Üniversite amblemlerindeki gizli anlamlar

Hitit Güneş Kursu Hitit Uygarlığı ve sanatının simgesi sayılan bir nesnedir. Güneşi simgeleyen dairesel biçimin etrafına yerleştirilmiş ögelerden oluşur. Bazılarının üstünde ses çıkarması için sallanan parçalar, kimisinin üstünde barışı simgeleyen geyik imgesi, kimisinde ise üremeyi simgelemek üzere kuş, ağaç figürleri vardır. Genellikle tunçtan yapılır. Türk Patent Enstitüsü (TPE), 'Güneş Kursu'nu, Ankara Üniversitesi'nin marka ve logosu olarak tescillemiştir. Ardahan Üniversitesi'nin logosu, Kafkasya ve Orta Asya halklarınca sıkça kullanılan koçbaşı figüründen kompoze edilen, ortasında insan figürü bulunan bir kar tanesidir. Koçbaşı, halı, kilim gibi dokumalarda, bina süslemelerinde Kafkasya ve Orta Asya Turanî kavimlerinin kullandığı temel bir simgedir. Ölüme karşı yaşamın dinginliğini ve esenliğini simgeler. Muhataba ölüm varsa ona karşı merdane durmak gerekir, mesajını verir. Balıkesir Üniversitesi amblemi iki saat içerisinde çizilmiş. Amblemde bulunan beyaz zambak Balıkesir'in simgesi, mavi renkler denizi, yeşil renk ise çam ağacı olarak düşünülerek modernize edilmiş. Amblemde ilk bakışta dikkatimizi çeken iki yarım daire, açık mavi Marmara'yı, koyu mavi Karadeniz'i sembolize etmek suretiyle iki deniz ve bu ikisinin arasında bulunan geçittir. Bu geçit boğazı simgelemektedir. Biri aşağı dönük, biri yukarı açık iki kepin de yer aldığı söylenir. Buradan hareketle bu sembolün , 'yukarıdan', yani hocalardan ve doğa etütlerinden aldığı bilgileri', 'aşağıya', yani kendine ve kendinden bilgisizlere, tekrar doğaya ve yeryüzünde yaşayan herkese ve her canlıya aktarmak için konulduğu çıkarılabilir. Üniversite logolarında sıklıkla kullanılan simgelerden biri de 'ay yıldız'dır. Ay ve yıldızın Türklerin bayrağının simgesi olarak kullanılmasında bu dini inancın yanı sıra toplumun zihninde yıllardır anlatıla gelen mitik (efsanevi) bir hikâye de vardır: Vatanın kurtuluşu için müca dele eden Türk askerinin kanı adeta göl olmuştur. Gökteki ay ve yıldızın bu kanın üzerine yansımasıyla Türk bayrağı şekillenmiştir. Ayrıca bayraktaki kırmızı renk de bu açıdan mitik bir anlam taşımaktadır. Türk bayrağındaki ay-yıldız simgesi, Çankırı Karatekin Üniversitesi, Dumlupınar Üniversitesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Altın Koza Üniversitesi ve Kara Harp Okulu'nun logolarında da kullanılmıştır. Çorum Hitit Üniversitesi'nin logosu hem isim hem de şekil olarak Hitit mitolojisini yansıtmaktadır. Logoda kullanılan küresel özelliği ön planda tutulan yarım küre şeklindeki güneş stilizasyonunda Hitit Uygarlığı'nın bir parçası olan güneş kursunun iç kısmındaki dokulardan faydalanılmıştır. Güneşte kullanılan bu doku aracılığıyla üniversiteye de adını veren Hitit Uygarlığı'na biçimsel bir gönderme yapılmak istenmiştir. Logonun tasarımı kısa bir deyişle Hitit Güneşi'nin modernize edilerek soyutlanmış halidir. Üniversite logo ve amblemlerinde mitolojik bir imge olarak kullanılan bir başka simge ise 'çift başlı kartal'dır. Türklerin milli simgelerinden olan kartal, çok yaygın olarak karşımıza çıkmaktadır. 'Çift başlı kartal' simgesi, Dicle Üniversitesi'nde de mitik bir simge olarak yer alır. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi logosunun açılımı şöyledir; 1- Selçuklu motifi çift başlı kartal, 2- Akkoyunlu motifi koçbaşı figürü, 3- Fırat'ı (Karasu) simgeleyen su damlası, 4- Bal peteği, 5- Üzüm Salkımı bulunmaktadır. 6- Amblem, çift başlı kartal kısmı aşağı gelecek şekilde çevrildiğinde yukarı gelen en üst kısmın yuvarlak ve uzantısı Göktürk Alfabesindeki 'B' harfini vermektedir. Aynı zamanda bu simge 'ebtamga' yani 'ev', 'yurt' anlamına gelmektedir. Amblem içerisinde altıgen yapıdan dairesel yapıya geçen motifler Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi'nin yöresellikten dünyaya açılan vizyonla hareket eden bir üniversite olduğunu ifade etmektedir. Amblemde kullanılan renklerde ise devlete ait akademik bir kuruluş olan üniversitenin bilimsel niteliğini yansıtabilmek ve universal etki için ultra marin mavi, ayrıca amblemin konturunda ise altın yaldız kullanılmıştır. İlk görüşte 'Hacettepe' nin 'h'si olarak algılanan logo, asında geyik figürüdür. Bu figür daha Hacettepe Üniversitesi ismi ortada yokken çıkmıştır. İstanbul Üniversitesi'nin simgesi olan 'yılanlı amblem' 1243 tarihli Selçuklu Şifa Yurdu motiflerinden Prof. Sühely Ünver tarafından ilham alınarak tasarlanmıştır. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi'nin logosu kahramanlık madalyasını simgeler. 'Sütçü İmam'ın yaşatıldığı atalar kültüne yer veren bir tasarımdır. Atalar kültü karşımıza sadece ataların isim, soy isimleri ya da imzaları şeklinde çıkmamaktadır. Mevlana ve Çanakkale şehitlerini temsil eden abide gibi aşağıdaki logolar atalar kültünün görsel imgeleridir. Mevlana gibi toplumu dini ve tasavvufi açıdan etkileyen ve kentle maddi ve manevi açıdan özdeşleştirilen şahsiyetler de üniversitelere ad olarak verilerek atalar kültü yaşatılmıştır. Ayrıca bilim, sanat ve edebiyatta yararlılık göstermiş Mimar Sinan, Piri Reis, Kâtip Çelebi, Karamanoğlu Mehmet Bey, Mehmet Akif Ersoy gibi üniversite isimleri de atalar kültü ile ilişkilendirilebilir. Amblemde yer alan figürler, birer elleri ile insanlığa ışık tutan ve bilimin meşalelerini yücelten, diğer elleri ile de dostluğu ve dayanışmayı temsil eden, birbirlerine destek olan genç öğrencileri simgeler. Figürlerin kalem uçları şeklinde temsil eden ayakları, bilimsel araştırmacılığı ve figürlerin arasında belirginleşen anahtar deliği şekli ise bilime açılan kapının anahtar deliği olarak düşünülmüş. Marmara Üniversitesi'nin ambleminde ise M harfini görürüz. Marmara'nın M'si ifade edilir ve İstanbul Boğazı da vurgulanır. Logo, üniversitenin baş harfinin stilize eder ve bulunduğu şehrin özelliklerini yansıtır. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi kısaca MSGSÜ ambleminde baykuş yer alır. Baykuş, eski Yunan mitolojisinde bilgeliği simgeler. Bir rivayete göre de baykuş, insanoğlunun ilk sanat eserlerinden sayıldığı için üniversitenin amblemi olarak seçilmiş. Üniversite logolarında sıklıkla kullanılan simgelerden biri de 'dağ'dır. Uludağ Üniversitesi ve Toros Üniversitesi logolarında isim olarak yer verilen dağ adı kentin simgesidir. Uludağ Üniversitesi'nin logo tasarımında kentin mimari dokusundan faydalanıldığı görülmektedir. Kısacası bu logolar, Türklerin Orta Asya'dan Anadolu'ya getirip İslamiyet'le harmanladıkları bazı mitik inanç ve yaklaşımlara ışık tutmakla beraber Anadolu'nun ağırladığı diğer medeniyetlerin izlerini de taşımaktadır. Kentin tarihi, mimari, kültürel veya coğrafi dokusuyla üniversite logosu arasında kurulan sıkı ilişki bu durumu desteklemektedir.