Dünya edebiyatının meşhur yemekleri

Edebiyat tarihine baktığımızda yiyeceklerle ilgili en ünlü sahne, hemen hemen herkesin de üstünde fikir birliğine vardığı gibi, Marcel Proust'un Kayıp Zamanın İzinde'sindeki unutulmaz, 'çaya batırılan çikolatalı keki ağzına atma' anıdır. Proust, eserin ana fikri olan bütün bir geriye dönüp hatırlama eylemini, aslında ağzına attığı bu çikolatalı keke borçludur. Kendisi de bir lezzet düşünü olan Ernest Hemingway'in kitapları ve özellikle de Paris Bir Şenliktir ise, çok çeşitli sofralar ve burada yaşanan çeşitli ilişkilerle doludur. Çünkü mutfak sanatı ve bunun sergilendiği zengin sofralar, sosyal hayatın en vazgeçilmez kaynaştırıcı özelliklerinden biridir ve asıl olarak 'insan'dan bahseden edebiyat da doğal olarak bu 'sofralara' kayıtsız kalamaz. Satın almak ve kitabı incelemek için tıklayınız. 'İyi bir yemek yememişseniz iyi düşünemez, iyi sevemez, iyi uyuyamazsınız.' Virginia Woolf Edebi Ziyafeti, C.S. Lewis'ten şu alıntıyla açılıyor: 'Yemek ve okumak, hayranlık uyandırıcı bütünlüğe sahip iki hazdır.' Edebiyat ve mutfak kültürü arasında nüktedan koşutluklar kuran kitap, aynı anda hem bir yemek kitabı hem de yazarların alıntıları arasında dolanabileceğiniz bir derlemedir. Mutfak kültürü ile edebiyatın buluşma noktasını buluşturan kitabın yazarı Jennifer Barclay, 'Yemek pişirmek bizi diğer yüzyıllar ve kültürlere bağlayan bir zevktir' diyor. Öncelikle şu noktaya dikkat çekmeyi görev biliriz: Bu kitapla birlikte 'değişmez' gözüyle baktığınız birtakım şeyler değişebilir. Hem de kolaylıkla! Mesela, bundan sonra eve geldiğinizde ortalığı saran muhteşem yiyecek kokularının hangi edebi eserden geldiğini bulmaya çalışabilirsiniz. Cezbedici çağrının kaynağı, Narnia Günlükleri Aslan, Cadı ve Dolap'ta zavallı Edmund'un aklını başından alan Türk lokumları mı, yoksa Shakespeare'in sevimli oburu Falstaff'tan alınan ilhamla hazırlanmış, salsa soslu ızgara somon mu? Belki de o çok meşhur, kızarmış yeşil domateslerdir sizi bekleyen? Edebi Ziyafet, bir eliyle sos karıştırırken diğeriyle kitabının sayfasını çeviren, hem edebiyattan hem de mutfaktan keyif alanlar için özenle hazırlanmış, benzersiz bir tarif kitabı. Tariflerin asıl çeşnisi olan atmosferi yakalamak istiyorsanız, onlara ilham veren eserleri okumayı unutmayın. Satın almak ve kitabı incelemek için tıklayınız. Edebiyat tarihi birbirinden unutulmaz ve zengin yemek sahnesiyle ünlüdür. Ama bu konunun asıl virtüözü kuşkusuz çağdaş Latin Amerikalı kadın yazarlardır. Meksikalı Laura Esquivel Acı Çikolata'yla, Şili'li Isabelle Allende ise Afrodit'le, kadın dünyası ile mutfak arasındaki ilişkiyi adeta şiirselleştirirler. Satın almak ve kitabı incelemek için tıklayınız. 'Annem, birini gönderip, Küçük madlen denilen, bir tarak midyesinin oluklu çenetleri arasında biçimlendirilmiş gibi görünen o kısa, tombul keklerden aldırdı. Az sonra, o kasvetli günün ve iç karartıcı bir yarının beklentisiyle bunalmış bir halde, yaptığım şeye dikkat etmeden, yumuşasın diye içine bir parça madlen attığım çaydan bir kaşık alıp ağzıma götürdüm.' Kayıp Zamanın İzinde, Marcel Proust 'Mademoiselle Albertine gitti!' Istırap, insan psikolojisine, psikoloji biliminden çok daha derinlemesine nüfuz eder. Daha bir dakika önce, hislerini tahlil ederken, Albertine'le son bir kez görüşmeden, bu şekilde ayrılmanın, en çok istediğim şey olduğuna kanaat getirmiş, Albertine'in bana verdiği hazların vasatlığıyla beni mahrum ettiği hazların bolluğunu karşılaştırıp kendimi çok zeki bulmuş, onu artık görmek istemediğim, sevmediğim sonucuna varmıştım. Oysa 'Mademoiselle Albertine gitti' sözleri, kalbime öyle bir acı saplamıştı ki, bu acıya pek uzun süre dayanamayacağımı hissediyordum. Benim nazarımda bir hiç olduğunu zannettiğim şey, demek ki aslında bütün hayatım, her şeyimdi.' Marcel Proust'un dev yapıtının altıncı cildi Albertine Kayıp, tam da Mahpus'un gittiği yerden başlıyor: 'Mademoiselle Albertine gitti!' Hizmetçi Françoise'ın bu ünleminin yankısı, romanı genişleyen halkalarla kuşatıyor: Andree'yle yüzleşme, birbirini izleyen telgraflar, Boulogne Ormanı'ndaki sarışın, birbirini yankılayan Combray ve Venedik... Gelgitin ardından, bir gondol gezintisinde ağır ağır açılan yeni ufuklar. Satın almak ve kitabı incelemek için tıklayınız. 'Dumanı tüten balık çorbası geldiğinde, gizem hoş bir şekilde açıklığa kavuşmuştu. Oh! Güzel arkadaşlarım, bana kulak verin. Fındıktan birazcık daha büyük olan küçük, sulu istiridyelerin, dövülmüş peksimetlerle ve kuşbaşı şeklinde kesilip tuzlanmış et karışımından yapılmıştı! Tereyağıyla, bolca tuz ve biberle zenginleştirilmişti.' Hermann Melville, Moby Dick İnsanın içindeki kötülük duygusuyla savaşmasının görkemli bir anıtı olan Moby Dick ya da diğer adıyla Beyaz Balina yüzyıl romanının kilometre taşlarından biridir. Beyaz Balina'yı diğer deniz romanlarından ayıransa, eşsiz kurgusu, tarihten mitolojiye, mitolojiden psikolojiye ve doğa bilimlerine varıncaya kadar, barındırdığı çok katmanlı bir roman olmasıdır. Satın almak ve kitabı incelemek için tıklayınız. 'Yemeklerin hazır olur olmaz hemen sofraya getirilmesi gerekiyordu, her şey buna bağlıydı. Et, defne yaprakları ve tam kararında olmalıydı. Geciktirmek olmazdı anda Marthe'ın biraz da övünçle kapağı açmasıyla, büyük toprak çömlekten nefis bir zeytin, yağ ve et suyu kokusu çevreye yayıldı. Aşçı bunun için tam üç gün uğraşmıştı. Mrs. Ramsay yumuşacık yığının içine kaşığı daldırırken, Mr. Bankes için özellikle iyi pişmiş bir parça bulmalı, diye düşündü. Başını uzatıp kabın içine baktı. Pırıl pırıl kenarları, içinde yer yer sarı ve kahverengi nefis etleri, defne yaprakları, Boeuf en Daube tenceresine baktı. Mr. Bankes bir an bıçağını elinden bırakarak, 'Bu büyük bir başarı,' dedi. Tam dikkatini vererek yemişti. Çok nefis bir yemekti doğrusu; etler pamuk gibiydi. Çok mükemmel pişmişti.' Virginia Woolf, Deniz Feneri Virginia Woolf'un 1927 yılında yayınlanan beşinci romanı Deniz Feneri yaz tatilini bir adada konuklarıyla birlikte geçiren kalabalık bir aileyi, sıradan bir zihnin sıradan bir günde aldığı izlenimleri nasıl düzenlediğini, planlandıktan on yıl sonra gerçekleşen bir yolculuğu, zamanı, varoluşun geçiciliğini bilinç akışı tekniğiyle anlatır. Virginia Woolf Deniz Feneri'nin kurgusunu 'H' harfine benzetir. On yıl arayla tek bir günde geçen Pencere ve Deniz Feneri bölümü, koridor işlevi gören soyut ve karmaşık Zaman Geçer isimli ikinci bölümle birbirine bağlanır. Melodik, şiirsel ve ustalıkla kurgulanmış bir romandır. Satın almak ve kitabı incelemek için tıklayınız. Amerikalı şair Emily Dickinson Amherst, Massachusetts'te otururken ailesi için yemek yapmaktan keyif alırdı. Arkadaşı Thomas Wentworth Higginson, sıkça 'İnsanların pudingleri olmalı,' dediğinden söz etmiştir. Hindistan cevizli kek tarifinin arkasına bir şiir, çikolata paketinin arkasına ise başka bir şiir yazmıştı; bir mektubunda da zencefilli kek zaferinin verdiği mutluluktan söz etti. 'Hope is the Thing with Feathers adlı şiiri şu satırlarla biter: Yine de, son safhada bile / İstemedi asla tek kırıntı bile benden...' 'Öleceğim ama yüreğimde cirit atan bir tadı anımsamayı bir türlü başaramıyorum. Biliyorum ki bu tat, tüm yaşamım boyunca susturduğum bir kalbin anahtarını elinde tutan, tüm yaşamımın ilk ve son gerçeği.' Daha önce yayınlanan ve küçük çapta bir fenomene dönüşen Kirpinin Zarafeti kitabının da yazarı olan, felsefeci Barbery'nin (aslında ilk, ancak tüm dünyada yayınlanış sırası olarak ikinci) romanı olan Une Gourmandise/ The Gourmet; ölüm döşeğinde yatan, son derece ünlü ve bir o kadar da aksi bir yemek eleştirmeninin anımsamaya çalıştığı özel bir 'lezzet'in peşinde, hafızasında geçmişine doğru bir yolculuğa çıkmasını 'ağız sulandırıcı' bir üslupla anlatıyor. Ve kelimenin her anlamıyla Proust'a günümüzden bir selam gönderiyor! Kirpi'nin Zarafeti'nin yazarı Muriel Barbery'nin ilk romanı Gurmenin Son Yemeği, ömrünün son gününde, gençliğinin ilk tadını hatırlamaya çalışan bir gurme hakkında, Proust'u aratmayacak bir lezzet ve anlatı şöleni. Eleştirel kabuğunun altında çocukluğuna, büyükannesinin mutfağına, samimiyete ve basit tatlara duyduğu özlemle yaşayan lezzetlerin üstadı, Paris'in gösterişli restoranlarından sempatik pastanelerine, aile ilişkilerinden tutku dolu aşklara hayatının dökümünü yapıyor. Satın almak ve kitabı incelemek için tıklayınız. Fırınlanmış elmaları kilerden çıkarıp getirdiğimde de, bizi kırmayıp buyurmalarını rica ettiğim zaman Mr. Frank hemencecik, 'Ah, işte buna bayılırım, bunlar da ömrümde gördüğüm en nefis fırınlanmış elmalar!' diye atıldı. Yapmacık konuşmadığı tavrından belliydi. 'Gerçekten de elmalar pek nefis, Mrs. Wallis de tam kıvamında pişiriyor, ne yalan söyleyeyim. Ne var ki biz yalnızca iki kez fırınlatıyoruz. Gerçi sevgili Mr. Woodhouse üç kez fırınlatacağımıza söz verdirtmişti ama Miss Woodhouse'un bundan babasına söz etmeyeceğini umarım.' Jane Austen, Emma Jane Austen, 1815'te, 39 yaşındayken tamamladığı Emma'nın en sevdiği romanı olduğu söyler. Aşk ve Gurur ve Mansfield Parkı gibi romanların yazarının göz bebeğidir Emma. Bir taşra kasabasındaki üç genç kızın hayatını anlatan roman, bir yandan insan yaradılışının zayıf yönlerini, bir yandan da 19. yüzyıl İngiliz toplumunun katı ve ikiyüzlü geleneklerini inceden inceye alaya alır. Büyük İngiliz şairi Lord Tennyson, Jane Austen'ı, 'Shakespeare'den sonra en büyük İngiliz yazarı' diye niteledi. Jane Austen külliyatı, Sir Winston Churchill'in başucundan eksik olmazdı. Yapıtları çoktan Dünya Klasikleri arasındaki yerini almış olan Austen günümüzde 'İngiliz edebiyatının Mozart'ı' olarak tanınıyor. Satın almak ve kitabı incelemek için tıklayınız. 'Annem… Kocaman kavanozlarda fasulye konserveleri ve baharatlı bir Alman sosisi olan Frankfurter almaya başlamıştı. Bir orduyu doyuracak kadar' Jeanette Winterson, Tek Meyve Portakal Değildir Evlatlık alınıp yetiştirilen bir kız çocuğu, aykırı eğilimleri yüzünden beklentileri suya düşürecektir. Jeanette on altı yaşına geldiğinde, sevdiği kız uğruna evini ve ailesini terk etmeye karar verir. Winterson otobiyografinin ötesine geçerek fantastik bir kurguyu deneysel bir yazım tarzıyla birleştiriyor ve ününün hakkını veren bir anlatı ortaya çıkarıyor. Mizahi tarzı ve keskin zekasıyla kalıplaşmış anlayışları ve yerleşik ilişkileri sorgulayan Winterson, Tek Meyve Portakal Değildir'de dönüp geçmişine bakarken okuru da 'kendini icat etmeye' çağırıyor. Satın almak ve kitabı incelemek için tıklayınız. 'Antik dönemlerden bu yana yetiştirilen meyvelerden biri olan ayva, İran ve Anadolu orijinlidir. Antik Yunanlılar, Girit'teki Cydonia bölgesinin verimli topraklarında bu meyveyi bolca yetiştirebildiği için, ayva, uzunca bir süre Cydonia adıyla bilindi. Ayvanın doğurganlık ve evlilikle de güçlü bir bağı vardır. Balda meyve saklama yönteminden ilk kez bahseden ise MS 1. yüzyılda yaşamış olan Pliny'dir. Sabitfikir

Dünya edebiyatının meşhur yemekleri

PARİS BİR ŞENLİKTİR - ERNEST HEMINGWAY