İslam'da yaşlılıkla ilgili ayet ve hadisler

Yaşlılar, Allah'ın dualarına icabet ettiği, ihsan ve ikramına mazhar kıldığı kimselerdir. Milli ve manevi değerlerimizi, kültürümüzü yarınlara taşıyan, geçmişimizle geleceğimizi birbirine bağlayan en değerli köprülerimizdir. Sevgili Peygamberimiz, 'İnsanların en hayırlısı kimdir?' sorusuna cevaben 'Ömrü uzun, ameli güzel olandır.' buyurmuştur. Mekke'nin fethedildiği gündü. Hasret bitmiş, Sevgili Peygamberimiz ve güzide ashabı yıllar önce zorla çıkarıldıkları yurtlarına dönmüşlerdi. Müminler sevinçle birbirine sarılıyor, böyle bir günü lütfettiği için Allah'a şükrediyorlardı. Resûl-i Ekrem'in hicret arkadaşı, sadık dostu Hz. Ebubekir ise şehre girer girmez doğruca babasının yanına gitmişti. İslam'ı kabul etmesini çok arzu ettiği babasını alıp Resûlüllah'ın huzuruna getirdi. Allah Resulü, yaşlılıktan saçı sakalı ağarmış, gözleri görmeyen Ebû Kuhâfe'yi karşısında görünce her zamanki mütevazı, zarif ve hürmetkâr hali ile şöyle buyurdu: 'Bu ihtiyarı evinde bıraksaydın da biz ona gitseydik olmaz mıydı?' Yaşlıları hayatın coşkusundan uzaklaştırmak, toplumdan dışlamak onları mutsuzluğa ve yalnızlığa sürükler. Hâlbuki saygı gören, hali hatırı sorulan, fikrine danışılan bir yaşlı, kendisini huzurlu ve güvende hisseder. Yalnızlığın ve terk edilmişliğin sebep olacağı sıkıntı ve bunalımlardan kurtulur. Hayatta ilgi, sevgi ve desteğimizi en çok hak edenlerin başında anne babamız gelir. Resûlüllah (s.a.s), 'Rabbin rızası, anne babanın rızasına, öfkesi de anne babanın öfkesine bağlıdır.' buyurmuştur. Anne babamıza göstereceğimiz şefkat ve merhamet, onların huzurlu bir yuvaya en çok ihtiyaç duyduğu ihtiyarlık çağında ayrı bir önem taşır. Ömürlerinin bu en hassas döneminde onların yanı başında olmak, ihtiyaçlarını karşılamak, hayır dualarını almak bize Allah'ın rızasını kazandıracak en önemli vesilelerdendir. Her yaşlıda kendi hayat serüvenimizi görmek, akıl sahibi olmanın bir gereğidir. Bugünün ihtiyarları dünün gençleri olduğu gibi, bugünün gençleri de yarının ihtiyarları olacaktır. Rabbimiz bu gerçeği Kur'ân-ı Kerim'de şöyle dile getirmektedir: 'Allah, sizi güçsüz olarak yaratan, sonra güçsüzlüğün ardından bir güç veren, sonra gücün ardından bir güçsüzlük ve yaşlılık verendir. O dilediğini yaratır. O hakkıyla bilendir, kudret sahibi olandır.' 'Bir genç, ihtiyar bir kimseye yaşından dolayı hürmet ederse, Allah da ona yaşlılığında kendisine hürmet edecek birisini hazırlar.' Kur'an-ı Kerim'de yaşlılık ve yaşlılardan bahseden birçok ayet bulunmaktadır. İnsanın geçirmiş olduğu bu hayat evrelerine Kur'an-ı Kerim şu ayetle dikkat çeker: 'Sizi önce topraktan, sonra bir nutfe'den, sonra bir aleka'dan yaratan, sonra da olgunluk çağına ve nihayet ihtiyarlığa erişmeniz için bebek olarak çıkaran O'dur. Kiminiz bundan önce öldürülür; kiminiz de, aklınızı kullanırsınız diye, belirlenmiş bir vakte erişecek kadar yaşatılır.' (Mü'min, 40/67.) 'Sizleri yaratan O'dur. Yaşlılık dönemine ulaştıracak, ömrünün son demlerindeki düşkünlük haline, bildiği şeyleri bilemeyecek hale geleceği günlere ulaştıran da O'dur.' (Nahl, 70) 'Rabbin kesin olarak şunu emretmiştir: Sadece O'na kulluk edeceksiniz. Bir de anne babanıza iyilikte bulunacaksınız. Şayet onlardan biri ya da ikisi senin yanında yaşlanacak olurlarsa onlara 'öf' bile deme! Onları azarlama; ikisine de güzel sözler söyle. Merhametle tevazu kanatlarını onların üzerine ger ve şöyle dua et: 'Rabbim! Ben küçükken onlara bana nasıl şefkatle davrandıysalar şimdi Sen de onlara öylece rahmetinle muamele eyle.' (İsra, 23-24) 'Kâf Hâ Yâ Ayn Sâd. Bu ayetler, Rabbinin kulu Zekeriya'ya rahmetinden bahsetmektedir. Hani o hafif bir sesle Rabbine şöyle niyaz etmişti: 'Rabbim! Kemiklerim zayıfladı. Saçlarım ağardı. Ama ben Sana ettiğim dualar sayesinde hiç bedbaht olmadım.' (Meryem, 1-4) 'Bana yaşlılık dönemimde İsmail'i ve İshak'ı lütfeden Allah'a hamdolsun. Şüphesiz Rabbim her duayı işitendir.' (İbrahim, 39) 'Rabb'in sadece kendisine ibadet etmenizi bir de ana-babaya iyilik etmenizi emretti. Eğer onlardan biri ya da ikisi senin yanında yaşlanırlarsa onlara 'öf' bile deme! Asla azarlama, tatlı söz söyle! Onlara, kol kanat ol, sevgi ile yaklaş. 'Ya Rab! Küçükken nasıl beni bağırlarına bastılarsa sen de onları kucakla' diye dua et.' (İsra, 17/23-24.) Kime uzun ömür verirsek, onu yaratılış itibariyle tersine çeviririz (gücünü azaltırız). Hâlâ düşünmeyecekler mi? 'Küçüklerimize şefkat göstermeyen ve büyüklerimizin kadrini bilmeyen bizden değildir.' (Tirmizî, Birr 15; Ebu Davud, Edeb 58) 'Yaşından dolayı bir yaşlıya hürmet eden gence, Allah yaşlılığında hürmet edecek kimseleri nasib eder.' (Tirmizî, Birr 71) 'Annesi veya babası ya da her ikisi yaşlılık dönemlerinde kendisi yanında bulunup da onların hoşnutluğunu alarak cenneti kazanamayan kişiye yazıklar olsun.' (Müslim, Birr, 9) 'Allah'ım! Ömrün son demlerindeki düşkünlükten Sana sığınırım.' (Buhâri, Kitabu'd-Daevât, 6370) 'Sizden herhangi biriniz imam olduğunda namazı kısa kıldırsın. Zira cemaati içinde yaşlı olanlar vardır.' (Nesâi, İmâmet, 35) '(Allah'ın kabul ettiği) Üç müstecap dua vardır, bu duaların kabul olacağı hususunda hiç bir şüphe yoktur. Mazlumun duası, misafirin duası, anne babanın evladına duası.' (İbn Mâce, Duâ, 11.)

İslam'da yaşlılıkla ilgili ayet ve hadisler

Allah’ın dualarına icabet ettiği kimseler