Birbirine selam duran iki Mihrimah Sultan Camii

İstanbul'un Avrupa yakasında bulunan Mihrimah Sultan Camii, Fatih ilçesinin Edirnekapı semtinde suriçinin en yüksek tarafındadır. Osmanlı İmparatorluğunun 10'uncu padişahı Kanuni Sultan Süleyman tarafından, kızı Mihrimah Sultan adına mimarların piri Mimar Sinan'a yaptırıldı. 1562-1565 yılları arasında inşa edilen eser; cami, medrese, çifte hamam, çok sayıda dükkân, sıbyan mektebi, çeşme ve türbeden müteşekkil bir külliyedir. Mihrimah Sultan Camii, dikdörtgen planlıdır ve ana mekânı 900 metrekaredir. Caminin dört büyük kemerle desteklenen ana kubbesinin yerden yüksekliği 37, çapı 20,25 metredir. Ana kubbeyi taşıyan dört kemer köşelerdeki ağırlık kuleleriyle desteklenmiştir. Kubbe kasnağı ve büyük kemerlerin iç dolgularındaki üç dizi halindeki pencereler, harimin bol ışık almasını sağlar. Caminin Sinan çağının en güzel örneklerinden biri olarak kabul edilen oymalı mermer minberinde geometrik geçme, rumi, palmet motifleri bulunur. Mermerden olan mihrap ise 8 sıra stalaktitlidir. Hünkâr mahfili ve kalemişleri sonradan ilave edilmiştir. 19'uncu yüzyıl ikinci yarısında tek kubbeli camilerde rastlanılan ışıklı, tek kubbeli mekân etkisi, burada üç asır önce yetkin bir örnek olarak Mimar Sinan tarafından gerçekleştirilmiştir. Kubbe ve bütün kemerlerin içi çok sayıda pencereyle bir ışıklı perde haline getirilmiş, hem yapının içinde hem de dışında olağanüstü bir görünüm sağlanmıştır. Yapı, Mimar Sinan'ın tek kubbeli camiler tipinde inşa ettiği en büyük mimari eseridir. Cami, üç taraftan önleri revaklı 22 adet medrese hücresi ile çevrilidir. Büyük avlu kapısından dik merdivenlerle cami içine çıkıldığında, sağ tarafta medreseler ve karşısında yedi kubbeli sekiz mermer granit sütunlu son cemaat yeri bulunur. Avlunun ortasında, saçaklı üst örtüsü on altı sütun tarafından taşınan, mermer havuzlu bir şadırvan vardır. Külliyenin çarşısını meydana getiren 62 dükkânın büyük bir kısmı ortadan kalkmıştır. Sıbyan mektebi, ortada kubbeli ve yanlarda kemerlerle ayrılmış iki mekândan oluşur. Caminin kıble tarafında ikisi de aynı planla yapılmış bir çifte hamam bulunur. Uzun süre harap durumda kalan çifte hamam 1960'lı yıllarda tamir edilerek tekrar açılmıştır. Mihrimah Sultan Camii, 1718-1719, 1766, 1894, İstanbul depremlerinde ciddi hasarlar görmüş ve birçok defa onarılmıştır. Caminin 1894'teki depremden sonra yapılan süslemesi, 1956 yılındaki onarımda temizlenmiş, yerine bugünkü bezeme yapılmıştır. 1999 depreminde de büyük hasar alan caminin en son restorasyonu 2010 yılında tamamlanmıştır. İstanbul'un Anadolu yakasında bulunan Mihrimah Sultan Camii, Üsküdar Meydanı'nda yer alır. Cami, Kanuni Sultan Süleyman tarafından kızı Mihrimah Sultan adına Mimar Sinan'a yaptırıldı. Bir külliye olarak inşa edilen eserin yapımı, 1540-1547 yılları arasında gerçekleşti. Cami, medrese, sıbyan mektebi, imaret-tabhâne, han, suyolları, çeşme, hazne ve helâ gibi tesislerin bulunduğu bir külliye olarak inşa edildi. Sonraki dönemlerde bu yapılara iki türbe, çifte hamam, kasır ve muvakkithane eklendi. Külliyede bulunan bu yapılardan imaret-tabhane, han, kasır ve muvakkithane günümüze ulaşmadı. Mimar Sinan, dikdörtgen planlı caminin ana kubbesini batı, doğu ve kıble yönde bulunan yarım kubbelerle destekler. Yarım kubbelerin köşelerinde kalan boşluklar ise küçük kubbelerle örtülmüştür. Harim kısmında pencere sayısının az olması mekânın loş olmasına sebep olur. Caminin kuzeydoğu ve kuzeybatı köşelerinde tek şerefeli birer minare vardır. Vaaz kürsüsü, pencere kapakları ve giriş kapıları kakma tekniğiyle yapılmıştır. Caminin mukarnaslı mihrap, minber ve yirmi köşeli şadırvan mermerdendir. Camide beş kubbeli son cemaat yeri ile bunu üç yönde çeviren ikinci bir son cemaat yeri vardır. Caminin kuzey yönünde yer alan on altı hücreli medrese kesme küfeki taşından yapılmıştır. Üzerleri kubbeyle örtülü medrese hücreleri kare planlıdır. Medresenin kubbeleri kurşunla kaplı olduğundan, burası Kurşunlu Medrese ismiyle de bilinir. 1961 yılında sağlık merkezi olarak restore edilirken revakların kapanması ve başka onarımlarla mimari özelliklerini yitirmiştir. İlk yıllarda Çocuk Dispanseri ve Ruh Sağlığı hizmetinde kullanılan medrese, günümüzde özel bir tıp merkezi olarak faaliyet gösterir. Kıble tarafındaki sıbyan mektebi, kubbeli yazlık bir dershane ve kubbeli kapalı bir dershaneden oluşur. Yokuş üzerinde bulunan kapalı dershane yükseltilerek zaman içerisinde cephesi açılarak dükkân haline getirilmiştir. Külliyede ikisi özgün, biri sonradan eklenmiş üç çeşme bulunur. Cami ile medrese arasında kimlikleri bilinmeyen iki erkek ve iki kadın kabri bulunan bir türbe ile onun arkasında Sadrazam İbrahim Edhem Paşa ve ailesinden üç kişinin kabrinin bulunduğu bir türbe vardır. Mihrabın önünde bulunan hazirede ise Mihrimah Sultan'ın kayınbiraderi Kaptan-ı Derya Sinan Paşa ve diğer aile mensuplarına ait kabirler bulunur. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 2011 yılında restore edilmeye başlanan Mihrimah Sultan Camii, 2014 yılının başında ibadete açıldı.

Birbirine selam duran iki Mihrimah Sultan Camii

MİHRİMAH SULTAN CAMİİ – EDİRNEKAPI