Ashabü’l uhdud kıssası nedir? Kur’an-ı Kerim’e göre ashabü’l uhdud...

🔸 Kur'an-ı Kerim'de, insanların terbiyesi için çoğunlukla kıssa anlatılır. 🔸 Yüce kitabımızda kıssalara yer verilmesindeki amaç; insanların ibret alması, müminlerin felaket ve sıkıntılara karşı dayanma gücünün artması, onları teselli etme, dua, sabır ve tevekküle teşvik etmektir. 🔸 Yüce Allah, kıssalarla geçmişte yaşanmış fakat insanların unutarak gafil davrandığı olaylar üzerinden uyarılarda bulunur. Bu kıssalardan biri 'ashâbü'l-uhdûd'dur👇 🔸Uhdud, hendek anlamına gelir. Ashâbü'l-uhdûd ise hendek sahipleri demektir. 🔸İslam'dan önceki dönemde inananları dinlerinden döndürmek için ateş dolu hendeklere atarak işkence eden zalim bir zümreyi ifade eder. 🔸 Burûc suresinin ilk üç ayetinde semaya, kıyamet gününe yemin edilerek bu zalimlerin lânetlendiği bildirilir. Fikriyat Kur'an-ı Kerim uygulamasından Burûc suresini okumak için tıklayın 'Andolsun burçlarla dolu göğe, vaad edilmiş güne, tanıklık edene ve edilene ki, o çukurları, alev alev yanan ateş çukurlarını hazırlayanlar mahvolmuşlardır! Hani o sırada ateşin başında oturmuşlar, inananlara yaptıklarını seyrediyorlardı. Aziz, övgüye lâyık, göklerin ve yerin mâliki olan Allah'a inandıkları için, sırf bu sebeple onlara ağır işkence uyguladılar. Ama Allah her şeye şahittir. Mümin erkeklere ve mümin kadınlara işkence edip de sonra tövbe etmeyenler var ya, işte onları cehennem azabı, yakıcı azap beklemektedir.' (Burûc suresi, 1-10. ayetler) Burûc suresi 1-10. ayetlerin tefsiri 📙 ve meali 🔊 💠 🔸 Zalimler topluluğu, müminleri dinlerinden dönmeleri için zorluyor, kendilerine boyun eğmeyenleri hendeğe atıp yakıyorlardı. Bu manzarayı da vahşi bir zevkle izliyorlardı. 🔸 Yüce Allah, yemin lafzıyla söze başlayarak müminleri ateş dolu çukurlara atıp yanmalarını seyreden zalimleri kınar. Ahirette hak ettikleri cezaya çarptırılacaklarını haber verir. 🔸 Kur'an-ı Kerim'de ashâbü'l-uhdûd olarak adlandırılan bu zalimler topluluğunun hangi kavme mensup olduğu, işkence ettiği müminlerin kimliği ve olayın geçtiği zaman detaylıca anlatılmaz. 🔸 Daha çok, dinlerinden dönmesi için müminlere yapılan zulüm anlatılır. Nitekim Kur'an-ı Kerim'de kıssaların anlatılma nedeni ayrıntıları belirtmek değil insanların ibret almasıdır. 🔸 Müfessirler, ashâbü'l-uhdûd hakkında 10 ayrı hikaye olduğunu belirtir. Bunlara göre işkenceler, Yemen, Mecran, Irak, Şam ya da Habeşistan'da Mecusiler, Yahudiler veya diğer bazı krallar tarafından yapıldı. 🔸 Bu rivayetlerden birine göre, Yahudi hükümdar Zûnüvâs Necran Hristiyanlarına işkence etmiştir. 🔸 Yahudiliği kabul eden Himyerilerin son hükümdarı Zûnüvâs, 523'te Necran'ı ele geçirdi. Hristiyanlardan Yahudiliğe geçmelerini istedi, kabul etmeyenleri ateş dolu çukurlara attırarak yaktırdı. 🔸 Zûnüvâs'ın öldürdüğü Hristiyanların sayısının 20 bin olduğu düşünülür. 🔸 Kütüb-i Sitte'de ashâbü'l-uhdûd hakkında var olan pek çok farklı hikâyeden hangisinin sahih olduğu şöyle açıklanır: 'Kur'an'ın ıtlakı* hepsine hak verdirecek mahiyettedir. Sanki ayette bir hadiseye değil, bu çeşitten pek çok hadiseye bir iş'ar** olmaktadır. Dolayısıyla, nakledilen hikâyelerin farklı yerlerle ilgili olması, onların batıl olduğuna delil olmaz. Bilakis ateş dolu hendeklerde müminlerin, insanlık tarihi boyunca mükerrer kereler imha edildiklerini, yakıldıklarını ifade eder.' *Itlak: Tâbir etme Kütüb-i Sitte'de Hz. Süheyb (ra) rivayetine göre ashâbü'l-uhdûd kıssası şöyledir: ▪ 'Resulullah (sav) buyurdular ki: 'Sizden öncekiler arasında bir kral vardı. Onun bir de sihirbazı vardı. Sihirbaz yaşlanınca krala 'Ben artık yaşlandım. Bana bir oğlan çocuğu gönder ve sihir yapmayı öğreteyim!' dedi. Kral da öğretmesi için ona bir oğlan gönderdi. ▪ Oğlanın geçtiği yolda bir rahip yaşıyordu. (Bir gün giderken) rahibe uğrayıp onu dinledi, konuşması hoşuna gitti. Artık sihirbaza gittikçe, rahibe uğruyor, yanında (bir müddet) oturup onu dinliyordu. (Bir gün) delikanlıyı sihirbaz, yanına gelince dövdü. Oğlan da durumu rahibe şikâyet etti. ▪ Rahip ona 'Eğer sihirbazdan (dövecek diye) korkarsan 'Ailem beni oyaladı' de; ailenden korkacak olursan 'Beni sihirbaz oyaladı' de!' diye tembihte bulundu. O bu halde (devam eder) iken, insanlara mani olmuş bulunan büyük bir canavara rastladı. (Kendi kendine): 'Bugün bileceğim; sihirbaz mı efdal, rahip mi efdal!' diye mırıldandı. Kur'an'da ismi geçen iki melek ▪ Bir taş aldı ve 'Allah'ım! Eğer rahibin işi, sana sihirbazın işinden daha sevimli ise şu hayvanı öldür ve insanlar geçsinler!' deyip, taşı fırlattı ve hayvanı öldürdü. İnsanlar yollarına devam ettiler. Delikanlı rahibe gelip durumu anlattı. ▪ Rahip ona 'Evet! Bugün sen benden efdalsin (üstünsün)! Görüyorum ki, yüce bir mertebedesin. Sen imtihan geçireceksin. İmtihana maruz kalınca sakın benden haber verme!' dedi. ▪ Oğlan anadan doğma körleri ve alaca hastalığına yakalananları tedavi eder, insanları başkaca hastalıklardan da kurtarırdı. ▪ Onu kralın gözleri kör olan arkadaşı işitti. Birçok hediyeler alarak yanına geldi ve 'Eğer beni tedavi edersen, şunların hepsi senindir' dedi. O da 'Ben kimseyi tedavi etmem, tedavi eden Allah'tır. Eğer Allah'a iman edersen, sana şifa vermesi için dua edeceğim. O da şifa verecek!' dedi. Adam derhal iman etti, Allah da ona şifa verdi. Adam bundan sonra kralın yanına geldi. Eskiden olduğu gibi yine yanına oturdu. ▪ Kral 'Gözünü sana kim iade etti?' diye sordu. 'Rabbim!' dedi. Kral 'Senin benden başka bir rabbin mi var?' dedi. Adam 'Benim de senin de rabbimiz Allah'tır!' cevabını verdi. Kral onu yakalatıp işkence ettirdi. O kadar ki, (gözünü tedavi eden ve Allah'a iman etmesini sağlayan) oğlanın yerini de gösterdi. Oğlan da oraya getirildi. ▪ Kral ona 'Ey oğul! Senin sihrin körlerin gözünü açacak, alaca hastalığını tedavi edecek bir dereceye ulaşmış, neler neler yapıyormuşsun!' dedi. Oğlan 'Ben kimseyi tedavi etmiyorum, şifayı veren Allah'tır!' dedi. Kral onu da tevkif ettirip işkence etmeye başladı. O kadar ki, o da rahibin yerini haber verdi. Bunun üzerine rahip getirildi. ▪ Ona 'Dininden dön!' denildi. O bunda direndi. Hemen bir testere getirildi. Başının ortasına konuldu. Ortadan ikiye bölündü ve iki parçası yere düştü. Sonra oğlan getirildi. Ona da 'Dininden dön!' denildi. O da imtina etti. Kral onu da adamlarından bazılarına teslim etti. 'Onu falan dağa götürün, tepesine kadar çıkarın. Zirveye ulaştığınız zaman (tekrar dininden dönmesini talep edin); dönerse ne âlâ aksi takdirde dağdan aşağı atın!' dedi. Gittiler onu dağa çıkardılar. ▪ Oğlan 'Allah'ım, bunlara karşı, dilediğin şekilde bana kifayet et!' dedi. Bunun üzerine dağ onları salladı ve hepsi de düştüler. Oğlan yürüyerek kralın yanına geldi. ▪ Kral 'Arkadaşlarıma ne oldu?' dedi. 'Allah, onlara karşı bana kifayet etti' cevabını verdi. Kral onu adamlarından bazılarına teslim etti ve 'Bunu bir gemiye götürün. Denizin ortasına kadar gidin. Dininden dönerse ne âlâ, değilse onu denize atın!' dedi. Hz. Musa ve kıssalarına farklı bir bakış ▪ Söylendiği şekilde adamları onu götürdü. Oğlan orada 'Allah'ım, dilediğin şekilde bunlara karşı bana kifayet et!' diye dua etti. Derhal gemileri alabora olarak boğuldular. ▪ Çocuk yine yürüyerek hükümdara geldi. Kral 'Arkadaşlarıma ne oldu?' diye sordu. Oğlan 'Allah onlara karşı bana kifayet etti' dedi. ▪ Sonra krala 'Benim emrettiğimi yapmadıkça sen beni öldüremeyeceksin!' dedi. Kral 'O nedir?' diye sordu. Oğlan 'İnsanları geniş bir düzlükte toplarsın, beni bir kütüğe asarsın, sadağımdan bir ok alırsın. Sonra oku, yayın ortasına yerleştirir ve 'Oğlanın Rabbinin adıyla' dersin. Sonra oku bana atarsın. İşte eğer bunu yaparsan beni öldürürsün!' dedi. ▪ Hükümdar, hemen halkı bir düzlükte topladı. Oğlanı bir kütüğe astı. Sadağından bir ok aldı. Oku yayının ortasına yerleştirdi. Sonra 'Oğlanın Rabbinin adıyla!' dedi ve oku fırlattı. Ok çocuğun şakağına isabet etti. Çocuk elini şakağına okun isabet ettiği yere koydu ve Allah'ın rahmetine kavuşup öldü. ▪ Halk 'Oğlanın Rabbine iman ettik!' dediler. Halk bu sözü üç kere tekrar etti. Sonra krala gelindi ve 'Ne emredersiniz? Vallahi korktuğunuz başınıza geldi. Halk oğlanın Rabbine iman etti!' denildi. ▪ Kral hemen yolların başlarına hendekler kazılmasını emretti. Derhal hendekler kazıldı. İçlerinde ateşler yakıldı. Kral 'Kim dininden dönmezse onu bunlara atın!' diye emir verdi. Yahut hükümdara 'Sen at!' diye emir verildi. İstenen derhal yerine getirildi. Bir ara, beraberinde çocuğu olan bir kadın getirildi. Kadın oraya düşmekten çekinmişti, çocuğu 'Anneciğim sabret. Zîra sen hak üzeresin!' dedi. [Müslim, Zühd 73, (3005); Tirmizî, Tefsir, Bürûc, (3337).] 🔸 Ayette işkenceci ashâbü'l-uhdûddan söz edildiğine göre ilk Müslümanlara eza eden Mekkeli müşriklerin bunlar hakkında az çok bilgi sahibi olduğu anlaşılır. 🔸Eski devirlerde olduğu gibi Mekkeli müşrikler de Müslümanlara, özellikle de zayıf gördükleri fakirler ve kimsesizlere acımasızca işkence ediyorlardı. Nitekim Buruc suresinin '...işkence edip de sonra tövbe etmeyenler var ya, işte onları cehennem azabı, yakıcı azap beklemektedir' meâlindeki 10. ayetinde böyle zulümleri Mekke müşriklerin de yaptıklarına işaret edilir. 🔸Kıssa ile Hak yolu inkâr etmekle kalmayıp, inananlara zulmeden ve bundan zevk alan din düşmanlarının akıbeti gözler önüne serilir.

Ashabü’l uhdud kıssası nedir? Kur’an-ı Kerim’e göre ashabü’l uhdud...

Kur’an-ı Kerim’de kıssalar