Biz’den Ben’e: Kişisel gelişim

Müslümanlık, insanların bir arada bulunarak ibadet ettikleri, istişare yaparak karar aldıkları toplumsal bir dayanışma anlayışına sahiptir. Müslüman ahlakında, bireyden önce toplum gelir. Bir kişiyi incitmek yerine kişinin kendi menfaatinden vazgeçmesi esastır. Batı menşeli olan ve hayatımızın her yerinde duyduğumuz, gördüğümüz 'kişisel gelişim' ise insanlığı Biz'den Ben'e götürme anlayışıdır. Asıl olanın biz değil de ben olduğunu söyleyen bu anlayış kişiye faydadan ziyade zarar verir. 📌 Tüm dinler bir bireye değil, aksine kavimlere indirilmiştir. Yani Allah Teâlâ'nın muradı bir bireyi ıslah etmek değil kavimleri, cemaati ıslah etmektir. Yüce Allah (CC) Sa'd suresi 29. ayette 'Bu bir mübarek kitaptır ki onu sana, insanlar ayetleri üzerinde iyice düşünsünler, akıl izan sahipleri ondan dersler, öğütler alsınlar diye indirdik.' Kur'an'ın evrenselliğini beyan eder. (x) Sa'd suresi 29. ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın 📌 Yüce Allah (CC) Ali İmran suresi 103. ayette 'Hep birlikte Allah'ın ipine sımsıkı yapışın; bölünüp parçalanmayın. Allah'ın size olan nimetini hatırlayın. Hani siz birbirinize düşman idiniz de Allah gönüllerinizi birleştirdi ve O'nun nimeti sayesinde kardeş oldunuz. Siz bir ateş çukurunun tam kenarında iken oradan da sizi Allah kurtarmıştı. İşte Allah size ayetlerini böyle açıklıyor ki doğru yolu bulasınız.' buyurarak Müslümanlar olarak birlik olmamız yönünde bizlere çağrıda bulunuyor. (x) Ali İmran suresi 130. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın 📌19. Asır, sanayi devriminin etkilerinin tüm Avrupa'da görüldüğü bir zaman dilimini ifade eder. Yüz binlerce insan büyük sanayi sitelerini idame ettirmek için köylerinden alınıp yakın zamanda birer mega kente dönüşecek olan şehirlere yerleştirilir. Bu kentler zihniyet olarak sömürge ülkelerinden gelen ham maddeleri işleyerek ortaya satılan, ihraç edilen şeyler ortaya koyar. Bu zorunlu göç peşinde büyük bir toplumsal değişmeyi de getirir. Bugün her tarafta gördüğümüz modern kelimesinin başlangıcı bu olaylara dayanır. 19. ve 20 yüzyılların temel anlayışı olan üretim ve sanayileşme Batı toplumundan başlayarak dünyanın geri kalanını ele geçiren modernliği ve kapitalizmi doğurur. Prof. Dr. Akın İlkin 'Kalkınma ve Sanayi Ekonomisi' isimli eserinde bu hususları daha detaylı şekilde anlatmaktadır. (X) 🔍 Bilgi Notu: Sanayi devrimi, 18. yüzyılda İngiltere'de buhar makinesinin icadı ile başlayan endüstri çağıdır. 📌Bu minvalde ortaya çıkan küçük apartman daireleri, dışarıda yeme içme kültürü gibi alışkanlıklar zamanla dönüşerek ihraç edilebilir bir malzeme halini alır. Bireyselleşme de bu dönemden itibaren dünyanın gündemine oturur. Bir insanın eylemleri kendi başına yapması, bir topluluğa ihtiyaç duymaması gibi manalara delalet eden bireyselleşme, aslında insanı daha kolay yönlendirilebilir bir hale getiren anlayışı ifade eder. Bir aile yahut bir topluluk hep beraber olarak meselelerini ve ihtiyaçlarını hallederken tek başına bir yaşam idame ettiren bireyler kapitalizmin iştahını kabartmakta ve maddesel olarak büyük bir potansiyel vaat etmektedir. Büyük yerine ufak parçaları hedefleyen bu anlayış için satış insanlıktan daha önemlidir. (x) Bireyselleşme: İnsanların kasıtlı yahut kasıtsız olarak tekil bir şekilde hayatı idame ettirmelerini ifade eden tanım. 📌 Müslüman kültüründe tekillik diye bir kavram yoktur. İlim talebelerle okunan, yemek bir toplulukla yenilen, namaz hep beraber eda edilen kavramlardır. Müslüman hayatı daima dinamik ve merkezdedir. Şehirlerin kalbi olan camiler her vakit müminlerin birbirini gördüğü yerlerdir. Bu toplumsal bütünleşme ile Müslümanlar asırlar boyunca birbirlerinin ne durumda olduklarından haberdar olmuş, zor durumdaki kardeşlerine yardım etmiş, hastaları tespit edip ziyaret etmişlerdir. 📌 Sıla-i rahim de Efendimiz (SAV) tarafından övülen ve tavsiye edilen bir haslettir. Akrabalar insanlar için bir bağışlanma, rahmet vesilesidir. Onları ziyaret hem toplumsal bir bütünleşme hem de aile bağlarının korunarak neseplerin belirgin hale gelmesini sağlamaktadır. Yüce Allah (CC) Nisa suresi 1. ayette' Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eşini yaratan, ikisinden birçok erkek ve kadın üretip yayan rabbinize itaatsizlikten sakının. Adını anarak birbirinizden dilek ve istekte bulunduğunuz Allah'a saygısızlıktan ve akrabalık haklarına riayetsizlikten de sakının. Şüphesiz Allah sizin üzerinizde gözetleyicidir.' buyurarak sıla-i rahime işaret etmiş, Müslümanların akrabalık haklarına riayet etmesini istemiştir. (x) Nisa suresi 1. ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın 📌Efendimiz (SAV) sıla-i rahim hususuyla alakalı; 'Yakınlarınızı tanıyın ve onlarla iyi ilişkiler kurun. Zira sıla-i rahim akrabalar arasında sevgiye, malda bolluk ve berekete, ayrıca ömrün uzamasına vesiledir. (Buhari, Edeb, 12) buyurmuş ve akrabalık haklarının dayanışma ve yardımlaşma olarak kıymetine değinmiştir. (x) Efendimiz'in (sav) hadis-i şeriflerini Riyazü's Salihin'den okumak için tıklayın 📌 İnsan nefsi ıslah edilmediği sürece insan için bir felakettir. Efendimiz (SAV) tüm riyazet yöntemlerini ashabına öğreterek nefsi isteklere ket vurmalarını onlardan istemiştir. Kişisel gelişim ise 'en değerli şey sensin, 'sen en iyisisin' gibi nefsi, kulağa hoş gelen spot cümlelerle insanları etrafına toplayarak tevazudan uzak, sadece kendini düşünen, bencil ve duyarsız nesiller amaçlamaktadır. (X) 🔍 Bilgi Notu: Efendimiz (SAV) 'Cemaatle kılınan namaz, tek başına kılınan namazdan yirmi yedi kat daha faziletlidir.' (Müslim, Mesacid, 249) buyurarak cemaat ile kılınan namazın önemine dikkat çekmektedir. Bu hadisi şeriften de anlayacağımız gibi İslamiyet algımız benlikten ziyade birlik ile alakalıdır. 📌20. yüzyılı çoğunlukla 21. yüzyılı ise tamamen etkisi altına alan kişisel gelişim, bazı inançsal meselelere de temas etmiştir. VAV TV'de yayınlanan 'Son Davet' programında, Prof. Dr. Özcan Hıdır'ın eğildiği bu husus aslında benlik anlayışını öne çıkaran kişisel gelişimin kişilere ne denli etki edebildiğinin bir yansıması… 'Nihilizm, hiççilik yani hiçbir şeye inanmamak demektir. Böyle bir anlayışın, böyle bir şeyin olabilmesine ihtimal vermiyorum. Nihilizm post modern dönemde ortaya çıkan bir kavramdır. Nihilizm her varlık aslında bir hiçtir mantığıyla, kutsalları, dini değerleri hiçe sayan, metafizik manada hiçe inanan bir anlayışı ifade eder. Nihilizm post modern dönemin bir anlayışıdır.' cümleleri ile kişisel gelişimin büyük ölçüde ilerlemesini sağladığı 'benlik' kavramının ne denli tehlikeli sonuçları olabileceğine dikkat çekti. Kişisel gelişim camiasının oluşturduğu bu benlik sadece kişisel bir kavram olmayı çoktan geçti. Nihilizm gibi akımları da besleyen bu anlayış zaman içerisinde düşünce yapısını oturtarak, kitleleri yönlendiren bir mekanizma halini almıştır. (x) Programın tamamını izlemek için tıklayın 📌Kişisel gelişim zihniyeti sadece insani duyguları istismar etmiyor. Ekonomik olarak da ciddi bir istismar içerisinde. Bugün kişisel gelişim kitapları, videoları, eğitimleri ciddi bir pazar payına sahip. Amerikan kültürü üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan yazar Micki McGee Oxford yayınlarından çıkan 'Amerikan kültür ve hayatının baştan yaratılması' isimli eserinde 21. yüzyılla beraber Amerika'da kişisel gelişim endüstrisinin yıllık 2.5 milyar dolar ciroya sahip olduğunu dile getiriyor. İnsanlara özgüven aşılamak diye tabir edilen bu pazar bilhassa insanları toplumdan soyutluyor. Kişisel gelişim eğitim programları sonrası her yıl binlerce insan, ailesinden, arkadaşlarından ve çevresinden sebepsiz yere uzaklaşıp kendi başına yaşadığı bir hayatı benimsiyor. Belli bir noktadan sonra herkes için sıkıntı oluşturan bu tipleme, sadece kişisel gelişim pazarının ona sunduğu ürünleri tüketerek hayatla arasında bir bağ kuruyor. 📌Müslümanlık bir beraberliktir. Din kardeşi kavramı sayesinde hiç görmediğimiz, belki asla seslerini duyamayacağımız farklı anne babalardan olma milyonlarca kardeşimiz var. Nihayetinde Müslümanlık iddiası olan biri asla yalnız değildir. Gönüller arası görünmez bir köprüde yürümektedir emin adımlarla… Allah Teâlâ Hucurat suresi 10. ayette 'Müminler ancak kardeştirler, öyleyse iki kardeşinizin arasını düzeltin, Allah'a itaatsizlikten sakının ki rahmetine mazhar olasınız.' Kelamı ile Müslümanların arasındaki birlik bağına işaret etmiştir. Araları bozuk olan kardeşlerimizin arasını düzeltmemizi isteyerek toplumsal bütünlüğün ne kadar mühim olduğu hususunu bizlere öğütlemiştir. (x) Hucurat suresi 10. ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın 📌 Kişisel gelişim kitaplarının adının zikredilmesinden yüzlerce sene evvel Müslümanlar, insanlığa nasihatnameler yazarak onları uyarmış, toplumsal ve bireysel hususlara dikkat çekerek bir topluluk içerisinde olmanın önemini vurgulamıştır. Kültürümüzde var olan nasihatnameler, kişiyi öne çıkaran yahut kişi odaklı eserler değil aksine toplumsal meselelerle alakadar, toplumsal ıslahı amaçlayan kitaplardır. Meşhur nasihatnamelerden bazıları; ↪ 📕 'Mesnevi': Mevlana Celaleddin Rumi'nin beyitler halinde yazdığı meşhur eseridir. Kitap etkileri hala hissedilen, İslam kültürünün en önemli eserlerinden biridir. Birçok hususa değinen eser en nihayetinde önümüze bir nasihatname olarak çıkar. Yapılması gerekenlere yönlendiren uzak durulması gerekenlerden uzak tutmaya yönelik olan eserde Mevlana okuyucularına nasihat ederek insanlara İslam'ın güzelliklerini anlatmıştır. 'Beni kamışlıktan kopardılar ↪ 📕 'Gülistan ve Bostan': Sadi Şirazi'nin manzum ve mensur olarak kaleme aldığı iki eser tüm dünyaca tanınmaktadır. İki eserde de hikâyeler yoluyla topluma nasihat verilmiştir. Zamanla şöhret bulan eserler tüm İslam âleminde okunur hale gelmiştir. 'Sokakta giderken birisi bir evden dikkatsizlikle Bayezid'in başına bir leğen kül döktü. Bayezid'in sarığı, san küle bulaşmış olduğu hâlde, elini yüzüne sürerek, Cenabı Hakka şükretti ve nefsine hitap ile: «Ey nefis! Ben ateşe layığım. Başıma kül döküldü diye kızar mıyım?» dedi. Büyükler kendilerine bakmazlar. Kim ki kendisini görürse, Cenabı Hakkı görmeği ondan beklemeyin. Büyüklük kendisine pâye vermek, yüksekten atıp tutmak değildir. Büyüklük, kuru dâva ile tekebbür ile olmaz. Tevazu senin dereceni yükseltir; kibir ise seni yere çalar, alçaltır. Sert huylu, kibirli kimse boynu üstüne düşer. Yücelik istersen yücelik arama.' (x) Sadi Şirazi kimdir? ↪ 📕 'Kutadgu Bilig' Yusuf Has Hacib'in klasik eseridir. Öğüt vermek maksadıyla yazıldığı için nasihatname olarak kabul edilir. Mesnevi olarak kaleme alınan eser, mutlu olma bilgisi anlamına gelir. Eserde olaylar dört karakter üzerinden, hikâye edilerek anlatılır. Batı felsefesi son beş asırdır böl, parçala, yönet yahut yok et mantalitesi ile Müslüman ve diğer toplulukları şekillendirmeye çalışıyor. Bunu yapabilmek için de aklına gelen her yolu denemekten geri kalmıyor. Kişisel gelişim adı altında bir gün Budistleri ön plana çıkaran bu zihniyet başka bir gün terörist olarak adlandırılan Müslüman grupları aynı vitrine çıkarıyor. Hümanizmin ön planda olduğu bu vitrinde herkesin önemli olduğu, tek engelin zihnimiz olduğu zihinlere işlenirken sadece anlık hazlar önemseniyor. Ayrıca kişisel gelişim kitapları, videoları vs üzerinden yılda 15 milyar dolardan fazla bir rakam birilerinin cebine geçiyor. En mükemmel sistem olan İslamiyet toplumsal bütünleşmeyi sağlayan bireyi hedefleyerek tüm bu yanlış düşüncelere ket vurduğu için bilhassa Batılılar tarafından hedef alınıyor. Resul-i Ekrem Efendimiz'in (SAV) 'Kendisi için istediğini Müslüman kardeşi için istemeyen iman etmiş olamaz.' (Müslim, İman, 71) hadisi bir Müslümanın bireysellik üzerine olan tavrını belirliyor. Bizler toplumsal varlığımızla kaim olan bir ümmetiz. (x) Efendimiz'in (SAV) hadis-i şeriflerini Riyazü's Salihin'den okumak için tıklayın