Şinasi'nin 150 yıl sonra ortaya çıkan mezarındaki gizem neydi?

Hayatı Tanzimat döneminin önemli isimlerinden biri olan Şinasi, şair, yazar ve gazeteciydi. Asıl adı İbrahim Şinasi olan yazar, 5 Ağustos 1826'da İstanbul'da doğdu. Topçu yüzbaşısı olan babası Mehmed Ağa 1829'da Osmanlı-Rus Savaşı'nda şehit oldu. Annesi onu yakınlarının desteğiyle büyüttü. Eğitimi İlköğretimini Mahalle Sıbyan Mektebi'nde ve Feyziye Okulu'nda tamamladı. Müşiriyeti Mektubî Kalemi'ne katip adayı olarak girdi. Arapça ve Farsça, Fransızca öğrendi. Tanzimat edebiyatının ilk eserleri Şinasi'nin düşünce dünyasını şekillendiren ve geleneksel değerlerden kopup yalnızca Batılılaşma fikriyle hemhal olmasına sebebiyet veren olay Paris'e gitmesiydi. 1849'da bilgisini artırması için devlet tarafından Paris'e gönderildi. Burada edebiyat ve dil konularındaki çalışmalarını sürdürdü. Doğu kültürleri araştırmacısı De Sacy ailesi ile dostluk kurdu, Ernest Renan'la tanıştı, Lamartine'in toplantılarını izledi. Yine doğu kültürleri araştırmacısı Pavet de Courteille'nin çalışmalarına yardım etti. Dilbilimci Littré ile tanıştı. 1851'de Asya bilgisini yayma ve geliştirme misyonuyla ortaya çıkan Société Asiatique'e üye seçildi. Buraya Kemal Efendi'den sonra üye olan ikinci Türk'tür. Société Asiatique kayıtlarında kendisinden 'Şinasi Efendi, Bâbıâli hükümetinin yüksek memuru' diye söz edilmektedir. Bu dönemlerde atasözleri üzerine ilk inceleme olan ve geniş araştırmaları gerektiren Durûb-i Emsâl-i Osmâniyye adlı eserini hazırladı. Paris'te edindiği tecrübe ve birikimler Şinasi'nin hayatında bir takım kırılmalar meydana getirdi. Devlet tarafından Batı'nın tekniğini öğrenmek için yurt dışına gönderilmiş olsa da yenilik kisvesi altında kendi geleneğiyle uyuşmayan Batı'nın aşıladığı değerleri savunmaya başladı. Köksüzlüğü kabul etmeyen bir modernleşmeci Ahmet Cevdet Paşa Paristen dönen Şinasi, birtakım devlet görevlerinde bulundu. 4 Temmuz 1855'te Meclis-i Maârif üyeliğine tayin edildiği, 18 Eylül 1856'da kesintiye uğrayan görevine 8 Mayıs 1857'de affedilerek devam ettiği bilinmektedir. Meclis-i Maârif üyeliğine tayini ve azli sırasında sadrazamlık makamında Âlî Paşa bulunmaktadır. Görevinden uzaklaştırılmasına sebep olarak memuriyete ve rütbesine yakışmayacak davranışlarda bulunması gösterilmektedir. Ayrıca Şinasi'nin Eflak'ta vergi mükelleflerini ve hesaplarını denetlemek için Bükreş tarafına geçici olarak görevlendirildi. Gidiş hazırlıklarını yaptığı sırada Meclis-i Maârif'teki memuriyeti yanında bu geçici görevinden de uzaklaştırıldı. Kuleli Vakası, Türk siyasi tarihi içinde ilk kurulan siyasi parti niteliğindeki Fedâiler Cemiyeti tarafından planlandı. 14 Eylül 1859 günü bir ihbar sonucu ortaya çıkartılan bu planın amacı Abdülmecid'i devirip Abdülaziz'i yerine tahta geçirmekti. Kuleli Vakası, başarısız bir darbe girişimi olarak sonuçlandı. Şinasi'nin 1858-1859 yılları içinde Kuleli Vakası olarak geçen olaya ismi karıştı. Bu suikast dolayısıyla tutuklananların çoğu Tophane Müşirliği'nin Şinâsi'nin de tanıdığı yüksek memurlarıydı. Bunlardan Tophane müftüsü Bekir Efendi ise çok yakın arkadaşıydı. Ebüzziyâ Mehmed Tevfik, Şinâsi'nin bu örgüte üye olduğunu belirtti. Ancak açıklanan isimler arasında adına rastlanmamıştı. Kuleli Vakası'nın bir noktadan sonra örtbas edildiğini söyleyenler vardır. Şinasi Tanzimat döneminde gerçekleştirdiği yenilikler şunlardı: Batılı anlamda ilk tiyatro eseri olan Şair Evlenmesi'ni yazdı. Osmanlı Devleti bünyesinde yayımlanan ilk Türkçe gazete 1831'de İkinci Mahmut'un emriyle yayın hayatına başlayan Takvim-i Vakayi'dir. Ardından 1840 yılında William Churchill adlı bir İngiliz tarafından çıkarılmaya başlanan yarı resmi gazetemiz Ceride-i Havadis gelir. 30 yıllık süreçte yapılan Türkçe gazetecilik devlet eliyle sürdürüldü. Fakat artık özel bir gazeteye duyulan ihtiyaç artıyordu. Şinasi, Agah Efendi ve Namık Kemal ile birlikte 21 Ekim 1860 tarihinde Tercüman-ı Ahval isimli ilk özel gazeteyi çıkardı. Tecüman-ı Ahval ile birlikte Türkçe basınında yeni bir sayfa açıldı. Gazetenin yazarları, içeride ve dışarıda meydana gelen olaylara dair halkı haberdar etmek maksadıyla bu gazetenin çıkarıldığını, bu amaçla gazeteye isim olarak Tercüman-ı Ahval (hallerin/vaziyetin tercümanı) adını uygun gördüklerini beyan ettiler. Fakat Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi, edebiyatımızdaki ilk makale olarak kayıtlara geçti. Şair Evlenmesi, bu gazetede tefrika edildi. Şinasi daha sonrasında kendi gazetesini kurmak istediği için Agah Efendi'den ayrılarak kendi Tasvir-i Efkar'ı kurdu. Tasvir-i Efkar, bir düşünce gazetesi kimliğiyle Türk basın tarihinde önemli bir aşamadır. Şinasi ayrıca Türk matbuatına 'abone' sistemini getirdi. Osmanlı'nın ilk özel fikir müsveddesi: Tercüman-ı Ahvâl Şair Evlenmesi'nin Saray tiyatrosunda oynanmak üzere Sultan Abdülmecid tarafından ısmarlandığı söyleniyordu. Ancak sarayda oynandığına dair kesin bir bilgi yoktur. Oyun, 1859 yılının ilk ayları içinde yazıldı. Tercümân-ı Ahval gazetesinin 2-5. sayılarında tefrika edilmesinin hemen ardından kitap halinde basıldı. Metne dayalı ve basılmış ilk tiyatro eseri olan Şair Evlenmesi, görücü usulüyle evlenmenin sakıncalarını ortaya koyan tek perdelik bir komedidir. Görücü usulü evliliğinin sakıncalarını konu alan eser, geleneksel Türk tiyatrosunun izlerini taşır. Sade ve tabii bir konuşma diliyle yazılmıştır. Oyun kişileri dönemin toplumsal yapısını yansıtan gerçekçi karakterlerdir. Konuşma örgüsü kelime oyunları, söz komikleri ve konuşma yanlışları içerir. Eser, klasik Fransız tiyatrosunun ve özellikle Moliere'in etki ve izlerini de taşımaktadır. Tüm ihtişamıyla Dolmabahçe Sarayı Edebiyatımızın değişmesinde, yeni kimlik arayışında ve yeni edebi türlerle zenginleşmesinde Şinasi'nin attığı ilk adımlar önemli rol oynadı.Gazete vasıtası ile yeni nesir edebiyatımızın oluşumuna büyük katkıda bulunmuş; fikri ve eğitici yanı ağır basan bir nesir tarzı yerleştirmeye çalışmıştı. Türkçenin kaygısını taşıyan bir sanatçı olarak Şinasi, şiir dilinden gazete diline tiyatrodan fikri yazılarına kadar her türde 'safi Türkçe' görüşünü savunmuştu. Mahallileşme fikrini eserlerine başarılı bir şekilde uyguladı. Mustafa Reşid Paşa ve arkadaşlarının özellikle yazışma dilinde açtıkları sadeleşme çığırını şiire ve gazete diline, geniş anlamıyla edebiyata Şinasi uyguladı. Aslında usta bir şair olmamasına rağmen gerçekleştirdiği şekil ve muhteva değişiklikleriyle 'yeniliğin alfabesi' diye adlandırıldı. Mehmet Kaplan'a göre Şinasi'nin orijinalitesi ne dilinde, ne şiirinde, ne de içeriğindedir. Bunun nedenlerini açıklayan araştırmacıya göre, Şinasi'nin asıl yeniliği ve farklılığı geliştirmiş olduğu üslubundadır. Ünlü yazarların Türkçeye tercüme ettikleri 10 kitap Geçtiğimiz günlerde Tanzimat döneminin en önemli aydınlardan biri olan Şinasi'nin mezarının İstanbul Gümüşsuyu'ndaki Ayaspaşa Palas binasının altında kaldığı ortaya çıktı. Yıllar boyunca meçhul olan Şinasi'nin mezarı gün yüzüne çıkarıldı. Fakat mezarı ne yazık ki bir binanın altındaydı. Bölge bir zamanlar Ayaspaşa Mezarlığı olarak anılıyordu. 16. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar defin işlemleri yapılan alan zamanla parça parça yok edilmeye başlandı. 1820'lerde çekilen fotoğraflarda buranın geniş bir mezarlık olduğu ortaya çıkıyordu. 1934 yılında bölge kamulaştırılınca mezarlar başka bir yere nakledilmeden üzerlerine binalar yapıldı. Ve birçok kıymetli Osmanlı mezar taşları kırılarak yeni yapılan binaların temel taşı olarak döşendi. Edebiyatımızın en önemli isimlerinden biri olan Şinasi de 45 yaşında 1871 yılında vefat ettiğinde buradaki mezarlığa defnedildi. Fakat mezar yeri tam manasıyla bilinmiyordu. Tarih araştırmacısı Mehmet Dilbaz'ın birtakım belgelere ulaşması sonucu Şinasi'nin Alman Konsolosluğu'nun tam karşısında bulunan Ayaspaşa Palas'ın altında kaldığı ortaya çıktı. Gazeteci yazar Ebüzziya Tevfik, Şinasi'nin cenazesini kaldıran isimdi. Şinasi'nin mezarı hakkındaki var olan belge de kendisi tarafından yazıldı. Bu belgede cenaze merasimi sırasında bölgede eski Park Oteli'nin bulunduğu yerde Hariciye Tevfik Bey'in bir konağı olduğu ve cenazenin tam o konağın bulunduğu yerde, Şinasi'nin annesinin mezarının yanına defnedildiği yazmaktadır. Şiir Tercüme-i Manzume (1859)

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

Şinasi'nin 150 yıl sonra ortaya çıkan mezarındaki gizem neydi?

ŞİNASİ KİMDİR?