Orhan Veli'ye paltosunu sattıran dergi: Yaprak

📌Edebiyat dünyamızdaki en önemli faaliyetlerden biri dergilerdir. Dergiler, tarih boyunca toplumu ve edebiyatı şekillendirmede büyük roller üstlenmiştir. Edebiyat tarihimizdeki en önemli dergilerin başında Orhan Veli'nin gayret ve çabalarıyla yayımlanan Yaprak dergisi gelir. 📌Garip akımı içerisinde yer alan Orhan Veli'nin hayatının son dönemlerinde yayımlanan bu dergi, bir nevi ünlü şairin son sözleri niteliğindedir. Yaprak dergisinin bütün sayılarına online ulaşmak için tıklayınız Orhan Veli ve onun görüşüne yakın olan edebiyatçılar kendilerince zamanın şartlarına uygun bir edebiyat dergisinin eksikliğini hissediyordu. Peki, Yaprak dergisinin ortaya çıkış öyküsü nasıldı? 📌İstanbul'da doğan Orhan Veli, babasının işi sebebiyle liseyi Tanpınar'ın öğrencisi olarak Ankara'da bitirdi. 📌PTT Genel Müdürlüğü Telgraf İşleri Reisliği Milletlerarası Nizamlar Bürosu'nda memurluk yapan Orhan Veli, askerliğini bitirmesinin ardından döndüğü Ankara'da Milli Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosu'nda çalıştı. Hasan Âli Yücel'in Milli Eğitim Bakanlığı görevinden ayrılmasının ardından bakanlıktaki görevinden istifa etti. 'Beni bu güzel havalar mahvetti, 1948 yılının sonuna doğru Orhan Veli, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Abidin Dino, Necati Cumalı, Sabahattin Eyüboğlu, Oktay Rifat ve Melih Cevdet'in de aralarında bulunduğu arkadaşlarıyla birlikte bir edebiyat dergisi çıkarmaya karar verdi. 📌Bu derginin yayımlanma fikri, ilk olarak 1948 yılının sonlarında Mahmut Dikerdem'in evinde yapılan bir arkadaş toplantısı sırasında doğdu. 📌Aynı görüşe sahip olan bu edebiyatçılar, bir dergi vasıtasıyla fikirlerini ve sanatlarını ortaya koyacak ortak bir mecranın olması gerektiğini düşünerek kolları sıvadılar. Edebiyat dergilerinin sayfalarına yansıyan Orhan Veli şiiri 📌Masraflarını Dışişleri Bakanlığı'nda memurluk yapan Mahmut Dikerdem'in karşıladığı ve 15 günde bir yayımlanacak olan 'Yaprak'ın ilk sayısı 1 Ocak 1949'da yayım hayatına girdi. Derginin her ayın birinde ve on beşinde çıkması planlandı. 📌İlk 12 sayı bu plana göre aralıksız şekilde yayımlandı fakat dergiye 15 Haziran 1949'dan 1 Kasım 1949'a dek yaz tatili nedeniyle ara verildi. Bundan sonra 1 Haziran 1950 tarihli 28. sayıya kadar da yine düzenli olarak yayımlandı. 📌Derginin üzerinde Orhan Veli'nin sıfatı 'Sahibi ve yazı işlerini fiilen idare eden' olarak yazılıydı. 📌Yaprak, ilk çıktığı günlerde pek ilgi görmedi. Dergi için her şeyini ortaya koyan Orhan Veli, bu durumla ilgili birtakım çalışmalar yapmaya hazırlandı. Orhan Veli ilk olarak kendi arkadaşlarından yardım talep etti. Bu durum Şevket Rado'ya Mektuplar isimli kitapta şöyle anlatılıyordu: 'Sen [Şevket Rado] bizim Yaprak ile hiç alakadar olmuyorsun. Hâlbuki herkesten evvel senden ve Vâlâ Nurettin Bey'den bir alaka bekliyorduk. Ayrıca İstanbul'daki teşkilatımız zayıf. Siz birer vesile bulup bahsederseniz gazetenin duyulmasına ve yayılmasına yardım edebilir. Bu hususta himmetini esirgemeyeceğini umarım. Bu mektuptan Vâlâ Nurettin Bey'e bahsedersen memnun olurum.' 📌Dikerdem'in yardımlarına rağmen her edebiyat dergisinin başına gelen maddi imkansızlıklar, Yaprak'ın da kaderi olmuştu. 📌Orhan Veli dergi maddi imkansızlıklarla boğuşurken yayım hayatına devam edebilmesi için paltosunu bile satmak zorunda kaldı. Kışın ortasında ceketle dolaşan usta şair yalnızca bununla yetinmedi, dostu Abidin Dino'nun kendisine hediye ettiği resimleri bile elden çıkardı. Abidin Dino, bu olayı şöyle anlatıyordu: 'Yüzü bir karış, upuzun bembeyaz. Dilinin altında bir şeyler vardı besbelli, bir süre şişe açma aleti gibi kıvrılıp kalmış, sonunda ağzındaki baklayı çıkarmıştı. Ona hediye ettiğim resimler vardı ya onları satabilir miydi? 'Son sayıyı çıkarmak için başka çare kalmadı' demişti, boğuk bir sesle ve müthiş utanarak. Ne demekti, daha kaç tane resim isterse vermeye hazırdım, yeter ki alıcı bulunsun! Biraz neşelendi ama, alt tarafı Yaprak dergisinin cenazesine bir çelenk hazırlıyorduk.' 📌Derginin ilk sayısından itibaren Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rifat dergi vasıtasıyla toplumsal tarafı ağır basan ülke sorunlarını ele alan makaleler kaleme aldı. 📌Bu isimler, şairlikleriyle birlikte fikir insanı olmanın gereklerini de Yaprak dergisi bünyesinde yerine getirdi.Bu dergiyle birlikte Orhan Veli'nin şairliği yanında fikir adamlığı da ön plana çıktı. 📌Dergi tek sayfa olarak yayımlandı. Orhan Veli ve arkadaşları edebiyatta neyi yıkmak istedi? 📌Derginin ilk sayısında Yaprak imzasıyla meşhur 'Alış Veriş' isimli şiirle başladı. Bu şiir aynı zamanda derginin yayın politikasını da ifade ediyordu. 'Gül verir yonca alırız 📌Yaprak'ın 28 sayılık serüveni boyunca birçok usta şair ve yazar dergi kadrosundaki yerini aldı. Orhan Veli, Oktay Rifat, Sait Faik, Necati Cumalı, Ahmet Muhip Dranas, Sabahattin Eyüboğlu, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Cahit Sıtkı Tarancı, Ceyhun Atuf Kansu, Metin Eloğlu, Erol Güney, Cevdet Kudret Solok, Orhan Kemal, Cahit Külebi, Ziya Osman Saba, Melih Cevdet Anday, yazı, şiir, hikaye veya çevirileriyle, Abidin Dino ve Bedri Rahmi Eyüboğlu resim ve desenleriyle dergiye katkıda bulundular. 📌Orhan Veli ve arkadaşları dergide kendilerine büyük misyonlar yüklediler. 📌Dergi, toplumsal yönü ağır basan şiirlerle beraber birçok noktada sesini yükseltmeye başladı. Nâzım Hikmet'in hapishaneden çıkartılması için açılan kampanyaya da katılan Orhan Veli, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat üç günlük açlık grevine girdiler. Tüm bu süre boyunca Yaprak dergisi bir araç görevi gördü. Yediden yetmişe Orhan Veli ve bestelenen şiirleri 📌Orhan Veli derginin kapatılmasının ardından İstanbul'a döndü. Aynı yılın Kasım ayında kısa bir süreliğine Ankara'ya giden Orhan Veli, belediyenin kazdığı bir çukura düştü ve yaralandı. 📌İki gün sonra İstanbul'a dönen şair, 14 Kasım'da arkadaşının evinde fenalık geçirdi ve vefat etti. Ölümünün ardından 1 Şubat 1951 tarihinde Son Yaprak adlı sayı çıkartıldı. 📌Bu tek sayıda Kanık'ın daha önce hiç gün yüzüne çıkartılmamış Aşk Resmi Geçiti adlı şiiri de yer aldı. Orhan Veli'nin öldüğünde cebinden çıkan Aşk Resmi Geçiti isimli şiiri, eksik olmasına karşılık yine de dergiye eklendi.

Orhan Veli'ye paltosunu sattıran dergi: Yaprak

ORHAN VELİ'NİN ÖLMEDEN EVVEL ÇIKARDIĞI SON DERGİ: YAPRAK