Köksüzleşmenin temelleri

◾ Eğitim anne karnında başlayan ve insanın vefatına dek süren uzun ve öğretici yaşam sürecini kapsar. İnsanın kendi vadisini bulduğu, üzerine düşündüren yegane başlangıç ise yazı ve okuma kültürüdür. ◾ Bir yazı dili kurmak ve bu müstesna nesneyi okuma ile çevrelemek her medeniyetin ajandasına ilk olarak eklediği maddedir. Yazı ile var olamayan bir düşünce dünyası varlığını sürdüremez. Estetik bir ölçü olarak 'sünnet' ◾ Günümüzde Anaokulu ile başlayan eğitim hayatı artık yüksek lisans ve doktora derecelerinin de mutad olarak karşılanmasıyla beraber kırklı yaşlara yaklaştı. ◾ Lakin her ne hikmetse eğitim oranı yükseldikçe okuma oranımız aksi istikamette seyretti. Artık yazılı basının az bir kısmını kitaplar oluşturuyor. Kağıttan ırmağa: Medeniyetimiz ◾ Kur'an-ı Kerim nazil olmaya başlamadan ve insanlar arasında mushaf olarak dolaşıma girmeden evvel kitap seçkinlere has, dolaşımda olmayan bir nesneydi. ◾ Bu durumu en çok Orta Çağ Avrupa'sında müşahede edebiliriz. Zira Martin Luther'in başlattığı akım neticesinde vücud bulan 'Protestanlık' herkesin İncil'e erişimini savunuyordu. Yeni dünya düzeni nasıl kuruldu? ◾ Bir kutsal kitap 'kilise' tarafından adeta hapsedilmiş vaziyetteydi. Kutsal kitabın herkes tarafından okunmasını savunan Luther, dindar halk kitlelerinin sesi oldu. ◾ İncil'in herkes tarafından okunmaya başlamasının ardından Avrupa'da zihinsel bir devrim başladı. Reform hareketleriyle başlayan ve Rönesans ile filizlenen bu devrimin beslendiği kaynak ise yıllardır birikerek genişleyen İslam medeniyeti oldu. Reform nedir? Martin Luther'in öncülüğünde Katolik Kilisesi'ne karşı başlatılan dinsel harekete verilen isim. Rönesans nedir? 15 ve 16. yüzyıllarda Avrupa'nın geçirdiği zihni değişimin bir yansıması olarak ortaya çıkan döneme verilen ad. Avrupa tarihinin kara lekesi ◾ Bilgiyi elde tutmanın gücü de yanında getireceğine inanan Avrupalılar şahsi kütüphaneleri ile kitap toplayıcılığına başladılar. Hatta bu durum öyle bir raddeye geldi ki Batı'nın gördüğü en büyük medeniyet olan Endülüs'te Avrupalı kitap hırsızları ortaya çıktı. ◾ Endülüs'te yıllar içerisinde oluşan ilmi hareketliliği kendileri için bir çıkış olarak gören Batılılar, buradan edindikleri kitaplarla Yunan Klasikleri'ne erişim sağladılar. Tarihe yön veren medeniyet: Endülüs ◾ 16. yüzyılda Batı dünyası ilmi bir hareketlenme içerisinde olduğu gibi bilgi hırsızlığı ve dezenformasyon çalışmalarını da hızlandırdı. Yunan eserlerinin Arapça üzerinden tercüme edilmesiyle beraber ortaya bir kültür çıkmaya başladı. ◾ Avrupa yıllarca göz ardı ettiği, kabullendiği metinleri kendisine temel alarak bir düşünsel devrim gerçekleştirdi. Bozuk dini sistemi geriye iten yapı, bilgiye sarıldı. Her gün güncellenen varlık: Modern İnsan ◾ Bilhassa 19. yüzyıl boyunca Müslümanlara yönelik dezenformasyon çalışmalarında kullanılan dinsizleşme, dini geriye atma fikrinin temeli buradadır. ◾ Lakin İslam dini sağlam temellere ve uygulamalara dayanan ve medeniyetleri güzellikle besleyen bir yapıdaydı. Bu nedenden dolayı Avrupalılar bu sahada başarı elde edemediler. Hız ve haz çağında insan ◾ Böylece ortaya çıkan sistemde, Müslümanların kökleri ile arasını kesmek gibi radikal kararlar öne alındı. Türk - İslam Medeniyeti'nin zirve noktası olan Osmanlı'yı en çok zayıflatan mesele bu oldu. ◾ Nesillerin arasındaki irtibatı yüzyıllardır devam eden okuma kültürü sağlıyordu. Bu kültürün bir anda yeni edebi türlerle kesilmesi ortaya Doğu ve Batı arasında bocalayan nesillerin çıkmasına vesile oldu. Modern çağdan çıkış mümkün mü? 'Bugün Türkiye'de nesillerin beraberce okuduğu beş kitap bulamayız. (Ahmet Hamdi Tanpınar, Huzur 251) ◾ Tanpınar'ın meşhur eseri Huzur'da ortaya çıkardığı bu tespit tarihi olduğu kadar zihin dünyamızın uğradığı tahribatı göstermesi bakımından da manidardır. ◾ Tanzimat dönemi ile edebiyatımızda var olan batılılaşma cereyanları milletimizin maziye dair olan edebi ve düşünsel bağlarını zayıflattı. Ahmet Hamdi Tanpınar'ın yaşamına ışık tutan günlükleri Köksüzleşme süreci ◾ Okuma elbette bir serüvendir. Lakin milletlerin kültür tarihlerinin en önemli ayağını teşkil eden bu süreç zaman zaman kesteye uğrar. Örnek olarak baktığımızda Marlowe ve Shakespeare gibi ünlü ediplerin zirvede olduğu I. Elizabeth dönemi İngilizler için bir köksüzleşme devrini temsil eder. ◾ Bu köksüzleşme Katolik - Protestan ayrımı üzerinden başlasa da kendisini en çok edebiyat alanında gösterir. Meşhur oyunlar tiyatro sahnelerinde sergilenirken halk daima bu zevkten mahrum kalır. William Shakespeare gerçekten yaşadı mı? ◾ Aynı senaryoya 19. yüzyıl Osmanlı Devleti'nde de rastlarız. Türk tiyatrosu için önemli bir mevkide olan Ahmet Vefik Paşa kendi tercüme ettiği oyunları Bursa Tiyatrosu'nda sergiletirken Valisi olduğu Bursalıları adeta sokaktan toplayarak tiyatro salonuna yığar. ◾ Bu durum Meddah, Karagöz ve Hacivat gibi asırlardır var olan geleneklerin eleştirilmesine ve zamanla terk edilmesine vesile olur. Cumhuriyet dönemi ile beraber gelenekselleşmiş tasviri sanatlar artık sadece müzelerde rastlanabilen nesnelerdir. Peygamber Efendimiz zamanından Osmanlı'ya meddahlığın serüveni ◾ Alfabe değişikliği ile artık iyice kopma noktasına gelen düşünce dünyamızın dinamikleri son yıllarda önemli çalışmalarla ihya edilme gayretinde. ◾ Medeniyetimizin temel kabul ettiği eserleri, kaynakları günümüzle buluşturmak gerçekleşecek yeni çalışmalarla beraber ihya çalışmalarını hızlandıracağı gibi sesimizin gürleşmesini de sağlayacaktır. Düşünce dünyamız nasıl çoraklaştı? ◾ Bir zihin dünyası kurmak, yazı dilinin etrafında buluşmak için ciddi bir okuma kültürü inşa etmemiz yahut var olan sistemi ihya etmemiz gerekiyor. Düşünce dünyanıza ışık tutacak 70 kitap