Matbaanın asıl kurucusu Mehmed Said Efendi kimdir?

İlk Türk matbaasının kurulmasında ve işletilmesinde İbrahim Müteferrika'nın rolü büyüktü. Ancak Yirmisekiz Çelebizade Mehmed Said Efendi'nin bu işteki payı da gözden kaçırılmamalıdır. Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi'nin oğlu olan Mehmed Said Efendi, İstanbul'da doğdu. Sadaret mektubi kaleminde memuriyet hayatına başladı ve burada büro şefliğine kadar yükseldi. Babasının Paris elçiliği sırasında onun kethüdası olarak beraber Fransa'ya gitti. Fransa'dayken bu ülkeyi inceledi ve Fransızca öğrendi. Said Efendi, babası Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi'nin elçiliği sırasında Fransa'da matbaayı yakından görüp, inceledi ve Osmanlı'ya geri döndüğünde babasının devlet nezdindeki nüfuzunu da kullanarak, ilk Türk matbaasının kurulmasını sağladı. Yirmisekiz Mehmed Çelebi'nin elçiliği sırasında Paris'te yanlarında bulunan Saint Simon hatıratında, Mehmed Said Efendi'nin Paris'te bir matbaayı ziyaret ettiğini ve İstanbul'a dönüşünde bir matbaa açmayı düşündüğünü yazdı. Bu bilgi matbaanın tesisinde onun rolünü açıkça ortaya koyar. Ayrıca matbaanın kurulması için izin alınmasında Mehmed Said Efendi'nin ve babasının devlet nezdindeki itibarları önemli rol oynamıştı. Mehmed Said Efendi'nin matbaayı kurduktan sonra memuriyet hayatında yükselmesi sebebiyle matbaacılıktan erken ayrılması ve İbrahim Müteferrika'nın bu sahada fedakârane çalışmaları sebebiyle ilk Türk matbaasının kurulmasındaki rolü unutuldu. Matbaacılıktan ayrıldıktan sonra Osmanlı bürokrasisinde üst düzey birçok görevde bulunan ve Fransa ile İsveç'te elçilik yapan Yirmisekiz Çelebizade Mehmed Said Efendi, 25 Ekim 1755'te sadrazamlığa tayin edildi. Ancak beş ay sonra 1 Nisan 1756'da azledilerek İstanköy'e sürüldü. Daha sonra Hanya, Adana, Mısır, Konya valiliğinde görev yaptı. Mehmed Said Efendi, Ekim 1730 sonlarında I. Mahmud'un cülûsunu bildirmek üzere Rusya'ya şıkk-ı sâlis defterdarı pâyesiyle elçi olarak gönderildi. İki yıl sonra kısa bir müddet küçük rûznâmçeci oldu. Daha sonra I. Mahmud tarafından fevkalâde elçi sıfatıyla görevlendirildi. *Şıkk-ı sâlis defterdarı: Tuna defterdarlığı *Rûznâmçeci: Osmanlı Devleti'nde, devletin gelir ve giderlerinin günlük kayıt işleriyle görevli rûznâme kaleminin sorumlusu. Osmanlı padişahlarının yabancı ülkelere elçiler göndermesinin nedenlerini şu şekildedir: Antlaşmaları veya sözleşmeleri imzalamak, arabuluculuk yapmak. Dostluk ilişkilerini geliştirmek, Osmanlı Devleti'nin alacaklarını tahsil etmek. Gönderildiği ülkelerin Osmanlılar hakkındaki görüş ve politikalarını öğrenmek. Osmanlı padişahının cülusunu bildirmek, padişahın mektubunu gideceği ülkeye ulaştırmak. Tahta yeni çıkan kralların cülusunu tebrik etmek ve taç giyme törenlerinde hazır bulunmak. I. Mahmud'un cülûsunu tebrik için gelen Şerbatof'a karşılık, fevkalâde elçi sıfatıyla önce Rusya'ya ve oradan sefaretle İsveç'e gitti. Görünürde İsveç'e XII. Şarl'a verilmiş parayı tahsil için gönderilmişti. Fakat gönderilmesinin asıl sebebi, İsveç ile Rusya arasında bir ittifakın yapılıp yapılmadığının araştırılmasıydı. İsveç'in malî durumunun bozukluğu sebebiyle XII. Şarl'ın borcunu tahsil edilemese de Mehmed Said Efendi'nin gayretleriyle daha sonra Osmanlı-İsveç ittifakı gerçekleşti. Mehmed Said Efendi, İsveç'ten dönerken Lehistan'dan geçti. Burada Rusya-Lehistan ilişkilerine dair malumat toplayarak 28 Eylül 1733 İstanbul'a döndü. Burada 3 ay 10 gün süren yolculuğu anlatan sefaretname, İsveç hakkında bilinen ilk ve tek sefaretname olma özelliğini taşır. Fransa'da bulunduğu dönemde ressamlardan büyük ilgi gören Said Efendi'nin birçok resmi yapıldı. Said Efendi'nin elçiliği Paris'ten başlayarak Avrupa'da yeni bir 'Turquerie' dalgasına yol açtı. İstanbul'a döndükten sonra sadrazamlığa kadar yükselen Said Efendi, bu görevden azledildikten sonra çeşitli vilayetlerde valilik yaptı. Mehmed Said, Paris'te babası Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi'den daha çok dolaşarak çevre edindi. Fransa'yı dikkatli bir biçimde gözlemleyen Said Efendi, buradan İstanbul'a getirdiği kitaplar, elbise ve mobilyalar İstanbul'da Batı modasının yayılmasına sebep oldu. Paris'te elçi iken gönderdiği tablolar neticesinde Türk minyatür sanatında yeni bir çığır açıldı. Bu resimleri gören minyatürcüler, bilhassa Levnî minyatürle Batı üslûbu arasında yeni bir tarz geliştirdi. Mehmet Said Efendi'nin, tıpla ilgili devaların farklı dillerdeki karşılıklarını veren eser bir sözlük niteliğinde olan Ferâidü'l-müfredât adlı eseri bulunur. Bu eseri kaleme almasındaki asıl sebep, Arapça, Farsça, Türkçe, Yunanca ve Latince önemli kitaplarda yer alan bilgileri tasnif ederek bir fihrist meydana getirmekti. Maraş valisiyken 1761 Kasım'ının sonlarında vefat eden Said Efendi, Kuşluk Hamamı denilen bir hamam, Sarıyer'de bir tekke ve Yûşâ tepesinde bir mescid yaptırmış, Kuşluk Hamamı'nı Şeyh Murad Tekkesi'ne vakfetmişti.

Matbaanın asıl kurucusu Mehmed Said Efendi kimdir?

YİRMİSEKİZ ÇELEBİZADE MEHMED SAİD EFENDİ KİMDİR?