonra Peygamberimizin amcasının oğlu olan sahabe Cafer bin Ebu Talib öncülüğünde, 82 erkek ve 18 kadından müteşekkil ikinci kafile Habeş hicretine katıldı. 💠 📌 MUHACİRLER ARASINDA PEYGAMBERİMİZİN KIZI DA VARDI Habeşistan'a hicret edenler arasında Hz. Osman ve hanımı Hz. Rukıyye (Peygamber Efendimizin kızı), Cafer bin Ebû Tâlib ve hanımı Esmâ bint Umeys, Osman bin Maz'ûn, Zübeyr bin Avvâm, Hâlid bin Saîd ve karısı Ümeyme bint Hâlid, Abdullah bin Cahş, Abdullah bin Mes'ûd, Abdurrahman bin Avf, Ebû Ubeyde bin Cerrâh, Mus'ab bin Umeyr gibi meşhur sahabeler de vardı. 🔹 Hz. Ebu Bekir de Kureyşli müşriklerin baskı ve eziyetlerinden bunalarak Habeşistan'a hicret etmek istemiş; Kâre kabilesinin reisi İbn Düğunne'nin kendisini himaye edeceğini bildirmesi üzerine bu kararından vazgeçerek Mekke'de kalmıştı. Habeş'e hicret eden muhacirler, yeni yurtlarında emniyetli bir yaşam sürmüşler; bu süre boyunca Habeş kralı tarafından himaye edilmişlerdi. 💠 🔸 Müslümanlar, bu coğrafyada hem canlarını hem de dinlerini korumayı başarmışlardı. Bazı Habeşli din adamları Müslümanların ibadet edip, dinlerini tanıtma faaliyetleri gerçekleştirmelerini tehlikeli görerek onları tehdit etmişler; Habeş kralı buna hem müsaade etmemiş hem de Müslümanları tehdit eden her kişiye para cezası kesilmesini emretmişti. 🔹 İbn İshâk, Habeşistan'da kalışları sırasında Hz. Osman'ın eşi Rukıyye'nin bazı Habeşlilerin sözlü saldırılarına maruz kaldığını, kralın misafirlerine kötü muamelede bulunan bu kişilerin daha sonra tespit edilerek cezalandırıldığını rivayet etmişti. (x) 🔍 Peygamberimizin Hicret'ten sonra Medine'de gerçekleştirdiği faaliyetler Müslümanların Habeşistan'a hicretlerinde hedef, canlarını güvence altına almaktı. İslam dininin tebliği bu konuda öncelikli görülmemişti. 💠 🔸 Muhacirlerin İslam dinini en iyi şekilde temsil etmeleri, İslam'ın emirlerini en güzel şekilde anlatmaları sayesinde Habeşistan'da Müslüman olanların sayısı arttı. Müslümanların Habeşistan'da geçimlerini ticaret yoluyla sağladıkları düşünülür. Hz. Osman ve Abdurrahman bin Avf gibi meşhur tüccarların bulunması nedeniyle ticari faaliyetlerin burada da sürdürüldüğü tahmin edilir. 🔹 Burada kurdukları düzen ve hayatlarının iyi durumda olması Mekkeli müşrikleri rahatsız etmiştir. Habeşistan'a göç edenlerin sayılarının artması üzerine Kureyşli müşrikler endişeye kapılmışlar ve Necaşi Ashame'ye bir heyet göndermişlerdi. 💠 🔸 Onların beklentileri, Habeşistan'a göç edenlerin bir müddet sonra geri gelip kendilerine teslim olmalarıydı. Ancak bu durum gerçekleşmeyince muhacirlerin sınır dışı edilmeleri amacıyla Habeşistan'a bir elçi heyeti gönderdiler. Mekke adına bu vazifeyle görevlendirilen Amr bin el-Âs ile Abdullah bin Ebû Rebîa'ydı. Gelirken kralın huzuruna çıkmadan önce saraydaki tüm askeri ve sivil bürokratlara, din adamları ve yöneticilere bol miktarda kıymetli hediyeler getirmişlerdi. 🔹 Saray erkânından muhacirlerin teslimi konusunda destek beklediklerini açıklamışlardı. Necaşi Asheme'nin huzuruna çıkan elçiler, Mekke'den ayrılıp Habeşistan'a yerleşenleri kötüledikten sonra muhacirlerin iadesini istemişlerdi. 💠 Kendilerine getirilen hediyeler nedeniyle saray erkânı da müşrik elçilerin isteklerini desteklemişlerdi. Ancak Habeş kralı, sığınma hakkına ihanet etme düşünceleri nedeniyle bürokratlarını şiddetli bir şekilde azarladı. 🔹 Necaşi Asheme, ülkesine gelen insanları dinlemeden bu hususta herhangi bir karar vermeyeceğini söyleyerek Müslümanlar arasından bir temsilcinin huzuruna getirilmesini emretti. Temsilci olarak Cafer bin Ebû Tâlib seçildi ve hem İslam öncesi dönemde yaşadıklarını ve Müslümanlıkla birlikte nelerin değiştiğini hem de müşriklerin işkence ve zulümlerini anlattı. Habeş kralı, bu konuşma üzerine kendisinden bir ayet okumasını istedi. 📌 Cafer bin Ebû Tâlib, Meryem suresinin ilk ayetlerini okudu ve hem kral hem de hizmetinde bulunanlar bu ayetlerden çok etkilendiler. Necaşi, duyduklarının Hz. İsa'ya bildirilenler ile aynı kaynaktan olduğunu ifade ederek Müslümanlara ülkesinde huzur içinde istedikleri kadar kalabileceklerini bildirdi. Müslümanları geri alabilme ümidiyle Habeşistan'a gelen müşrikler istediklerini elde edemediler. (x) Meryem suresinin mealini dinlemek için tıklayın.🔊 Mekke'de kalan az sayıda Müslüman, Hz. Ömer ve Peygamber Efendimizin amcası Hz. Hamza'nın İslam'ı benimsemeleriyle bir nebze ferahladılar. 💠 🔹 Habeşistan'a alışamayan ya da yurtlarına özlem duyan muhacirlerin bir kısmı Mekke'ye geri döndüler. Bir kısmı himaye ile Mekke'de yaşamlarını sürdürdüler; himaye bulamayanlar ise tekrar Habeşistan'a geldiler. 🔹 Müslümanların bir kısmı Bedir zaferinin ardından Medine'ye hicret etmişlerdi. Geri kalanları ise Peygamber Efendimizin Necaşi'ye gönderdiği mektupla Hicret'in 7. yılında gerçekleştirilen girişimler sonucu Medine'ye getirilmişlerdi. 📌 Hayber'in fethinin ardından gerçekleşen bu hadise için Peygamber Efendimizin şöyle dediği nakledilir: 'Hayber'in fethinin mi, yoksa kardeşim Cafer'in gelmesinin mi daha sevindirici olduğunu bilemiyorum.' Necaşi Asheme'nin Müslümanları himaye eden tavrı hiçbir zaman unutulmadı. Müşriklerin Bedir Savaşı'ndan sonra Müslümanların iade taleplerini de benzer şekilde reddetmişti. 💠 🔹 Peygamber Efendimiz, Medine'ye hicretin 7'nci yılı başında Necaşi Ashame'ye, Amr bin Ümeyye ed-Damrî ile iki mektup ve bazı hediyeler göndermişti. Bu mektuplardan biri Necaşi'yi İslam'a davet ediyor; diğeri ise ülkesindeki muhacirler arasında bulunan Ebu Süfyan'ın kızı Ümmü Habîbe ile nikâhının kıyılmasını ve onunla birlikte muhacirlerin Medine'ye gönderilmesini istiyordu. (x) 🔍 İslam ile şereflenen ilk kral: Necaşi Asheme Daveti kabul eden Necaşi, İslam dinini kabul etti. Ümmü Habîbe'yi Resûl-i Ekrem'e nikâhladı ve muhacirleri iki yelkenli gemiyle geri yolladı. 💠 Necaşi'nin Peygamber Efendimize de bir çift mest, Mısır işi bir elbise, sarık, iç giysisi, üç tane kısa mızrak, bir yüzük ve bir katır hediye yolladığı bilinir. Ayrıca Medine'ye göç eden muhacirlere 70 kişilik bir Habeş heyeti de katılmıştı. 🔹 Resûlullah, Medine'ye gelen bu kişilere Yasin suresini okumuş, kalplerinde oluşan İslam'a karşı sevgi üzerine de Maide suresinin 82'nci ayeti inmişti. Resûl-i Ekrem, Necâşî Ashame'nin muhacirlere gösterdiği sıcak ilginin bir karşılığı olarak bu heyete bizzat kendisi hizmet etmişti. Necaşi Asheme'nin Peygamber Efendimizi görmeden, herhangi bir mucizesine şahit olmadan uzaktan iman etmesi dikkat çekilen bir konu olmuştu. 💠 🔹 Tarih boyunca İslam âlimleri, kendisini iman ve amelle ilgili bazı konularda delil olmak üzere örnek göstermişlerdi. Ashame 630 yılında vefat etmiş; bunun haberini Medinelilere bizzat Resûl-i Ekrem vererek onun gıyabında Cennetü'l-bakî'da cenaze namazını kıldırmıştı. (x) 📌 Prof. Dr. Casim Avcı'nın anlatımıyla Müslümanların Habeşistan'a hicretinin anlatıldığı podcasti dinlemek için tıklayın.🔊

Medine’den önce Müslümanların ilk hicreti: Habeşistan

İSLAM’A DAVET BAŞLANGIÇTA GİZLİYDİ