İslam biliminin önde gelen 5 bilgini

İslam dünyasında cebir ilminin kurucusu kabul edilen Harizmi, yeni matematik kavramlarını 830'lu yıllarda, Bağdat'ta tanıttı. Harizmi, Latince 'de algoritm olarak bilinir ve bilgisayar terimi olan algoritmanın kaynağıdır. Harezmi'nin kitabı Al-Jabr wa'l-Muqabala, bugün çalıştığımız cebirin temellerini oluşturur. Harizmî, aynı zamanda astronomi ve coğrafya alanlarında da çalışmış, yaptığı katkılarla bu bilim dallarının gelişiminde önemli rol oynamıştır. Harizmi 780 yılında Harezm bölgesinin Hive şehrinde dünyaya gelmiştir. Harezmi, Harzem Türküdür ve Müslüman'dır. 850 yılında Bağdat'ta vefat etmiştir. Harizmi'nin yaşadığı çağ, ilim tarihi açıdan incelendiğinde, dünya üzerinde beş rönesans başlangıcı görülecektir. Bunlar içerisinde en önemlisi İslâm aleminde görülen Bağdat'taki rönesans hareketidir. Bu ise Halife Me'mun ve Harizmi zamanına rastlamaktadır. Bu rönesans hareketinden en mühim rol Harizmi'ye aittir. Harizmi '0' (sıfır) ve bilinmeyen işareti 'x'in mucidi olarak bilinir. 10 rakamdan oluşan basamaklı sayı sistemi üzerine bir eser yazarak bu rakamların İslam dünyası ve Batı'da tanınıp kullanılmasını sağlamıştır. Hem Doğu, hem de Batı bilim çevrelerine etki etmiş olan Harizmi , ortaya koyduğu eserlerle bilim tarihinde adından en çok söz edilen kişilerden biridir. 10 soruda Müslüman bilim adamı Harizmi Beytü'l-Hikme'de, çeşitli alanlarda çalışmalar yapıldı. Buradaki fen bilimcileri arasında ilk ve en etkili olanlarından birisi, 'ilk İslam filozofu' olarak da anılan Ebu Yusuf el-Kindi (801-873) idi. Kindi, kendisini felsefeyle sınırlamadı ve fen bilimlerinin çeşitli dallarıyla da ilgilendi. Zamanının bütün ilimlerini çok iyi bilen, özellikle fizikteki hizmetleriyle yüzyıllar boyu ilim dünyasına kendini kabul ettiren Kindi, ilimlere birçok yenilikler getirdi. Astronomi, fizik, kimya, tıp, matematik, felsefe, coğrafya ve musikinin ilerlemesinde büyük hizmetleri oldu. Açıların pergelle ölçülmesini geometriye ilk getiren Kindi'dir. Önemli çalışmalarıyla tıp ilmine ciddi mesafeler katettirmiş, bu ilmi Avrupa'ya öğreten sayılı doktorlar arasında yer almıştır. Matematiği yalnız fiziğe değil, tıbba da tatbik etmeyi düşündü. Mesela bileşik ilaçlar teorisindeki uygulaması bu denemelerinden sadece biridir. O, ilaçların tesirini sıcak, soğuk, kuru yahut yaş gibi fiziki özelliklerin karışımındaki geometrik oranlarla açıklamıştır. Pek çok kod kırma tekniğinin geçmişi, İslam uygarlığına kadar gider. Dokuzuncu yüzyılda İslam uygarlığında posta, posta güvercinleri ile gönderiliyordu. Zamanının iletişim merkezi haline gelmiş olan Mısır'daki Kahire Kalesi, bin 900 posta güvercinine sahipti. Bu nedenle gizli ve özel mesajların korunması gerektiği için şifreleme veya kodlama tekniği geliştirildi. Bağdatlı âlim el-Kindî'nin kriptografinin temellerini atması sayesinde savaşlarda gizli mesaj göndermek bile mümkündü. Kur'an'daki Arapça yazılar üstünde çalışan Kindî, bazı harflerin diğerlerinden daha fazla kullanıldığını fark etti ve kriptografinin temellerini attı. El-Kindi, bu gözlemini geliştirerek, frekans analizi adını verdiği bir kod kırma yöntemi buldu. Bu kod türü, harflerin sembol veya diğer harflerle değiştirilmesiyle oluşuyordu. Kodu kıracak kişinin, yazılanı anlaması için hangi sembolün hangi harfi gösterdiğini bulması gerekmekteydi. Şayet bu kod yöntemi kullanılarak İngilizce bir mesaj yazılsaydı, İngilizce'de en fazla kullanılan harf 'e' olduğundan, en çok kullanılan sembol e harfine denk gelen sembol olurdu. El- Kindi'nin 'Şifreli Mesajların Kırılması Hakkında' isimli eseri, diğer kültürlerdeki insanları yeni şifreleme metodları bulmak için motive etmiş ve modern şifrelemenin temellerini atmıştır. El-Kindi'nin analiz yöntemleri çok uzun yıllar boyunca kullanıldı. Hatta İkinci Dünya Savaşı'nda üretilen Enigma makinasında temelde frekans analizi yöntemi kullanıldı. El-Kindî ve kriptografi teknikleri Bilinen lakabıyla 'İkinci Aristo' ya da Farabi, İslam felsefesini metot, terminoloji ve problemler açısından temellendiren ünlü bir filozoftur. O, maddi servete değer vermeyen, şöhret ve gösterişten nefret eden, ruh ve ahlak temizliğini her şeyin üstünde tutan bir zahid idi. Felsefe dünyasında 'Muallim-i Sani' lakabı ile tanınan Farabi, müzik ilmini bilimsel bir temele oturtan ve müzik kuramı hakkında sistematik olarak kitap yazan ilk bilginimizdir. Müzik konusunda üstün bir yeteneğe sahip olmasının yanı sıra seçkin bir icracı ve çok iyi bir ud ustasıydı. Keman ailesine mensup çalgıların atalarından sitarın yatay bir uyarlaması olan 'kanunu' geliştirdi. Müzik hakkında beş eser kaleme aldı. Asıl şaheseri, müzik teorisi üzerine yazdığı Büyük Musiki Kitabı idi. Farabi'nin musiki ilmine yaptığı hizmetler Farabi en büyük başarısını mantık alanında göstermiştir. Filozof, kendisinden önceki şârih ve yorumcuların eserlerinden de faydalanarak Aristo'nun Organon adlı mantık külliyatı kapsamına giren her kitap üzerinde çalışmış; bunların şerh, tefsir veya muhtasarlarını hazırlamak suretiyle bu külliyatın incelenmedik ve açıklığa kavuşturulmadık hiçbir noktasını bırakmamıştır. Özellikle de Kindi ve diğer mantıkçıların görmezlikten gelerek çözümsüz bıraktıkları kıyas ve ispat teorisiyle ilgili problemleri üstün bir liyakatle çözüme kavuşturmuştur. Farabi'nin hayatı ve eserleri nelerdir? Batı'da Avicenna olarak bilinen ve çok saygı gören İbn-i Sina, her ne kadar hekim olarak şöhret yapmışsa da, matematik, astronomi, fizik, kimya, jeoloji, felsefe, teoloji, şiir ve müzik alanlarında da risaleler yazmıştır. İbn-i Sina, bazen İslam'ın Galenos'u olarak adlandırılmıştır. Bunun sebebi, onun büyük takdir toplayan ve daha mükemmel hale getirilmesi mümkün görülmeyen ansiklopedik tıp eseri El Kanun Fi't-Tıbb'dır. İslam dünyasının yanı sıra Avrupa'da da ününe ün katmasının nedeni, ansiklopedik bir eser olan El Kanun Fi't-Tıbb isimli eseridir. Yaklaşık altı yüz yıl boyunca Asya ve Avrupa'daki tıp okullarında etkili olan bu eser 5 ciltten oluşmaktadır. Ayrıca bu eser Çin, Hint ve Mısır'ın geleneksel tıp bilgilerini de içermektedir. İbn-i Sina ilaçlarını nasıl hazırlardı? Eserde kanıta dayalı tıp, deneysel tıp, klinik testler, verimlilik analizi, risk faktörü ve sendroma dayalı hastalık teşhisi gibi konular yer almaktadır. Ayrıca farmakoloji alanında önemli bilgilerin olması dikkat çekicidir. Ancak eserde, dönemin gözlem ve deneye dayanan özelliği göze çarpmaktadır. Tümörün nasıl temizleneceği, ameliyat esnasında narkoz etkisi yaratacak bitkiler, şeker hastalığı ve tedavisi ve benzeri konular eserde yer alan diğer konulardır. 700 küsur ilacın da yer aldığı eser 19. yy. a kadar tıp okullarında el kitabı olarak kullanılmıştır. İbn-i Sina'nın tıp alanında yazdığı diğer önemli eseri ise, Kalp İlaçları Risalesi'dir. Bu eser kalp hastalıkları ile ilgili yazılmış, eczacılığa da yer veren monografik bir eserdir. Ona göre insanı oluşturan iki unsur vardır: Ruh ve beden. Ve bu iki unsurun kendilerine özgü hastalıkları vardır. İbn-i Sina'dan 1000 yıllık sağlık öğütleri İbn Rüşd, İslam düşünce tarihinde, en çok eser veren yazarlar arasında ilk sırada yer alan ve yaşadığı dönemin bütün bilim disiplinlerinde orijinal kitaplar kaleme almış bir alim. Aristoteles'in eserlerini onun doktrinine bağlı kalarak şerh ettiği için İslam aleminde 'eş-şarih' olarak tanındı. Kendisi yetenekli bir fizikçi ve mantıkçı olduğu kadar sağlam bir gözlemci ve teorik astronom idi. İspanya'da Kurtuba'da 1126'da doğan İbn-i Rüşd, çalışma hayatının büyük kısmını Fas'ın Marakeş şehrinde geçirdi. Mantığa olan ilgisi ve bu konudaki bilgisi, onu fen bilimlerini incelemeye yöneltti ve tıp konusuna yöneldi. Astronomi konusundaki fikirleri de dikkate değerdi. Gezegenler için üç çeşit hareket tanımladı: bunlar gözün görebildiği, gözlemcinin ancak çok uzun süre bekledikten sonra görebildiği ve üçüncü olarak da, ancak teorik ifadelerle tanımlanabilen hareketlerdi. Çalışmalarını bu sonuncu hareketler, yani konunun teorik yönü üzerinde yoğunlaştırdı. Bütün hareketli gök cisimlerinin düzenli ve düzgün harekete sahip olduğuna kuvvetle inandı. Aristo ve Eflatun'un (427-347) felsefesini uzlaştırmaya çalışan İbn-i Rüşd, din ve felsefeyi aynı kaynaktan beslenen iki ayrı alan olarak gördü. İbn-i Rüşd'e göre din vahiy ürünüyken, felsefeyi ise insan aklının ürünü olarak değer gördü, fakat her ikisinin de kaynağının aynı olduğunu savundu. Batı dünyasında hiçbir Müslüman bilginin sahip olamadığı ün ve şöhrete erişen İbn-i Rüşd, Batı'da doktor olarak tanınsa da daha çok 'Aristo yorumcusu' olarak bilindi. Batı'ya damga vuran İslam düşünürü: İbn-i Rüşd kimdir?

İslam biliminin önde gelen 5 bilgini

El-Harizmi kimdir?