Ortak değerimiz: Yer

ESKİ TÜRKÇE YER- ORUN 🔹 Günümüzde Anadolu ağzında pek çok Eski Türkçe kelimeler yer almaktadır. Bunlardan biride, Eski Türkçede yaygın olarak kullanılan 'yer' yani'orun' sözcüğüdür. AZERBAYCAN TÜRKÇESİ YER-JER 🔹 Azerbaycan Türkçesi, Türkiye Türkçesine en yakın lehçelerden biridir. Bu lehçede 'yer' sözcüğünü 'jer veya erz' kelimeleri karşılamaktadır. Şu resme kim, qılırdı âh ü efğan, Gözünden yaş yerine tökülür qan. Bu duruma öyle âh edip ağlardı ki, Gözlerinden yaş yerine kan dökülürdü. Destan-i Ahmed Harami Eski Türkçe aile sözlüğü GAGAVUZ TÜRKÇESİ YER-ORIN 🔹 Oğuz grubunun temsilcilerinden olan Gagavuz Türkçesi, başta Gagavuzya olmak üzere pek çok yerde konuşulur. Bu lehçede 'yer' sözcüğü 'orın' kelimesi ile karşılık bulmaktadır. ➡Ateş düştüü yeri yakar. ➡Ateş düştüğü yeri yakar. Gagavuz Atasözü Ortak değerlerimiz 'vatan' TÜRKMEN TÜRKÇESİ YER-ORUN 🔹 Türkiye Türkçesi ve Türkmen Türkçesi, geçmişten günümüze kadar yakın ilişkiler kurmuş ve tarihsel bir bağ oluşturmuşlardır. Bu tarihsel bağı oluşturan pek çok kelimeler vardır. Onlardan biri de 'yer' sözcüğünü karşılayan 'orın' kelimesidir. Oturan-turan yerde Mereke guran yerde, Alnına ak gün doğsun, Ak öye giren yerde. Oturulup kalkılan yerde, Meclis kurulan yerde, Alnına ak gün doğsun, Ak eve girdiğin yerde. Türkmen şiiri Ortak değerlerimiz 'sevgi' KIBRIS TÜRKÇESİ YER-YER 🔹 Kıbrıs Türkçesi, Türkiye Türkçesine yakınlığı ile dikkat çekmektedir. Bilhassa kullanılan kelimeler ya çok benzer ya da birer bir aynısıdır. 'Yer' sözcüğü de aynı manada ve aynı şekilde kullanılmaktadır. ➡ Keçisinin geçtiği yerden oğlağı da geçer. ➡ El beğenmezse yer beğensin. Kıbrıs Atasözü Türk lehçelerinde 'afet, felaket' BALKAN TÜRKÇESİ YER-YER 🔹 Balkan Türkçesi çok geniş bir coğrafyada, çok uzun yıllardan beri konuşulmaktadır. Yine Türkiye Türkçesine benzerliği ile dikkat çeken bu Türkçede ortak kelimeler bulunur. Örneği 'yer' sözcüğü Türkiye Türkçesindeki manasında kullanılmaktadır. ➡ Ateş olmayan yerden duman tütmez. ➡ Ateş olmayan yerden duman çıkmaz. ➡ Klavuzun karga olursa, götüreceği yer gübreliktir. ➡ Klavuzun karga olursa, götüreceği gübreliktir. Balkan Atasözü Ortak değerlerimiz 'baba' BAŞKURT TÜRKÇESİ YER-YİR 🔹 Kuzeybatı Türk lehçelerinden biri olan Başkurt Türkçesinde 'yer' sözcüğü, /e/ daralmasına uğrar ve 'yir' şeklinde karşımıza çıkar. ➡ Ülem iylavhız, Tuy üpkahez, Yir tavhız, İl yavhız bulmas ➡ Ölüm ağıtsız, Toy öfkesiz, Yer dağsız, İl düşmansız olmaz. ➡ Yaneñ urtak bulha la, yareñ urtak bulmahıñ. ➡ Canın ortak olsa da yerin ortak olmasın. Başkurt Türkçesi Atasözü Türk lehçelerinde 'deprem' KARAKALPAK TÜRKÇESİ YER-JER 🔹 Kıpçak grubunun temsilcilerinden biri olan Karakalpak Türkçesinde 'yer' sözcüğü y>j değişimine uğrar ve 'jer' olarak karşılık bulur. ➡ At avnağan jerde tük kaladı. ➡ Atın ağnadığı yerde tüy kalır. Karakalpak Atasözü Türk Lehçelerinde ortak kelime 'anne' KAZAK TÜRKÇESİ YER-JER 🔹 Kazak Türkçesi kelime başı /c/leri /j/ye dönüşmesi ile diğer lehçelerden ayırılır. Bu lehçede 'yer' sözcüğü 'jer' kelimesi ile karşılık bulmaktadır. ➡ Tuvğan jerge tuvıñ tik. ➡ Doğduğun yere, vatanına tuğunu dik. Kazak Türkçesi Atasözü Türk lehçelerinde 'Ramazan' KAZAN TATAR TÜRKÇESİ YER-CİR 🔹 Tataristan Cumhuriyeti'nde yaşayan Tatar Türklerinin kullandığı lehçede, 'yer' kelimesi 'cir' sözcüğü ile karşılır bulur. Tatar lehçesindeki kelimelerde daralma mevcuttur. ➡ Tüben cirde bir tübe tavga sanagan. ➡ Alçak yerde bir tepe kendini dağ sanırmış. ➡ Kin cirde tar utırsafi, tar cirde kin utarsın. ➡ Küçük olsan, büyük olursun; büyük olsan horlanırsın. Kazan Tatar Deyimi Türk lehçelerinde 'iftar' KIRGIZ TÜRKÇESİ YER-ORUN 🔹 Türk lehçelerinde Kuzeybatı grubu ile tanınan ve bu gruptan olan Kırgız Türkçesinde 'yer' sözcüğünü 'orun' kelimesi ile karşılık bulmaktadır. Enenin beşik ırın ukkam cerim. Köz açıp büt tulgandı körgön cerim, Kögörüp kök çırpıktay öngön cerim. Annenin beşik şarkısını duyan yerim. Göz açıp bütün bünyeni gören yerim, Filizlenip yaş çubuk gibi yetişen yerim. Ala-Toom- Ala Dağım/ Abziy Kıdır Uulu KIRIM TATAR TÜRKÇESİ YER-CER 🔹 Tatar ailesinden olan Kırım Tatar Türkçesi, Kıpçak sınıfındandır. Bu lehçede 'yer' sözcüğünü 'cer' kelimesi karşılar. Kelime başı y>c değişimi gözlenmektedir. ➡ Yerni küneş yaraştırır, İnsannı iş. ➡ Yeri güneş güzelleştir, İnsanı iş. ➡ Yağmur ile yer yeşerir. Emek ile il yeşerir. (Yağmur ile yer yeşerir, Emek ile il yeşerir.) Kırım Tatar Atasözü Türk lehçelerinde 'oruç' KARAÇAY-MALKAR TÜRKÇESİ YER-CER 🔹 Karakalpak Türkçesi, Kazakistan'a sınır Türk devleti Karakalpakistan'da konuşulmaktadır. Bu lehçede 'yer' sözcüğünü 'cer' kelimesi karşılar. ➡ Toygan çerden, tuvgan cer igidi. ➡ Doyulan yerden, doyulan yer iyidir. ➡ Kart bolgan çerde bereket bolur, Sabiy bolgan çerde oyun bolur. (İhtiyarın olduğu yerde bereket olur, Çocuğun olduğu yerde oyun olur.) Karaçay Malkar Türkçesi Atasözü Özbekistan Ramazan sözlüğü NOGAY TÜRKÇESİ YER-YER 🔹 Nogay Türkçesinde 'yer' kelimesi Türkiye Türkçesindeki gibi kullanımı aynıdır. ➡ Yerinnen ayırılgan yeti bavlı elge kor bolar. ➡ Yerinden ayrılan, yedi bağlı yurda muhtaç olur. ➡ Er, tuvgan elinde yürer; iyt, toygan yerinde yürer ➡ Er vatanında yaşar, it doyduğu yerde yaşar. Nogay Türkçesi Atasözü Kazakistan Ramazan sözlüğü ÖZBEK TÜRKÇESİ YER-O'RİN 🔹 Güneybatı grubunda olan Özbek Türkçesinde 'yer' sözcüğü yerine 'joy veya o'rin' kelimeleri kullanılır. Özbek Türkçesinin ağzı itiabriyle yuvarlakşma mevcuttur. Yığlame kız, yoğlame, üy seniki, Yar, yar-e üy seniki. Astanesi tilladen cay seniki, Yar, yar-e cay seniki. (Ağlama kız, ağlama, ev senin, Yar yar ey, ev senin, Kapısı altından yer senin, Yar yar ey, yer senin.) Doğu Türkistan Ramazan sözlüğü UYGUR TÜRKÇESİ YER-YER 🔹 Karluk grubundan olan Uygur Türkçesi, Özbek Türkçesi ile aynı sınıftadır. Bu lehçede 'yer' sözcüğü Türkiye Türkçesi ile aynıdır. ➡ Tagda iz yok, say yazida bel yok. ➡ Dagda diizliik olmaz, diiz yerde bel olmaz. HAKAS TÜRKÇESİ YER-ÇİR 🔹 Kuzeydoğu Türk lehçelerinden biri olan Hakas Türkçesinde 'yer' sözcüğünü 'orın ve çir' kelimeleri karşılamaktadır. ➡ Ah tovarım arsinnep toospadım, hara tovarım harıstap toospadım. (Har, Çir) ➡ Ak kumaşımı arşınlayıp bitiremedim; kara kumaşımı karışlayıp bitiremedim. (Kar, Yer) Hakas Türkçesi - bilmece ALTAY TÜRKÇESİ YER-ORIN 🔹 Altaylar, Sibirya'da en kalabalık Türk topluluklarından biri olarak kabul edilir. Altaylar, Altay Türkçesini konuşur ve bu lehçede 'yer' sözcüğünü 'orın' kelimesi karşılar. ➡ Tönöştü cer odundu. Törööndü cer kündülü. ➡ Kütüklü yer odunlu, Akrabalı yer saygılıdır. TUVA TÜRKÇESİ YER-ORUN 🔹 Tuva Türkçesi, Türk lehçelerinin Sibirya grubundandır. Diğer lehçelerle pek çok ortak kelimesi bulunan bu lehçede 'yer' sözcüğünü 'orun' kelimesi karşılar. Ortak değerlerimiz 'dağ'