İslam'a göre doğruluk nedir? Kur’an-ı Kerim’e göre doğru kişilerin özellikleri nelerdir?

◾ Doğruluk, insanın söz, davranış ve niyetiyle dürüstlükten yana olması anlamında kullanılan bir ahlaki kavramdır. Esasında tüm insanlığın sarılması gereken evrensel bir kuraldır. ◾ İnsanların niyetlerini, konuşmalarını, eylemlerini kapsar. Bunlara dikkat edilerek geçirilen bir ömür, Allah'a kul olmanın gereğidir. ◾ Yüce Allah, kullarının doğruluktan ayrılmamasını ister. Bu minvalde sıddıklarla (doğru kimseler) birlikte olmak dinin gereğidir. ◾ Doğruluk bir Müslümanın en belirgin özelliğidir. Bir mümin doğru konuşup, doğru yaşamalı ve doğru yaşayanlarla beraber olmalıdır. ◾ Bir müminin kalbi, dinin hoş görmediği davranış ve sözlerden rahatsız olur, tereddüt hisseder. Böyle bir gönül, Müslümanlar için yol gösterici olur. ◾ Kur'an-ı Kerim'de de doğruluk iman ile birlikte zikredilir. 'Senin yanında hak yola dönenlerle birlikte, sana buyurulduğu gibi dosdoğru ol! Siz de azıp sapmayın. Allah, yaptıklarınızı çok iyi görmektedir.' (Hûd suresi, 112. ayet) (x) 🔎Hûd suresi 112. ayetin tefsiri (x) 'Âyette İslâm'ın esasını teşkil eden iki ilke yer almaktadır: Emrolunduğu gibi dosdoğru yaşamak ve haddi aşmamak, yani Allah'ın belirlediği sınırların dışına çıkmamak. Rivayete göre Resûlullah kendisine uygulanması bundan daha zor gelen bir âyet inmediğine işaret etmek üzere, 'Hûd sûresi ve kardeşleri beni ihtiyarlattı' buyurmuştur. Sûrenin nesinin kendisini ihtiyarlattığı sorulduğunda, 'Sana emredildiği gibi dosdoğru ol!' meâlindeki âyetin kendisini ihtiyarlattığını söylemiştir.' (x) 🔎 Hûd suresi 112. ayetin tefsirinin tamamını okumak için tıklayın ◾ Doğruluk üzere olan Resulullah (sav), kendisinden nasihat isteyen ashabına tavsiyede bulunur. Abdullah oğlu Süfyan (ra) şöyle demiştir: Peygamberimize (sav) 'Ey Allah'ın Resûlü, İslamiyet hakkında bana öyle bir öğüt ver ki, sizden sonra artık kimseden bir şey sormaya ihtiyacım kalmasın.' dedim. Bunun üzerine Peygamberimiz (sav) şöyle buyurmuştur: 'Allah'a inandım de, sonra da dosdoğru ol' buyurdu. (Müslim, İman, 13) (x) Fikriyat Kur'an-ı Kerim uygulamasından sureleri okumak için tıklayın ◾ Dünya hayatında insanlara fayda sağlayacak en güzel şey doğruluktur. ◾ Kişi, her daim kendi ile muhasebe halinde olarak doğruluğunu sorgulamalıdır. Nitekim Peygamber Efendimiz (sav) şöyle buyurur: 'Sana şüphe veren şeyi terk et, emin olduğun şeye ulaşıncaya kadar git. Zira doğruluk kalbin mutmain olmasıdır, yalan ise insanın kalbinde kuşku uyanmasıdır.' (Tirmizî, Kıyâme, 61; Nesaî, Eşribe, 50) ◾ Dürüstlüğü ve güvenirliği ile nam salan, düşmanlarının dahi 'Muhammedü'l-emîn', 'El-emîn' dediği Peygamber Efendimizin (sav) 'Sana buyurulduğu gibi dosdoğru ol!' ayetinin gelmesi ile dosdoğru olamamak endişesiyle yaşlandığını söylemesi, insanların ne kadar dikkat etmesi gerektiğini gösterir. ◾ Müslümanlar kendine çeki düzen vermeli, çevresindeki tüm insanlara doğruluğu ile örnek olmalıdır. (x) Fikriyat e-kitap uygulamasından Peygamber Efendimizin (sav) hayatını okumak için tıklayın ◾ Peygamber Efendimiz (sav) kurtuluşun doğruluktan geçtiğini buyurur: 'Daima doğruluğu araştırın. Tehlikeyi doğrulukta görseniz de doğruluktan ayrılmayınız. Zira kurtuluş ancak ondadır.' (Kenzü'l-Ummal, 3/344) ◾ Peygamber Efendimizin (sav) terbiyesinden geçen sahabiler de doğruluktan ayrılmazdı. Eğer içlerinden biri doğruluktan saparsa kendini düzeltinceye kadar ona toplantılarında yer vermez ve iltifat etmezlerdi. ◾ İnsanın özüyle sözünün bir olması demektir, doğruluk. Bu hasletin zıddı, yalancılıktır ki dinimizce yasaklanmıştır. Kişinin yapmayacağı şeyleri söylemesi büyük günahlardandır. Yüce Allah Saff suresinde şöyle buyurur: 'Ey iman edenler! Niçin yapmayacağınız şeyleri söylüyorsunuz? Yapmayacağınız şeyleri söylemeniz Allah katında çok çirkin bir davranıştır.' (Saff suresi 1-3. ayetler) (x) 🔎Saff suresi 1-3. ayetlerin tefsiri (x) 'Ayetlerde, gerçekten iman etmiş olmakla beraber söz ve eylemleri arasında uyumsuzluk bulunan Müslümanlara bu hususta bir uyarı yapılmakta yahut Müslümana yaraşan tutumun söylenenle yapılan arasındaki tutarlılığına özen göstermek olduğu bildirilmektedir.' (x) 🔎 Saff suresi 1-3. ayetlerin tefsirinin devamını okumak için tıklayın 🔸 ◾ Yüce Allah, Fussilet suresinde kulların söz ve davranışlarında doğruluk üzere olmaları halinde işlerinin düzeleceği ve cennete ulaşacağını buyurur. ◾ 'Rabbimiz Allah'tır' deyip de dosdoğru çizgide yaşayanlar, işte onların üzerine melekler şu müjdeyle inerler: 'Korkmayın, kederlenmeyin, size vaad olunan cennetle sevinin!' (Fussilet suresi, 30. ayet) (x) Fussilet suresi 30. ayetin tefsiri (x) 'İnancını yüreklice dile getirenleri takdirle anan bir ifade tarzının sezildiği 30. âyette, belirttiğimiz niteliklerin en önemlileri olan, hatta bir bakıma onları da kuşatan şu iki nitelik öncelikle zikredilmektedir: a) Allah'ı rab tanımak, b) Dosdoğru çizgide yaşamak. Hz. Peygamber de kendisinden sımsıkı sarılacağı temel ilkenin ne olduğunu soran bir sahâbîye, 'Allah'a inandım de ve sonra dosdoğru ol' buyurmuşlardır.' (Müsned, III, 413; Müslim, 'Îmân', 62) (x) Fussilet suresi 30. ayetin tefsirinin devamını okumak için tıklayın ◾ Abdullah bin Mes'ud'dan (ra) rivayet edilen bir hadiste Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurur: 'Doğruluktan (sıdk) ayrılmayın, zira doğruluk sizi iyiliğe (birr), iyilik de sizi cennete götürür. Kişi sürekli doğru söyler ve doğrunun peşinde olursa Allah katında doğrulardan (sıddîk) yazılır. Yalandan kaçının, zira yalan sizi kötülüklere (fucûr) götürür. Kişi sürekli yalan söyler, yalanın peşinde olursa Allah katında yalancılardan (kezzab) olduğu yazılır.' (Müslim, es-Sahih, 29. Bab c. 4, s. 2012; Tirmizî, es-Sünen, 46. Bab c. 4, s. 347) ◾ Hz. Ebu Bekir'den (ra) gelen bir rivayete göre Hz. Peygamber (sav) bu sözü, son vasiyetleri arasındadır. ◾Peygamber Efendimiz (sav) kulları cennete götüren hasletleri sayarken doğru sözlü olmayı en başta zikreder. ◾ Hz. Aişe (r.anha), doğru sözlü olmayı İslâm'ın on büyük erdeminin başında zikreder. ◾ Kur'an-ı Kerim'de Allah'a ve ahirete iman eden, namaz ve zekâtın yanı sıra yakınlara, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışlara mallarından sadaka veren, zorluk ve sıkıntılara sabredenler doğru kişiler olarak zikredilir. 'Yüzlerinizi doğuya ve batıya çevirmeniz erdemlilik değildir. Asıl erdemli kişi Allah'a, âhiret gününe, meleklere, kitaba ve peygamberlere iman eden; sevdiği maldan yakınlara, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışlara, yardım isteyenlere ve özgürlüğünü kaybetmiş olanlara harcayan; namazı kılıp zekâtı verendir. Böyleleri anlaşma yaptıklarında sözlerini tutarlar; darlıkta, hastalıkta ve savaş zamanında sabrederler. İşte doğru olanlar bunlardır ve işte takvâ sahipleri bunlardır.' (Bakara suresi, 177. ayet) (x) Bakara suresi 177. ayetin tefsiri (x) 'İslam açısından asıl iyiliğin ve Allah'a saygının ibadet esnasında sırf şeklî olarak yüzünü doğuya veya batıya çevirmek olmadığı ifade edilmekte; böylece içinde iman, ibadet ve ahlâk erdemlerinin yer almadığı bir biçimselliğin din açısından temelde bir önem taşımadığı tespit edilerek, bir yandan kıble konusundaki tartışmaya son nokta konulmakta, bir yandan da özden yoksun bir biçimsellikle dindarlığa ulaşılamayacağı şeklindeki çok önemli bir ilkeye vurgu yapılmaktadır.' (x) Bakara suresi 177. ayetin tefsirinin devamını okumak için tıklayın ◾ Erdemli bir hayatın en önemli şartı, şüphesiz doğruluktur. Bu durum sadece söze özgü değildir. ◾ Hakikati tasdik etmek, tasdik edilen hakikate uygun söz söylemek ve buna uygun davranışta bulunmak tam anlamıyla doğruluğu ifade eder. ◾ Doğruluk ve dürüstlüğün olmadığı bir toplumda huzur ortamından bahsedilemez. Kimsenin kimseye güvenmediği bir toplum, yıkılmaya mahkûmdur. Doğruluk için şunlara dikkat edilmesi gerekir: ↪ Her işin başı niyet olduğu için niyetlerin doğru, Allah rızası için şekillenmesine önem verilmelidir.

İslam'a göre doğruluk nedir? Kur’an-ı Kerim’e göre doğru kişilerin özellikleri nelerdir?

Doğruluk nedir?