Osmanlı’nın ilk yerli kozmetiğini üreten tesis: Faruki Itriyat Fabrikası

Faruki Itriyat deyince yeni nesil olmasa da orta kuşak neslin anılarında bir şeyler canlanır. Zira Faruki Itriyat, ilk yerli kozmetik ürünlerin üretildiği tesistir. 19. yüzyılın son çeyreği ile 20. yüzyılın başlarında cilt ve saç bakımı başta olmak üzere kozmetiğe ilgi Osmanlı halkı arasında da yaygındır. Osmanlı hanım ve beyleri artık kendilerine daha fazla özen göstermektedirler. Üstelik son zamanlarda Osmanlı pazarına giren birçok yabancı sermaye de bu tarz ürünleri pazarlamaktadır. Özellikle kadınlar için güzellik ve bakım vazgeçilmez olduğundan hanımların ithal edilen bu tür ürünlere karşı ilgisi yoğundur. Pudralar, rimeller, rujlar parfümler hanımların odalarında aynanın önünü çoktan süslemeye başlamıştı bile. Faruki Itriyat da böyle bir ortamda doğar. Kurucusu Ahmed Faruki, Mısır asıllı bir İstanbulludur. Kozmetik ürünlerine olan bu yoğun ilgiyi fark eden Faruki, yerli kozmetik ürünler elde etmeye karar verir. 1894 yılında Feriköy'de kurduğu imalathanede ilk yerli kozmetik ürünlerini üretmeye başlar. Ürünleri arasında kolonya, parfüm, pudra krem gibi kişisel bakım ürünleri vardır. Faruki Itriyat üretim merkezine paralel olarak Sultanhamam'da bir de satış merkezi açar. Faruki'nin ürettiği bu ürünler bir anda en çok tercih edilen kozmetik ürünleri arasına girer. Zira hem yerli hem muadillerine nazaran daha ucuz olması onu bir adım öne geçirir. Sultanhamam'da satışa sunduğu ürünlerle İstanbul'da satılan birçok ithal kozmetik mal ile rekabet etmeye başlar. İthal kozmetik ürünlerinin isimleri Osmanlı halkının telaffuzuna uzak isimlerken, Faruki, eaude colegne'a yerine, kolonya, rimel gibi isimleri kullanarak yerli halka biraz daha yakın olduğunu hissettir. O dönem Osmanlı hanımlarına çok yabancı ve anlamsız gelen kelimeler olduğu halde Faruki ürünlerine 'Gül Kaynağı', 'Unutma Beni', 'Cicim', 'Meltem' gibi zihinlerde anlam oluşturacak isimler verir. Bu da onun tercih edilmesini sağlar. Faruki başarısını aldığı ödüllerle de perçinler. Ürettiği ürünlerle 1903'te Atina, 1904'te Bordeaux, 1906'da Paris, yine aynı yıl Londra sergilerine katılır ve birçok altın madalya kazanır. Ayrıca devlet tarafından Nişan-i Osmani ve Sanayi Madalyası'yla, İran Devleti tarafından ise Altın Şir-i Hürşid Madalyası'yla ödüllendirilir. Ahmed Faruki ürettiği ürünlerle yıllarca Osmanlı hanımlarına ve beylerine hizmet eder. 1942 yılında fabrikanın kurucusu olan Ahmed Faruki'nin vefatı üzerine tesis oğlu tarafından işletilmeye devam edilir. Oğul Faruki döneminde Almanya'nın Beersdorf adlı kozmetik şirketi ile anlaşılarak Nivea kremi ülkemizde üretilmeye başlanır. Faruki bir dönemin çok önemli müesseselerinden biridir. Zira yerli üretimin yapılmadığı yıllarda kozmetik konusunda bir ilke imza atmış ve peşi sıra birçok yerli üreticiyi de teşvik etmiştir. Ne yazık ki 1950'den sonra üretimden çekilmiştir.