İslam'ın güven çağrısı selamlaşmanın önemi

'Selam' kelimesi, Kur'an'ın nazil olduğu dönemde Arap toplumunun birbirleriyle selamlaşmada kullandıkları temel bir kavramdı. Kur'an-ı Kerim'in birçok ayetinde değişik anlamlarının yanı sıra, insanların birbirine selamı, meleklerin insanlara selamı, cennetliklerin birbirlerine selamı gibi kullanımları da yer alır. Allah'ın güzel isimlerinden biri 'es-Selâm', cennetin bir adı 'Dâru's-selâm' (esenlik yurdu)'dır. Yol gösterici 50 hadis Bir rivayete göre Allah, Hz. Âdem'i yarattığı zaman, meleklere selâm vermesini ve onların vereceği karşılığı dinlemesini emretmiş, akabinde de 'İşte bu senin ve soyundan geleceklerin selamıdır.' demişti. Hz. Âdem'in; 'es-selâmü aleyküm'üne karşılık melekler; 'aleyke's-selâm ve rahmetullah' şeklinde karşılık vermişlerdi. (Buhari, İsti'zan, 1) Gönüller yapan 40 hadis Hz. Peygamber (s.a.s.), 'Amellerin hangisi daha hayırlıdır' diye soran kimseye 'Yemek yedirmen ve tanıdığına-tanımadığına selam vermendir.' (Buhârî, İman, 18) buyurmuştur. Selam, bir terim olarak esenlik dileğini ifade eden özel sözlerdir. İslam'da selamlaşma, taraflardan birinin diğerine 'Selamün aleyküm' (selam, esenlik ve güven sizin üzerinize olsun) demesi; diğerinin ise 'Ve aleyküm selâm' (Sizin üzerinize de selam, esenlik ve güven olsun) şeklinde cevap vermesi ile gerçekleşir. Aile hayatıyla ilgili ufuk açan 35 hadis Selamı teşvik eden bir başka hadis-i şerif de şöyledir: 'Siz iman etmedikçe cennete giremezsiniz; birbirinizi sevmedikçe de gerçek anlamda iman etmiş olmazsınız. Yaptığınız takdirde birbirinizi sevebileceğiniz bir şeyi söyleyeyim mi? Aranızda selamı yayınız.' (Müslim, İman, 22, no: 93) Dinimiz Müslümanları kardeş ilan etmiş, kardeşlik bilincinin yerleşip devam etmesi için de onlara bazı görevler yüklemiştir. Bu görevlerden biri de selamlaşmaktır. İslami adaba göre binekte olan yaya olana, yaya olan oturana, az olanlar çok olanlara, küçük büyüğe selam verir. Bir gruptan ayrılan kişi de geride bıraktıklarına selam verir. Resûlullah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: 'Biriniz bir meclise vardığında selâm versin. Oturduğu meclisten kalkmak istediği zaman da selâm versin. Önce verdiği selâm, sonraki selâmından daha üstün değildir.' İslam kardeşliği hakkında 20 hadis Selamlaşmak insanlar arası iletişimin anahtarıdır. Bu yolla birbirlerine iyi dileklerini sunan insanlar, iletişimde ilk olumlu sinyali vermiş ve diyalog kapısını açmış olurlar. İnsanların birbirlerini sevmeleri ancak birbirlerini tanımalarıyla mümkündür. 'Kişi bilmediğinin düşmanıdır' sözü bunun için söylenmiştir. Tanımak için iletişim kurmak gerekir. İletişimin kapısı da selâmla açılır. Allah elçisinin ifadesiyle, insanların birbirlerini sevebilmelerinin yolu buradan geçer ve kişilerin Allah için birbirlerini sevmeleri de imanlarının bir göstergesidir. Karşılıklı sevgi ve saygı ise anlaşmazlıkların ve düşmanlıkların panzehiridir. O halde selâmlaşma barışın anahtarıdır. Peygamber Efendimizin insanları birleştiren 40 hadisi İki Müslüman karşılaştığında söze başlamadan önce selamlaşmalıdır. Resûlullah (s.a.s.), 'Selam, konuşmadan önce gelir' (Tirmizî, İsti'zân, 11) buyurmuştur. Bunun önemini çok iyi bilen Peygamber Efendimizin, Medine'ye hicretinde insanlara yaptığı ilk tavsiyelerden birisi 'selamı yayınız' talimatı olmuştur. (Tirmizi, Sıfatü'l-Kıyame, 42) O bununla, farklı unsurlardan oluşan Medineliler arasında barış ve güven ortamının oluşmasını ve 'selâm' kelimesinin temel anlamı olan barışın toplum içinde kökleşmesini amaçlamıştır. Kur'an-ı Kerim'de, 'Size bir selâm verildiği zaman, ondan daha güzeliyle veya aynı ile karşılık verin.' (Nisa, 4/86) buyurulmuştur. 'Selam', Rabbimizin esmâ-i hüsnâsından biridir. Allah Teâlâ, kullarını selâmete eriştiren, onlara sağlık ve afiyet bahşedendir. Müminlerin birbirlerine 'Selâmün aleyküm', 'Allah'ın selâmı üzerinize olsun' diyerek seslendiği her an, selâmın zengin anlam dünyası hayatımıza yansır. Mümin, imanından aldığı huzur ve güveni selâm ile çevresine yayar ve iyi niyetlerini duaya döker. Peygamberimiz, tanıdığa da tanıdık olmayana da selam vermeyi İslam'ın güzel bir hasleti olarak nitelemiş; selama karşılık vermeyi Müslümanın görevleri arasında saymıştır. Kadın-erkek, büyük-küçük ayrımı yapmadan herkese selam vermiştir. Onun, kızı Hz. Fatıma'ya, 'merhaba kızım' diye hitap ettiğini, amcası Ebu Talib'in kızı Ümmü Hani yanına geldiğinde onu 'merhaba Ümmü Hâni' diye selâmladığını biliyoruz. (Buhari Edeb, 98) Enes b. Malik'in bildirdiğine göre Hz. Peygamber, oyun oynayan çocukların yanından geçerken onlara selâm vermiş (Ebu Davud, Edeb, 147), Esma binti Yezid'in haberine göre de, kendisinin de içinde bulunduğu kadınlar topluluğuna uğradığında onları selâmlamıştır. (İbn Mace, 14) Yaşayanların yanı sıra, kabir ziyaretlerinde, ölülere de selam vererek Allah'ın rahmet ve esenliğinin onlar üzerine olmasını dilemiştir. (Ebu Davud, Cenaiz, 83) Allah Resûlü, emin belde Mekke'den esenlik diyarı Medine'ye hicret için yola çıktığında, Medineli Müslümanlar günlerce hasret ve heyecan içinde onu beklemişlerdi. Nihayet Sevgili Peygamberimizin şehre ulaştığı haberi duyulunca ahali büyük bir coşkuyla yollara döküldü. Herkesin gözü ve kulağı Peygamberimizde, onun mübarek ağzından dökülecek ilk sözlerde idi. Allah Resûlü, o gün kalabalığa şöyle seslendi: 'Ey insanlar! Selamı aranızda yayın, birbirinize yemek ikram edin, insanlar uykuda iken namaz kılın ki, selametle cennete giresiniz.' Tirmizî, Sıfâtü'l-kıyâme, 42. Bir gruptan ayrılan kişi de geride bıraktıklarına selam verir. Resûlullah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: 'Biriniz bir meclise vardığında selâm versin. Oturduğu meclisten kalkmak istediği zaman da selâm versin. Önce verdiği selâm, sonraki selâmından daha üstün değildir.' (Ebû Dâvûd, Edeb 49; Tirmizî, İsti'zân 15). Mümin, kainattaki her varlıkla selam ve güven ilişkisi kurar; her işinde selam ve barış dili kullanır. Allah'ın selamını veren Müslüman, adeta bulunduğu yerde sözleriyle ve davranışlarıyla huzurun teminatı olur. Can yakmaz, gönül yıkmaz, kimseyi hakir görmez, kimsenin onur ve haysiyetini zedelemez, kaba ve kırıcı konuşmaz. Hasılı Müslümanın verdiği selam kuru bir sözden ibaret değil, bilakis mana ve maksadına uygun bir iyilik şiarıdır. Cenâb-ı Hak, Kur'an-ı Kerim'de bize şöyle hitap ediyor: 'Ey iman edenler! Hepiniz topluca barış ve güvenliğe (yani İslam'a) girin. Şeytanın adımlarını izlemeyin. Çünkü o, size apaçık bir düşmandır.' Bakara, 2/208. Şüphesiz, İslam kültüründe sembol haline gelmiş ve Allah'ın selam, rahmet ve bereketini dilemeyi ifade eden geleneksel selamımız son derece güzel ve anlamlıdır. Ancak günümüzde sıkça görülen değişik selamlama biçimlerini kullanmak da selamlaşmanın amacına hizmet eder. Dolayısıyla, yerine göre, 'merhaba', 'günaydın', 'hayırlı sabahlar', 'iyi günler', 'iyi akşamlar', 'hayırlı geceler' gibi selamlama kalıplarının kullanılması ve selam verenin tercih ettiği kalıba göre karşılık verilmesi iletişimin sağlıklı olması bakımından önemlidir.

İslam'ın güven çağrısı selamlaşmanın önemi

Allah’ın güzel isimlerinden “es-Selâm”