Ünsüz benzeşmesi nedir? Ünsüz benzeşmesi ile ilgili örnekler...

Ünsüz benzeşmesi Türkçede öğrenciler tarafından en çok zorlanılan ve karıştırılan konulardan biridir. Ünsüz benzeşmesi ya da ünsüz uyumu, Türkçe dil bilgisindeki ses olaylarından biridir. Bu kurala göre herhangi bir kelimeye eklenen ve ünsüz harfle başlayan yapım ve çekim ekleri kendisinden önceki son harf sert ünsüz ise sert, yumuşak ünsüz ise yumuşak ünsüz harfle başlamak zorundadır: Türkçede sert ünsüzle biten bir sözcüğe yumuşak ünsüzlerden 'c, d, g' ile başlayan bir ek geldiğinde, ekin başındaki ünsüz değişerek sertleşir. Bu ses özelliğine ünsüz uyumu, ünsüz sertleşmesi veya ünsüz benzeşmesi denir. Bu ses olayına ünsüz benzeşmesi denmesinin sebebi, kelime sonundaki sert ünsüzün, yanına gelen yumuşak ünsüzü kendine benzetmesidir. Dolap-da- dolapta Aş-cı- aşçı Kitap- cı- kitapçı Taraf – dar – Taraftar Kümes – den = Kümesten Küs – gün = Küskün Et – cil = Etçil Yurt – daş = Yurttaş İnat – cı = İnatçı Unut – gan = Unutkan Çocuk – ca = Çocukça Sıcak – dan = Sıcaktan Seç – gin = Seçkin Geç – ti = Geçti Güreş – ci = Güreşçi Çalış – gan = Çalışkan Külah – dan = Külahtan Silah – cı = Silahçı Arap – ca = Arapça Dolap – ta = Dolapta Çap – gın = Çapkın Türkçede ünsüzler (sessiz harfler) sert ve yumuşak olmak üzere iki gruba ayrılır. Sert ünsüzler ç, f, h, k, p, s, ş ve t'dir. Bu harf grubunu öğrencilerin ezberlemesini kolaylaştırmak için 'f ı s t ı k ç ı ş a h a p' ifadesi üretilmiştir. Bu kelime grubundaki ünsüz harflerin tamamı serttir. Bunun dışında kalanlar ise yumuşak ünsüzlerdir. Bazı birleşik kelimelerin bu kurala uymadığı görülür: dikdörtgen, akciğer. Bazı matematik terimlerinin bu kurala uymadığı görülür: üçgen, dörtgen, beşgen. Birleşik yazılmayan kelimeler arasında ünsüz uyumu aranmaz. 'de' bağlacı, başlı başına ayrı bir kelime olduğu için sert ünsüzlerle biten kelimelerden sonra gelse ve bazen sert telaffuz edilse bile yazımda sertleşme kuralına uymaz. Bu kural 'de' bağlacını '-de' bulunma hâl ekinden ayıran en önemli özelliklerden biridir. Gitsek de olur, gitmesek de.

Ünsüz benzeşmesi nedir? Ünsüz benzeşmesi ile ilgili örnekler...

ÜNSÜZ BENZEŞMESİ NEDİR?