Edebiyatımızın ilk İslami dönem eserleri

Divanu Lugati't-Türk; dil, edebiyat, toplum ve sosyoloji tarihimiz bakımından önemli belgeleri toplayan özel bir kaynaktır. Kaşgarlı Mahmud tarafından Araplara Türkçe öğretmek amacıyla yazılmış olan bu eser, Türkçenin bilinen en eski sözlüğüdür. Tarihe ışık tutan kitap, coğrafya ve kavimler bilgisi dallarında bilgi dağarcığı, dönemin tıbbı ve tedavi yöntemleriyle ilgili bilgi veren kaynak olarak, her konuda ilk olma özelliğini korur. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Klasik bir sözlük olmanın ötesinde; Türk dili, tarihi, edebiyatı, kültür ve sanatı hakkında, zengin bilgiler içermesi bakımından oldukça önemli bir eserdir. Kaşgarlı Mahmud, büyük yapıtı Divânu Lugâti't Türk'le Türk diline olduğu kadar Türk kültürüne, Türk tarihine, Türk sanatına ve Türklerin yaşamı algılayışına ilişkin de değerli bir belge bırakmıştır. Kaşgarlı Mahmud, Divânu Lugâti't-Türk'ü başta Araplar olmak üzere yabancılara Türkçeyi öğretmek amacıyla yazmıştır. Türkçenin en eski sözlüğü hakkında 12 bilgi 📜 Dîvânü Lugāti't-Türk'te madde başı olarak alınan kelimelerin sayısı yaklaşık 8000 civarındadır. Eserde madde başı olan kelimelerin açıklamaları yapılırken manalarının daha iyi anlaşılmasını sağlamak maksadıyla deyimlerden, atasözlerinden ve şiirlerden örnekler verilmiş ve bunların Arapça tercümeleri de yapılmıştır. Ayrıca bazı âyet ve hadislerden deliller getirilmiştir. Sözlüğün çeşitli yerlerinde dağınık halde bulunan atasözlerinin toplam sayısı yaklaşık 290 kadardır. Bunlar bazı araştırmalara konu edilerek makale ya da kitap halinde topluca neşredilmiştir. Divân-ı Lügati't Türk'ün bilinen tek nüshası İstanbul Millet Kütüphanesi Ali Emiri Efendi yazmaları arasında bulunur. Bu tek nüsha da bir şans eseri olarak kaybolmaktan kurtarılabilmiştir. Dîvânu Lugâti't-Türk'ün Millet Kütüphanesindeki tek nüshası, Sava'dan gelerek Şam'a yerleşen Muhammed bin ebî Bekr ibn ebi'l-Feth tarafından Kâşgarlı'dan yaklaşık iki yüz yıl sonra, 1 Ağustos 1266'da el yazısıyla yazılmıştır. Türk edebiyatının ilk siyasetnamesi olan Kutadgu Bilig, Türkçenin en temel ve Türk dili araştırmalarının en önemli kaynak eserlerindendir. Yusuf Has Hacib tarafından yazılmıştır. Türk devlet anlayışı ve yönetimi, devlet ve halk ilişkisi ile ilgili önemli bilgiler içermektedir. Kültürümüzün mihenk taşlarını oluşturan eserlerden biri olan Kutadgu Bilig, hükümdar ve idarecilere verdiği öğütler itibarıyla bir nasihatname, ülkenin yönetimi ile ilgili tespitleri açısından da bir siyasetname kitabıdır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Kutadgu Bilig'in kelime anlamı, mutlu olma bilgisidir. Şimdiye kadar eserin adı, Türkçeye ve Batı dillerine çoğunlukla 'Mutluluk veren bilgi' şeklinde çevrildi. 'İktidara ulaştıran bilgi' ya da 'Devlet yönetme bilgisi' şeklinde çevirileri de mevcuttur. Kutadgu Bilig'de üç bin civarında kelime bulunur. 10 maddede Kutadgu Bilig hakkında bilgi... Yusuf Has Hacib, 11. yüzyılın en önemli Türk şair ve düşünürleri arasında yer alır. Hakkındaki bilgiler büyük ölçüde eseri Kutadgu Bilig'deki ifadelere dayanır. Karahanlılar döneminde yaşamıştır. Balasagun'da yazmaya başladığı eserini Kaşgar'da tamamlamış, Karahanlı hükümdarı Ulu Buğra Han'a sunmuş ve Has Hacip unvanıyla ödüllendirilmiştir. İyi bir eğitim gördüğü, Arapça, Farsça ve İslam öncesi Türk kültürünü iyi bildiği anlaşılan Yusuf Has Hacib, eserinde devlet adamlarının niteliği, birey, toplum, devlet ilişkilerinin nasıl düzenlenmesi gerektiği üzerinde durmuş, yaşadığı toplumun geleneksel değerlerine uygun olarak iyiliği, erdemi ve akılcılığı önermiştir. Yüknekli Edip Ahmet tarafından yazılmıştır. İnsanın ahlaki gelişimi ve iyi insan olmanın özellikleri üzerine yazılmış bir kitaptır. Atebetül Hakayık, 14 bölümden oluşan anlamı hakikatlerin eşiği olan; erdem, ahlak, din, cömertlik, doğru söz söyleme gibi konularda çeşitli öğütler içeren bir eserdir. 'İnsanın bilgisizi kemiksiz ilik gibidir. Kemiğin ilik, insanın süsü akıldır. Cimrilik ilaçla iyileştirilemeyecek bir hastalıktır. Vermeye gelince cimrinin eli sıkıdır. Malın haramsa sonunda acı vardır. Eğer helal ise malın sonunda hesap görülür. Yalan söyleyen insandan uzaklaş. Hayatını doğrulukla geçir. Mal düşkünü insan, iyi bil ki bu mülk. Bugün kaygı ve endişe sebebi olur yarın hak yeme sebebi olur.' Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… 12'inci yüzyılda doğan ve hakkında pek az bilgi bulunan Edip Ahmet Yükneki'nin Semerkant'ta doğduğu, gözlerinin doğuştan görmemesine rağmen iyi bir eğitim aldığı söylenir. Bir nasihatname örneği olan Atabetü'l Hakayık adlı eserini, dönemin Karahanlı hükümdarı Muhammed Dad İspehsâlâr Bey'e sunar. Eserinde yoğunlukla İslam'ın ve ilmin faziletlerini anlatan Yükneki'nin Arapça, hadis ve tefsire hâkim bir âlim olduğu anlaşılmaktadır. Anadolu'yu yurt yapan 19 alim 7 teşkilat Divan-ı Hikmet, 12. yüzyılda Ahmet Yesevi tarafından dörtlüklerle ve hece ölçüsüyle yazılmış dini, tasavvufi ve öğretici bir eserdir. Hoca Ahmed Yesevî'nin fikrini devam ettiren ve tanınmasını sağlayan halifelerinden bahsedilmiş, çeşitli vesikalardan yararlanılarak onlar hakkında ayrıntılı bilgiler verilmiş, bu bağlamda Yeseviye Tarikatına geniş ölçüde yer verilmiş; bu tarikatın Türk boylarında uyandırdığı etki ile gördüğü işlev açıklanmış, nasıl bir görev üstlendiği belirtilmiştir. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Divan-ı Hikmet, Hoca Ahmed Yesevî, Pir-i Türkistan'nın söylediği 'hikmet' adlı şiirleri bir araya getiren Türk tasavvuf edebiyatının bilinen en eski örneklerini içerir. Türkistan'ın Ahmet Yesevi'nin dile getirdiği 'hikmet' adı verilen şiirlerini bir araya getiren şiir antolojisine verilen özel isimdir. Hoca Ahmed-i Yesevî'nin yetişmesinde üstün ve etkin bir rol oynayan ve bir anlamda onun hocası olan Yusuf-ı Hemedânî adlı kişiden bahsedilmiştir. Türk edebiyatının 20 şaheseri Dede Korkut Orta Asya Türklerinin yaşam biçimini aktaran on iki epik hikâyeden oluşur. Türklerin yaşamlarını, inançlarını, savaşlarını, kahramanlıklarını ve kullandıkları dilin özelliklerini anlatması sebebiyle Türk edebiyatında önemli bir yere sahip olan Dede Korkut hikâyeleri, sözlü gelenek ürünü olması sebebiyle de dikkat çekicidir. Şiirle düzyazı arasında şekillenen hikâyeler olağanüstülükler barındırır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Türk coğrafyasının en değerli hikâyelerini kapsayan Dede Korkut Hikâyeleri, sözlü geleneğin bütün güzelliklerinin içerdiği gibi edebi geleneğin de estetik imkânlarını yansıtır. Dede Korkut kültürünü oluşturan bu destan, masal ve müzik içerisindeki dilden dile, kuşaktan kuşağa aktarılan değerler, Türkiye'nin kültürel belleğinde canlılığını koruyarak geçmişle bugün arasındaki kültürel bağın güçlenmesine, kültürel devamlılığın, aidiyet ve kimlik anlayışının geleceğe taşınmasına katkıda bulunur. Birikimi ve değerleri sınırları aşan 'Dede Korkut' mirası bu yönüyle Türkçe konuşan ülkelerde de birleştirici bir unsur olarak son derece önemlidir. Geçmişle geleceği birleştiren eşsiz hazine

Edebiyatımızın ilk İslami dönem eserleri

Divanu Lugati’t-Türk, Kaşgarlı Mahmud