Uçurumda Açan: Cemal Süreya

'1931 yılında doğdum. 1937 yılında annem öldü. 1944 yılında Dostoyevski'yi okudum. O gün bugündür huzurum yoktur. Biyografim bu kadar.' 📌Cemal Sürey, biyografisini kısaca böyle özetler, katıldığı bir programda. Kendini şiirlerine açar ama doğrudan bir bahsetme söz konusu değildir. Gizli yaraları ve hayatına dair ipuçları vardır şiirlerinde. Kendinden bahsetmeyi pek sevmese de edebiyat ve siyaset dünyasının suretlerini yazdığı 99 Yüz kitabında kendisine de yer verir. 99 Yüzden Biri Cemal Süreya'nın Gözünden Tarık Buğra 📌Cemal Süreya'nın bir biyografi ve deneme kitabı olarak kaleme aldığı 99 Yüz'de kendisinden üçüncü şahıs olarak bahsettiğini görürüz. Soyadının hikâyesini anlatan şair, Papirüs dergisinin kapanmasının üzerinde oluşturduğu etkiden de bahseder. 📌Mülkiye'den Sezai Karakoç'un sınıf arkadaşı olan Süreya, memuriyet hayatını da kısaca özetler bu satırlarda. 📌 Ünlü şairin yaşadığı dönemde, yayıncılık dünyasının merkezi Babıali yani Cağaloğlu'dur. Cemal Süreya'da Babıali üzerinden yayıncılık ve edebiyat dünyasında her şeyin önüne parayı koyanlara sitemini belirtir. Cemal Süreya'nın en çok sevilen 10 şiiri 'Başlangıçta Cemal Süreyya diye yazardı, iki 'y' ile ama herkes Süreya diye bilir. Nereden bilsinler ki iddiada kaybetti ikinci 'y' harfini ve o günden sonra bir daha kullanmadı. Borcuna bu kadar sadıktır Cemal, güvenilir insandır, dosttur, arkadaş canlısıdır, ama tutkuludur Cemal Süreya. Nedir bu tutku, şiir mi? Elbette şiire de âşık. Ama Süreya'nın esas tutkusu şiir değildir; onu yakıp tutuşturan kendini ispat etme arzusu, önemli, tanınan biri olmadır.' (99 Yüz, sf.57) 'Tatmadı mı hiç yenilgiyi? Hem de nasıl tattı; Papirüs macerası belki hak etmediği ilk yenilgi. Dergi günümüzde hâlâ yer yer atıf yapılan bir yayın, ama iflastan kurtulamadı. Papirüs serüveninden sonra tekrar döndü memuriyete. Bu kez iddialı olarak; Maliye Tetkik Kurulu üyeliği ile başlayan çizgi Darphane ve Damga Matbaası Müdürlüğü ile noktalandı. Artık kendini memuriyette ispat etmişti; emekli olabilirdi ve de oldu. Kartviziti de çiftleşti: Şair ve eski genel müdür.' (99 Yüz, sf.57- 58) 18 unutulmaz eseriyle şiiri yeniden yazan şair Cemal Süreya 'Ah Babıâli! Sen kimleri barındırıyorsun içinde! Altınla bakırın eşdeğer tutulduğu başka neresi var? Cemal'den daha iyi kim bilir bunları! Paranın egemen kılınmak istendiği bir dünyada yalnız şövalyelerden biri de Cemal Süreya. Kalemini (kılıcını) çıkarıp en önde hücuma geçecek diye boşuna beklemeyin. Süreya güçlüce açık hücum etmez; düşene de tekme atamaz, yüreği kaldırmaz. O vakit ne yapar? Oturup şiir yazar. ' (99 Yüz, sf.58 - 59) 📌Cemal Süreya'nın yaşamına şiirlerinden bakarsak zor ve hüzünlü bir çocukluk yaşadığını görürüz. Böyle yaşam, şiirin bütün koşullarını hazır eder... Hassas yürekli bir kalp, beklenmedik bir taşınma, anneyi çok küçükken kaybediş, uzaklarda yaşayan baba, zalim üvey anne ve parasız yatılı… 📌Asıl adı Cemalettin Seber olan ve bunu yalnızca kimliği ile sınırlı tutan şair, ortaokuldayken adını değiştirmeye karar verir. En büyük hayali olan yazarlık mesleği için kendine isim, imza yani kimlik arayan yazar, o dönemlerde okuduğu yazarlar gibi üç tane ismi olsun ister. Zaten daha küçük bir çocukken adıyla düşman olan Süreya, o dönemlerde bulunduğu mahallenin, sokağın adını bile kendi adıyla yan yana görünce adreste bir hata, kusur bulur ve bunu şu cümlelerle özetler: 'Düşün: Adım Cemalettin, soyadım Seber (ki anlamı yok, herkes yanlış anlıyor); Pürtelaş Mahallesi'nde oturuyoruz, sokağımızın adı da Tavukuçmaz ... Okulum da ahşap bir yapı; A, B, C diye şubeleri olmayan çok küçük bir okul, Pürtelaş'ın anlamını da bilmiyorum. Yıllar sonra anladım gerçeği: O adlar (benim kendi adım dışında) ne güzel adlarmış.' Cemal Süreya'nın Papirüs'ten Başyazılar kitabından alıntılar 📌Çeşitli müstear isimlerle pek çok yayına imzasını atan usta şair, o yazıların yazarının Süreya'dan başkası olmadığını, fazla mahlası olmasının, çok yazı yazmasından kaynaklandığını söyler. 📌Adıyla kavgalı olduğu gibi yaşadığı adreslerle de kavgalıdır. Aidiyetsiz ve adressizdir Süreya. 'Hiçbir semtte berberin olmadı, 📌Bu dizelerde geçen 28 evin ölmeden önce 40'a ulaştığı iddia edilir. Çok kez evlenen, bir evi ve ailesi olsun isteyen Süreya, ruhsal olarak hep annesini, şefkati kaybettiği yerde, uçurumların dibinde arar adresini. Çünkü annesi çok erken yaşta ölen Cemal Süreya için anne figürü ve anne ile gelen şefkat şiirin ana damarlarından biridir. 📌Annesi Süreya'nın zihninde hiç solmayan bir rüya gibidir. Kendisine süt içirmeye çalıştığı ve ikna olsun diye Kerem ile Aslı'yı ezberden okuduğu sahne, Cemal Süreya'nın 'Hayatımı sarsan, şiirimi kuran on andan biri' olarak ifade ettiği kilit anlardan biri. 'Bir çocuktun sen 📌Değişen görev yerleri, üniversite, parasız yatılı derken hep geçici adresleri oldu Cemal Süreya'nın. Belki de şiir yazmak onun ait olma biçimiydi. Uçurumda Arayan şiirinin sonunda, bunu vurucu bir biçimde veren Süreya'nın şiirine mercek tutalım. 'Divan, Nazım Hikmet, İkinci Yeni