Bedir Savaşı'ndan önce gerçekleştirilen gazve ve seriyyeler

Îs, Mekke-Medine arasında Kızıldeniz sahilinde bir yerin adıdır. Cüheyne kabilesinin arazisi olan Îs, Mekke'den Suriye'ye giden ticaret yolu üzerinde bulunuyordu. Kervancılar, Îs-i Zenbânî diye anılan bir suyun da olduğu bu ağaçlık mevkide dinleniyorlardı. Peygamberimiz, 623 yılında, Hicret'in 7. ayında Sîfülbahr veya Hamza bin Abdülmuttalib seriyyesi denilen ilk seriyyeyi buraya göndermişti. Râbiğ, Mekke-Medine yolu üzerinde Ebvâ ile Cuhfe arasında Kızıldeniz sahiline 9 kilometre, Mekke'ye 186 kilometre mesafede bir yerleşim birimiydi. Bu yer, günümüzde Medine'ye uğramadan Mekke'ye gidenlerin ihrama girdiği yerlerden biridir. Müslümanlar neden Mekke'den Medine'ye hicret etmiştir? Mekke'de İslam'ı ilk kabul edenlerden olan ve Habeşistan dönüşü Medine'ye hicret imkânı bulamayan Mikdâd bin Amr müşriklerin ticarî veya askerî bir sefer hazırlığı içinde olduğunu Peygamber Efendimize bildirdi. Medine'ye sığınan Müslümanları tehdit eden Kureyşlileri bundan vazgeçirmek ve Mekke müşriklerine ait ticaret kervanlarının Müslümanların aleyhinde kullanılmasını engellemek için 60 ya da 80 kişilik bir müfrezeyi Râbiğ'in iç taraflarına sevk etti. Birlik, Cuhfe tarafında Seniyyetülmerre'nin aşağısında sahil yolunu takip ederek Râbiğ vadisinde Ahyâ adıyla anılan suyun yanında konakladı ve burada Kureyş kervanıyla karşılaştı. Her iki taraf birbirine ok atmakla yetindi, Müslüman birliğinin üç katı olan müşrikler savaşa tutuşmayarak geri çekildi. Bu karşılaşmada ilk oku Sa'd bin Ebû Vakkâs atmış ve bütün okları isabetli kullanmıştı. Bu sebeple müşrikler Müslümanlara yardımcı kuvvetler geldiğini zannederek telâşlandı ve süratle uzaklaştı. Resûl-i Ekrem'in Medine'ye hicretinden sonra başta Ebû Süfyân olmak üzere bazı müşriklerin, hicret eden Mekkeli hemşerilerini himayeden vazgeçmeleri için ensara mektup yazması Müslümanları tedirgin ediyordu. Peygamber Efendimiz Medine çevresinden geçen Kureyş kabilesine ait kervanlar üzerine seferler düzenleyerek onları ekonomik açıdan baskı altına almayı ve böylece düşmanlıklarına karşılık vermeyi düşündü. Kur'an-ı Kerim'de geçen iki büyük savaş Kaynaklar, Harrâr'ı Resûlullah'ın Hicret yolculuğu esnasında uğradığı yerler arasında gösterir. Bir Kureyş kervanının Harrâr'dan geçeceğini öğrenen Hz. Peygamber, Sa'd bin Ebû Vakkâs'ı 20 veya 21 muhacirden oluşan bir birliğin başında Harrâr'a göndermiştir. Yaya olarak yola çıkan birlik güvenlik sebebiyle gündüzleri gizlenip geceleri yürümüş; yola çıkışının beşinci gününün sabahı Harrâr'a ulaşmıştır. Kureyş kervanının buradan bir gün önce geçtiğini öğrenen Müslümanlar, Hz. Peygamber kendilerine Harrâr'dan ileriye gitmemelerini özellikle tembih ettiği için kervanı takip etmeyip Medine'ye dönmüşlerdir. Ebva Gazvesi, Peygamber Efendimizin bir askeri birliğin komutanı olarak bulunduğu ilk gazvedir. Veddan Seferi olarak da anılır. Muhacirlerden oluşan 70 kişilik bir grupla Medine'den Ebvâ'ya kadar gelen Peygamber Efendimiz, Kureyşlilerle karşılaşmadığından herhangi bir savaş olmamıştır. Bu gazve sırasında Resûl-i Ekrem Benî Damre kabilesiyle, birbirlerine saldırmamaları ve onların Müslümanların düşmanlarıyla iş birliği yapmamaları konusunda bir antlaşma yapmıştır. Hz. Muhammed'in son gazvesi: Tebük Seferi Resul-i Ekrem Efendimiz, Medine'ye hicret ettikten sonra çeşitli kabilelerle iş birliği yaparak Mekke-Suriye ticaret yolunu kontrol altına almak ve böylece Kureyş'e ekonomik açıdan ağır bir darbe indirmek istiyordu. Ancak bunu gerçekleştirmek için iş birliği yapmak zorunda olduğu kabilelerin can ve mal güvenliklerini Kureyş tehdidine karşı garanti etmesi gerekiyordu. Peygamber Efendimiz Sa'd bin Muâz'ı (başka bir rivayette Sâib bin Osman bin Maz'ûn'u) Medine'de yerine vekil bırakıp 200 kişilik bir kuvvetle Hicret'in 2. yılı Rebîülevvel ayında yola çıktı. Sefer sırasında Resûlullah'ın beyaz sancağını Sa'd bin Ebû Vakkās taşıdı. Kervan bölgeden daha önce geçmiş olduğu için Müslümanlar düşmanla karşılaşmadan Medine'ye döndüler. Kur'an'da anlatıldığı gibi Mekkelilerin Müslümanları Kâbe'ye gitmekten alıkoymaları, onları yerlerinden yurtlarından çıkarmaları, Mekke'de bırakmak zorunda kaldıkları mallarını gasp etmeleri ve Medine yakınlarına kadar gelip onlara zarar vermeleri silahlı mücadeleyi kaçınılmaz hale getirmişti. Peygamber Efendimiz, Medine'ye hicret eden Müslümanları tehdit eden Kureyşli müşrikleri bundan vazgeçirmek için, Suriye'ye giden Kureyş ticaret kervanlarına Medine yakınlarından geçerken baskınlar düzenlemeye karar verdi. Seriyye herhangi bir çatışma olmadan geri döndü. Buna karşılık Mekkeli müşrikler Kürz bin Câbir el-Fihrî kumandasındaki küçük bir birliği Medine'ye yolladılar. Bu birlik şehrin güneyindeki Cemmâ otlağına kadar ilerleyerek deve ve sığırları sürüp götürdü ve bazı Müslümanları öldürdü. Baskını haber alan Resûl-i Ekrem, Kürz'ü takip etmek üzere harekete geçti ve Bedir'in Sefevân vadisine kadar ilerledi, fakat onlara rastlamadı ve Medine'ye geri döndü. Uşeyre Mekke ile Medine arasında, Medine'nin 210 kilometre batısında Mekke-Suriye ticaret yolu üzerinde bir mevkidir. Medine'ye, Mekke'den bir Kureyş ticaret kafilesinin sahil yoluyla Suriye'ye gitmekte olduğu haberi geldi. Bunun üzerine Resûl-i Ekrem, Ebû Seleme el-Mahzûmî'yi Medine'de vekil bırakarak muhacirlerden oluşan 150 veya 200 kişilik askerî birlikle Ebû Süfyân idaresindeki Kureyş kervanının önünü kesmek için sefere çıktı. Sancağı amcası Hz. Hamza'ya verdi. Müdlic kabilesinin Resûlullah'ı ve yanındakileri misafir ettiği ve bol ikramlarda bulunduğu rivayet edilir. Bu kafilenin ertesi yıl meydana gelen Büyük Bedir Savaşı'na sebep teşkil eden Kureyş kervanı olduğu hususunda ittifak vardır. Peygamber Efendimiz, bu seriyyenin nereye ve ne maksatla gönderildiğini çok gizli tutmaya karar vermiş ve bunun için bazı tedbirler almıştır. Halası Ümeyme'nin oğlu ve aynı zamanda sütkardeşi olan Abdullah bin Cahş el-Esedî'ye bir akşam sabah namazına silâhlarıyla birlikte gelmesini söylemiştir. Sabah namazı kılındıktan sonra muhacirlerden yedi veya sekiz kişi ile bir araya geldiler. Hz. Peygamber kâtibi Übey bin Kâ'b'a bir mektup yazdırarak Abdullah'a verdi ve kendisini seriyye kumandanı tayin ettiğini bildirdi. Savaşın yasaklandığı haram ayların son gününde bulunmaları sebebiyle kervana hücum edip etmemekte tereddüt gösterdiler. Bir gün sonra ise kervanın Mekke haremine gireceğini ve yeni bir yasağın başlayacağını, dolayısıyla kervanın kurtulacağını düşündüler. Sonunda dört kişinin bulunduğu kervana saldırmaya karar verdiler. Kervanın yöneticisi Amr bin Hadramî'yi öldürüp Osman bin Abdullah bin Mugîre ile Hakem bin Keysân'ı esir aldılar ve kervana el koydular. Medine'ye geldiklerinde Peygamber Efendimiz haram ayda savaştıkları için onları azarladı. Ancak bir süre sonra durumu aydınlatan ayetler nazil oldu ve seriyye mensuplarının haklılığı ve Allah tarafından bağışlandığı kesinlik kazandı. _____________________________________________ *** Fikriyat.com'un ürettiği özel içeriklere ulaşmak için tıklayınız: https://www.fikriyat.com/fikriyat-ozel ***Podcast kayıtlarıyla İslam'dan fıkha, edebiyata, tarihe dair bilgiler içeren programları dinleyebilir ve güncel olayların tarihte yer alan örnekleriyle, edebiyattan sanata dair birçok içeriği de takip edebilirsiniz: https://www.fikriyat.com/podcast ***Dijital medyanın tüm mecralarında yer alan Fikriyat.com sosyal medyada da aktif olarak faaliyet gösteriyor: TWITTER: https://twitter.com/fikriyatcom INSTAGRAM: https://www.instagram.com/fikriyat/ FACEBOOK: https://www.facebook.com/fikriyat/ PODCAST'LER: https://www.fikriyat.com/podcast MOBİL UYGULAMASI https://play.google.com/store/apps/details?id=com.turkuvaz.fikriyat Ayrıntılı bilgi: https://www.fikriyat.com/kultur-sanat/2020/07/10/dijital-medyaya-yeni-bir-soluk-getiren-mecralar-fikriyatcom-ve-vav-radyo ------------------------------------------------------------------------------ Bilgi: Sitemizde ve sosyal mecralarımızda bulunan içeriklerimizi kaynak göstermek şartıyla paylaşabilirsiniz.

Bedir Savaşı'ndan önce gerçekleştirilen gazve ve seriyyeler

ÎS SERİYYESİ