Ünlü edebiyatçılarımızın hırsızlarla imtihanı

Nizamettin Nazif, Süleyman Nazif'le akraba olmadığını dile getirmek zorunda kalmış bir edebiyatçımızdı. Hatta bu yanlışı düzeltmek adına Vatan gazetesinin 7 Mart 1941 tarihli 196. sayısına 'Süleyman Nazif ve Ben' başlıklı bir yazı bile yazmıştı. Nizamettin Nazif'in hırsızlar tarafından soyulduğu haberi 12Ağustos 1957 tarihli Milliyet gazetesinin ilk sayfasında yer aldı. 'Nizamettin Nazif plajda soyuldu' başlıklı haberde Nizamettin Nazif'in on iki Ağustos'tan birkaç gün önce Caddebostan plajına gittiği ve soyunma kabinlerinden birine girip çıktıktan sonra içerisinde seksen lira bulunan para çantasının çalındığını fark ettiği belirtilmişti. Haberden öğrenilene göre Nazif, giden paraya değil de çantasına üzülmüştü. Çünkü hırsızın çaldığı çantayı kendisine hapishaneye girdiği yıllarda 'Adapazarı Canavarı' tarafından hediye edilmiş. Bu sebeple gazeteci Nizamettin Nafiz, hırsıza parayı helal ettiğini söylemiş ve eklemişti: '...boncuktan mamûl çantamı iade etsin.' Edebiyatımızın içli şairi Ahmet Haşim de hırsızlar tarafından mağdur edildi. Kızgınlıkları ve kırgınlıklarıyla ünlü Hâşim, hırsızın bu tavrı karşısında İkdam gazetesindeki yazısında ondan 'Muhterem bir yankesici' diye bahsetmişti... Ahmet Hâşim'in cüzdanının çalınması ile ilgili habere 6 Teşrinisani (Kasım) 1929 tarihli Akşam gazetesinde rastlamak mümkün. Ancak bu haber, diğer hırsızlık haberlerinden farklılık gösteriyor. Haberin açıklama kısmında 'Şair Ahmet Hâşim Bey'in cüzdanını aşıran hırsız evrakı iade ediyor.' ifadesi yer almakta. Haber de şöyle: Ahmet Hâşim, Galata'dan geçerken bir yankesici yanına yaklaşmış ve ona hissettirmeden para cüzdanını çarpar. Neden sonra Hâşim elini cebine atınca cüzdanını bulamaz. Gurabahane-i Laklakan yazarı buna çok hayıflanır çünkü cüzdanın içinde para dışında kendisi için önemli bazı evrak da vardır. Ahmet Hâşim olaydan iki hafta kadar sonra, bir gün bir iş için Galata Postanesi'ne gider. Postane Müdürü Talat Bey söz arasında şaire sorar: 'Bu son zamanlarda hiçbir şeyiniz kayboldu mu?' Hâşim'in, para cüzdanı ile bazı lüzumlu evrakını kaybettiğini söylemesi üzerine Talat Bey, 'Yazık ki çantanıza bir daha kavuşamayacaksınız, onun hasretine alışmalı. Kâğıtlarınıza gelince onlar bulundu. Sizi çarpan yankesici çantada bulduğu para ile iktifa etmiş ve kendisinden ziyade size lüzumlu olan evrakı zarf içine koyarak size iade edilmek üzere posta kutusuna atmış.' der. Hâşim bu olayı anlattığı yazısını şu cümlelerle bitirir: 'Bahtlı ve mesut Galata! Namuslu ve kibar yankesicilerinle iftihar et.' Birkaç gün sonra Akşam 'da yer bulan haber yorumda bu mesele anlatıldıktan sonra şöyle denilir: 'Bize kalırsa hırsız daha centilmence hareket edebilir. Cüzdanın aşırıldığı zatın büyük bir şair olduğunu anlayınca üstada evrakı ile birlikte parasını gönderebilirdi. Avrupa'da bu kabil hırsızlıklara çok tesadüf edilir. Hatta geçenlerde meşhur artist Hüget Düflo tiyatroda iken evine hırsız girmiş. Lâkin davetsiz misafir girdiği evin büyük bir sanatkâra ait olduğunu anlayınca hemen bir kâğıt yazmış ve geldiği gibi hiçbir şey almadan kaçıp gitmiştir. Meçhul hırsız kâğıda şunları yazar: 'Geldim fakat senin gibi büyük bir sanatkârın evine girdiğimi anlayınca hiçbir şey almadan gidiyorum!' İşte 'muhterem hırsız' böyle olur.' Meseleyi Cumhuriyet gazetesi de önemsemiş olacak ki 6 Teşrinisani 1929 tarihli Cumhuriyet gazetesinin 3. sayfasındaki 'Hem Nalına Hem Mıhına' adlı köşede de bu mesele 'Buna da Şükür' başlığı altında işleniyor. 'Şair Ahmet Hâşim Bey de Müderris Halil Halit Bey gibi bir yankesicinin gadrine uğramış, Galata'da cüzdanını çarptırmış. Yankesici, şairin paralarını almış evrakını iade etmiş! Ahmet Hâşim B. 'Muhterem bir yankesici' başlığı altında bir yazı yazmış: 'Bahtlı ve mes'ut Galata! Namuslu ve kibar yankesicilerinle iftihar et!' diyor. Akşam refikimiz de, bize kalırsa, yankesici Hâşim Bey'in parasını da iade etmeli idi. Avrupa'da muhterem hırsızlar böyle hareket ederler, diyor ve bir de misal veriyor. Bana kalırsa bizim yankesicilerin yalnız parayı alıp paradan daha kıymetli evrakı iade etmelerine ve yırtıp atmadıklarına şükretmeliyiz. Sanatkârlara, ediplere, şairlere, yankesici ve hırsız olmayanlar sanki kâfi derecede hürmet ediyorlar mı ki yankesicilerden ve hırsızlardan daha fazlasını istemeğe hakkımız olsun?' Hırsızlara para kaptıranlardan birisi de büyük muharrir Hüseyin Cahit Yalçın... Ömrünün son yıllarında Demokrat Parti aleyhine Ulus 'ta yazdığı yazılar sebebiyle Paşakapısı Cezaevi'ne konulan Yalçın, yine Demokrat Parti'nin sağladığı afla salıverilir. Şerefine 19 Mart günü CHP tarafından bir balo düzenlenir. Hüseyin Cahit sadece maruf ve nüfuz sahibi kimselerin çağırıldığı bu baloda soyulur. 'CHP Balosunda Yalçın'ı Çarptılar' başlıklı haberi 27 Mart 1955 tarihli Milliyet 'in üçüncü sayfasında görebiliriz. 'Hüseyin Cahit Yalçın ve İstanbul Emniyet İkinci Şube Müdürlüğü memurları Mart'ın on dokuzunda yani sekiz gün evvel Taksim Belediye Gazinosu salonlarında verilmiş olan CHP balosunu muhakkak ki uzun zaman unutamayacaklardır.' diye başlayan haber şöyle devam eder: 'Hatırlarda olduğu veçhile, cezası affedilmiş olan Yalçın, o gün saat 12.30'da cezaevinden tahliye edilmiş ve gece de ailesi efradı ile birlikte baloya gitmişti. Etrafını çevirip intibalarını soran gazetecilere: 'Bu dostluk havası içinde kendimi dinç ve genç hissediyorum.' diyen Yalçın, biraz sonra üzerinde hafiflik hissetmiş ve bunun neden ileri geldiğini araştırınca cebindeki bin liranın yok olduğunu görmüştür. Halen zabıtaca tahkikat yapılmakta, vakanın aydınlatılmasına çalışılmaktadır.' Yine gazetenin verdiği malûmata göre; Yalçın, o gece baloya saat 23.00'te frak giymiş olarak gelmiş, daha kapıda 20-30 kişilik bir grup tarafından karşılanmıştır. Bu gruptan kendisini kucaklayıp, boynuna sarılanlar da vardır. Bilahare çeşitli kimselerle konuşan Yalçın, geç vakte kadar İnönü ile aynı masada oturmuş ve bir ara yanına gelen gazino idarecilerinden biri, Yalçın'a bir para çantası uzatarak: 'Bu galiba sizin. İçeride kartınız var. Koridorda bulmuşlar.' demiştir. Çantayı alıp cebine koyan Yalçın, bir müddet sonra içindeki bin liranın yok olduğunu görmüş ve durumu zabıtaya bildirmiştir. İlgililerin kanaatine göre, parayı alan kimse, çantayı muhafaza etmekten çekindiği için fırlatıp koridora atmıştır. Balodaki şahsiyetlerin mâruf ve nüfuz sahibi kimseler olması her türlü ihtimalden münezzeh kılınması, malûm tahkikat usullerini sekteye uğratmış, Yalçın, belki de bunu düşünerek şahsi şikâyetini geri alıp davadan vazgeçmiştir. Gazete yine de zabıtanın tahkikata devam ettiğini de belirtiyor. Aynı tarihli Akşam gazetesinde ise farklı bir ayrıntı dikkatlerden kaçmıyor. Akşam gazetesinin haberine göre Yalçın şikâyetini geri almamış, hatta Emniyet Müdürlüğü'ne dilekçe ile müracaat etmiştir. Uyanık, yeni yetme bir şairin bir büyük edibin şiirini kendisine mal edip o şiiri besteleyen bir sanatçıdan yüklüce telif ücreti çalışının hikâyesi... Uyanık, yeni yetme şairin adı Ziya Emirhanoğlu, şiiri çalınansa daha çok sohbet yazıları ve radyo programları ile tanınan Şevket Rado... Meselenin hülasası şöyle: Dönemin meşhur sanatçısı Hümeyra 'Kördüğüm' adlı aşağıdaki şiiri bestelemiştir. Öyle uzak ki yerim Beste çok tutulmuş ve dillerden düşmeyen bir parça olmuştur. Tam da bu sıralarda Ziya Emirhanoğlu adında yeni yetme şair 'Kördüğüm' adlı şiirin kendisine ait olduğu iddiası ile Hümeyra'nın bağlı bulunduğu Yonca plak şirketinden 1000 lira telif ücreti almıştır. Daha sonra plağın Avrupa'da satışa çıkacak olması dolayısıyla 10.000 lira daha istediğini de Hümeyra söylüyor. Popüler müzikle çok da ilgisi olmayan Şevket Rado plağın piyasaya çıkışının üzerinden beş ay kadar zaman geçtikten sonra şiirin kendisine ait olduğunu ispatlayınca işler karışıyor. Rado,1933 yılında Varlık dergisinin üçüncü sayısında Hıfzı Şevket adı ile yayımlanan 'Kördüğüm' şiiri için hiçbir telif ücreti istemediğini, Ziya Emirhanoğlu'nu da dava etmeyeceğini söylüyor. Milliyet'teki haberde (Milliyet, 9 Mayıs 1970, s. 5). Çünkü Rado'ya göre bu hadise onun kendi şiirlerinin bir değer taşıdığını anlamasını sağlamıştır. Bu yüzden şiirlerini bir kitapta toplamaya karar verdiğini belirten Rado, öteki şiirlerini de bestelemesi için Hümeyra'ya vereceğini sözlerine ekliyor. Şevket Rado'nun şiirin kendisine ait olduğunu ispatlayışının üzerinden birkaç gün geçtikten sonra Ziya Emirhanoğlu Milliyet 'e bir mektup göndermiş. 16 Mayıs 1970 tarihli Milliyet 'in beşinci sayfasında yer alan bu mektupta Emirhanoğlu, 1933 yılında 'Kördüğüm'ün yayımlandığı Varlık dergisinden haberi olmadığını belirtmekte ve şunları yazmaktadır: 'Sayın Şevket Rado'yu gerek yazılarından ve gerekse radyo konuşmalarından tanır ve çok hürmet ederim. İki insanın aynı duyuşları dile getirmesi ne derece mümkündür, bunu bilemiyorum. Ama samimiyetle ve açık olarak söylüyorum ki, bu şiiri hiçbir zaman bu bahsolunan dergiden almış değilim. Hayatımın en karamsar olduğu anda bu şiiri yazdım.'