Mehmet Akif Ersoy'un ahlak anlayışının temelleri

◼ Mehmet Akif, özellikle ahlaki değerleri ve karakteriyle örnek gösterilecek bir yaşam sürdürmüştür. Temiz bir aile ortamında doğan ve ilk terbiyesini, babası Tahir Efendi'den aldığını belirten Akif, eğitim-öğretiminde olduğu kadar ahlaki değerlerinde de babasının rehberliğinin öneminden bahsetmiştir. ◼ Babası Tahir Efendi, sadece küçük Akif'e ilim sahibi olma yolunda fener olmamış, aynı zamanda Mehmet Akif'i ahlaki açıdan da emsalsiz yetiştirmeye özen göstermiştir. Mehmet Akif, bu durumu şöyle ifade eder: Benim hem babam hem hocamdır. Ne biliyorsam kendinden öğrendim. MEHMET AKİF ERSOY'DAN 100 ALINTI ◼ Mehmet Akif'in yakın dostlarından biri olan pek çok sohbette Akif'in karakterine yakinen şahit olan yakın dostu Mithat Cemal Kuntay, dostunun ahlaki duruşunu ve seciyesinden bahsederken şöyle anar: Çok sağlam yaratılan bu adamı kendi adaleti sımsıkı bağlamış, hiçbir zevkin, hiçbir sefahatin güzel elleriyle bu bağın kördüğümleri gevşetilmemişti. Kuvvetli bünyesi maden ocağında yatan, insan eli değmemiş demir kadar sertti, bakirdi... Hayatı her sabah yeniden başlayan mahrumiyetti. ◼ Mehmet Akif, ahlak anlayışını Kur'ân-ı Kerim ve sünnet ışığında değerlendirir. Onun için din ve ahlak birbirinden ayrı düşünülemez. Müslüman olmanın, güzel ahlaklı olmayı gerektirdiğini belirtir; bu da dürüstlüğü içerir. ◼ Akif'e göre, din ve imanın temeli doğruluktur. Yalandan kaçınmak, verilen söze sadık kalmak ve ahde vefa göstermek önemlidir. Şiirlerinde dürüstlük kavramına vurgu yapar, hakikatin hayati bir prensip olduğunu ifade eder. Her zaman karşıdaki kişinin duygularını incitmemek ilkesine sadık kalır. ÇOK YÖNLÜ BİR ŞAİR PORTRESİ: MEHMET AKİF ERSOY ◼ Akif'in ahlaklı erdemler bağlamında insan karakterinin olumlu yönde gelişmesinde en önemli değer olarak gördüğü dürüstlük kavramı, günümüz eğitim sisteminde bireylere kazandırılması hedeflenen amaçlarla uyumludur. 'Asım' şiirinde vurgulanan bir diğer konu ise dürüstlük kavramının din eğitimi alanında, İslam'ın bu değere verdiği önem çerçevesinde işlenmesidir. ◼ Ona göre, dürüstlük değerini hayatında bir misyon olarak benimsemek, verilen sözü yerine getirmeye gösterilen özen gibi konuların örgün ve yaygın din eğitiminde yer alması, insanların dürüstlük erdemine daha fazla önem vermelerine katkı sağlayacaktır. ◼ Mehmet Akif, toplum hayatının korunmasında en kritik unsurun doğruluk olduğunu vurgular ve bu değerin bozulmasında etkili olan faktörler arasında yalancılık, ikiyüzlülük, münafıklık gibi kötü özelliklere dikkat çeker. ◼ Şiirlerinde ele aldığı kişilik tipi, dini ve milli duyguları kullanarak vatanseverlik ve yardımlaşma gibi değerlere önem veren ancak bu duyguları istismar ederek insanları aldatan münafıkları tanımlar. MEHMET AKİF ERSOY'UN SAFAHAT'I HAKKINDA 10 BİLGİ ◼ Mehmet Akif Ersoy, bir milletin ahlaki değerlerinin yitirilmesini ölümle aynı değerde bir durum olarak ifade eden bir şairdir. O, medeniyetin varoluşunu ve devamlılığını, dini temellere dayalı ahlaki değerler ve erdemlerle ilişkilendirir. Oyuncak sanmayın! Ahlâk-i millî rûh-i millîdir; Onun iflâsı en korkunç ölümdür: Mevt-i küllidir. ◼ Akif'i en çok sinirlendiren şey, vatan ve millet gibi kutsal değerlerine yapılan hakaretlerdi. Bu tür durumları asla affetmezdi. Ayrıca, içine attığı dertleri kimseye anlatmaz, kendi içinde çözerdi. ◼ Hasan Basri Çantay'ın naklettiğine göre, Samih Rifat Bey, Akif'in pek sevmediği bir kişiyi onunla barıştırmak amacıyla Akif'in olduğu yere getirmişti. Ancak Akif, bu kişiyi görür görmez sert bir tepki gösterdi ve asla geri çıktığı o ortama dönmedi. Daha sonra Basri Çantay, Akif'e bu davranışının doğru olmadığını söylediğinde, kendisinin verdiği cevap şu şekilde aktarır: Evet, ayıp ettim. Samih buna meydan vermeyecekti. Benim o adamla zorum yok. Fakat mukaddesatıma sövdü o. Basri, Basri, o, benim evladımı öldürseydi belki affederdim. Hanümânımı söndürseydi yine affedebilirdim. Daha ileri gideyim. Alâ meleinnas (insanlar arasında) benim yüzüme tükürseydi yine geçebilirdim, madem ki bana gelmiştir ve onu aziz bir dostum getirmiştir. Fakat o, benim mukaddesatıma sövdü, mukaddesatıma sövdü! (Bkz.Hasan Basri Çantay, Âkifname (Mehmed Akif), 28-29) ◼ İslam düşüncesinin temelinde, yaratılana yüklenen sorumluluklar vardır. Ahlaki davranışlar ile sorumluluk bilincine dayalı tutum ve davranışlar aynı kategoride ele alınmaktadır. Yani ahlaki değerler ile sorumluluk kavramı, aynı çatı altında kabul edilmektedir. Bu nedenle ahlaklı veya kişilikli bir insan, sorumluluklarını yerine getiren, görev bilinciyle hareket eden biri olarak değerlendirilebilir. ◼ Akif, hayatı boyunca her zaman farkında olduğu sorumlulukların gerektirdiği doğrultuda davranmış, bu bilinçle hareket etmiştir. Milli mücadele döneminin zorlu şartlarında bile topluma, eserleri ve davranışlarıyla örnek olmuş, sorumluluk duygusunu ahlaki bir görev olarak kabul ederek halkı aydınlatmaya çalışmıştır. MEDENİYETİN DAYANDIĞI TEMEL UNSUR: AHLAK ◼ Akif'in ahlaki erdemlerde en önemli değer olarak kabul ettiği dürüstlük kavramı, günümüz eğitim sisteminde bireylere kazandırılması hedeflenen amaçlarla örtüşmektedir. Onun dürüstlük anlayışının içinde; Allah'ın emirlerine karşı duyulan sorumluluk temel düsturlardan biridir. ◼ Akif'in vurguladığı temel nokta, İslâm'ı bir ahlâk dini olarak görmesidir. Akif, Allah inancının, korkusunun ve güçlü imanın, ahlaki erdemlerin gelişmesine yol açacağını savunurken, aksi durumda erdemsizliklerin ortaya çıkacağını ifade etmektedir. Bu sebeple, Akif'in ahlak anlayışında Din ve Allah arasında sıkı sıkıya bir bağ kurduğu aşikardır. ZİYA GÖKALP'IN KÜLTÜR İNŞASI: HARS VE MEDENİYET KAVRAMLARI ◼ Akif'e göre, milletlerdeki ahlakın çöküşü, İslam'a olan bağlılığın zayıflamasından kaynaklanır. Akif, erdem duygusunun sadece Allah korkusundan doğduğuna inanır ve bu ölçütün tüm ahlak anlayışının temelini oluşturduğunu belirtir. Seküler ahlakı reddeder ve Allah inancının olmadığı toplumlarda ahlaki çöküşün kaçınılmaz olduğunu ifade eder. ◼ Her din, bir ahlak ve değer sistemine sahiptir; bu nedenle İslam ahlakının ana kaynağı Kur'an ve Sünnettir. Akif, toplumun faziletini İslam'a dayandırarak, dinin bu milletin temelini oluşturduğunu vurgular. GÜZEL AHLAK İLE İLGİLİ 25 HADİS

Mehmet Akif Ersoy'un ahlak anlayışının temelleri

“Benim hem babam, hem hocamdır."