Ayasofya'nın büyük gizemi

💠 Heybetiyle yüzyıllarca Hristiyan dünyasının göz bebeği olan fetih ile beraber Müslümanların önemli bir mabedine dönüşen Ayasofya maceralı ve ihtişamlı bir maziye sahiptir. 💠 Milattan sonra dördüncü yüzyılda yapımı tamamlanan Ayasofya'nın inşasını I. Konsantinos başlatsa da yapı II. Konsantinos döneminde nihayete erer. (x) Ayasofya külliyesinde neler bulunuyordu? 💠 404 yılında gerçekleşen bir ayaklanmada çıkan yangın sırasında büyük hasar alan Ayasofya, İmparator II. Theodosius tarafından tekrar yaptırılır. 💠 532 senesinde çıkan başka bir ayaklanmada Ayasofya'nın tekrar büyük bir tahribata uğraması üzerine dönemin kralı I. Iustiniasos, meşhur iki mimara kilisenin tekrar yapılmasını emreder. 💠 İmparatorluğun dört bir tarafından getirilen malzemeler ile inşaata başlayan Trallesli Anthemios ve Miletoslu Isidoros beş senelik inşaatın ardından günümüz Ayasofya'sını bina ederler. 💠 Dönem şartlarında büyük bir mimari başarı olan bu inşaat, sonrasında Ortodoks Din Mimarisi önemli ölçüde Ayasofya'dan etkilenir. (x) Edebiyatçıların kaleminden Ayasofya 💠 İstanbul'un fethine kadar eklemeler ve tamiratlar ile ayakta kalan Ayasofya, Osmanlılar tarafından büyük bir çabayla çeşitli tarihlerde restore edilir. 💠 Ayasofya padişahlar tarafından etrafına ilave edilen medrese, muvakkithane, hazire, türbeler, çeşmeler ile zamanla büyük bir külliye haline gelir. 💠 Ayasofya'nın içinde zamanla geniş bir hat levhası koleksiyonu da oluşur. Muhtelif zamanlarda yapılan eserler Ayasofya'nın tezyinatını güçlendirir. 💠 Kazasker Mustafa İzzet Efendi, Mehmed Hulusi Efendi, Teknecizade İbrahim Efendi, II. Mustafa, II. Mahmud, Abdurrauf gibi meşhur hattatların eserleri camiyi süsler. (x) Seyyahların dilinden Ayasofya 💠 19. yüzyılın başlarına gelindiğinde ise Ayasofya ciddi bir restorasyona ihtiyaç duyar ve bu ihtiyaç toplumun farklı kesimlerince dile getirilir. 💠 İş için öne çıkan mimarlar aynı zamanda saray mimarlığını da üstlenen Ermeni Balyan Ailesi idi. Lakin Sultan Abdülmecid o sıralarda Rus Sefareti'ni inşa eden başka bir mimara bu görevi verdi. 💠 İsviçreli mimar Gaspare Trajano Fossati 1846 - 1849 yılları arasında Ayasofya'yı mimari açıdan iyi ve geniş çaplı bir restorasyona tabi tutar. 💠 Bu tamirat ve yenilenme esnasında evvelden görünen lakin zamanla kaybolan mozaikler, duvar ve kemerler arasında ortaya çıkar. (x) Ayasofya'nın gizli tünelleri 💠 Mozaikler, Sultan Abdülmecid'in isteği üzerine açığa çıkarılsa da gelecek tepkiler kestirilemediği için ileride kolayca açılabilecek surette mozaikler tekrar kapatılır. 💠 Fossati kendisine çok iyi davranan, alicenap Sultan Abdülmecid'e karşı hem minnetini hem de hüsn-i niyetini göstermek amacıyla dökülen mozaik parçalarını toplatır. 💠 Restorasyon için çalışan Lanzoni ismindeki İtalyan bir mozaik ustasına mozaikler ile Sultan Abdülmecid'in tuğrasını işleten Fossati ayrıca Ayasofya'yı çeşitli suretlerle çizdirir. 💠 Sanat tarihimizde mozaik üzerine işlenerek icra edilen tek sanat eseri olan Sultan Abdülmecid tuğrası, günümüzde İmparator Kapısı'nın yan tarafında asılıdır. (x) Türkistan'ın gözbebeği 10 cami 💠 Fossati ayrıca Ayasofya'ya dair gravürleri, Sultan Abdülmecid'in yardımlarıyla bir albüm halinde yayınlayarak büyük kültür hizmetine imza atar. 💠 İsviçreli mimar hem Ayasofya gibi büyük bir kültürel mirası önemli ölçüde korumuş hem de sanatımıza çok değerli bir hediye armağan etmiş olur.