İlk katarakt ameliyatını yapan Müslüman hekim: Ammar bin Ali

💠 İslam medeniyeti, asırlar boyunca gıpta edilip örnek alınan bir sağlık sistemi kurdu. Hekimlik, medeniyetimizde çok şerefli bir meslek olarak yer aldı. 💠 7. yüzyıldan başlayarak tıp ilmi, İslam dünyasının farklı bölgelerinde oldukça karmaşık ve değişik bir disiplin halinde gelişme gösterdi. (X) Bilime yön veren Müslüman alimler ve icatları 💠Medeniyetimizde ortaya konulan ilmi çalışmalar ve keşfedilen yeni icatlar insanlığı etkisi altına aldı. Bu alanda kaleme alınan eserler, asırlar boyunca medreselerde, üniversitelerde ders kitabı olarak okutuldu. (X) Avrupa tıbbı Müslüman hekimlerin hangi eserleriyle gelişti? 💠Tıbbın İslam medeniyetinde gelişme göstermesinin nedeni, İslam inancının, insan yaşayışı ve sağlığına verdiği önemden kaynaklanır. Bundan dolayı hekimler de hastaları tedavi ederken zarar görmemesi için oldukça özen gösterirdi. 💠 Örneğin, ameliyat öncesinde hastanın bayıltılması ile ilgili olarak haşhaş otu, kelebek ve banotu suları kullanılırdı. Bu sular bir süngere emdirilerek güneşte tutulur ve ameliyat sırasında tekrar nemlendirilmek suretiyle hastanın burnu önüne yaklaştırılarak koklatılıp hastanın bayılması sağlanırdı. 💠 Hasta bu sayede derin bir uykuya dalar ve ameliyatın acılarını asla hissetmezdi. Medeniyetimizde asırlar boyu kullanılan bu narkoz çeşidi, Batı dünyasında 1844'te kullanılmaya başlandı. 💠 Müslüman hekimlerin Batılılardan çok daha ileride oldukları önemli alanlardan biri de göz hastalıkları ve tedavileriydi. Müslüman tabipler bu konuda büyük bir itina göstermişti. 💠 Özellikle İbnü'l-Heysem'in ortaya koyduğu optik alanındaki buluşları tıbbın bu şubesini bir hayli geliştirdi. İslam medeniyetinde optik alanındaki görüş ve tespitler asırlar boyunca aşılamadı. 💠Migren ile göz hastalıklarının ilişkisi konusunda önemli tespitler yapan Müslüman tabipler bu alanda büyük başarılar elde etmiş iken Batılı doktorlar ise bu düzeyin çok gerisinde kalmışlardı. (X) Osmanlı'da bilimin temellerini atan alim 💠 İslam âlimleri, yaptıkları önemli çalışmalarıyla diğer pratisyenlerden kendilerini ayırmaya çaba sarf etti. Tabiplerin mesleğe başlarken uzmanı olmaları gereken tıbbî bilgi için bir ölçüt olması gerektiğini savundular. 💠 Medeniyetimiz içinde yetişen Şeyzerî, 13. yüzyılda hekimlerin Huneyn b. İshak'ın 'Fî Mihneti't-tabîb' adlı eserinde verilen talimata göre sınavdan geçirilmelerini istedi. 💠 Göz hekimleri Huneyn'in 'al-ʿAşr makālât fi'l-ʿayn'ının muhtevasından, kırık çıkıkçılar Aeginalı Paul'ün tıp ansiklopedisinin altıncı kitabından ve cerrahlar Galen'in 'On the Composition of Simple Drugs according to Kindsimtihana' adlı kitabından sorumlu tutulurdu. 💠 İslam medeniyetinde tabiplerin önem verdiği alanlardan biri de göz hastalıklarıydı. Gözün anatomisini gösteren eserler kaleme alan hekimler, bu alanca birçok keşif yaptı ve bulgularını kitaplaştırdı. 💠 Avrupalı tıp tarihçisi Julius Hirschberg, İslam medeniyetinin altın çağında 30 kadar oftalmoloji yani göz hastalıkları üzerine eser yazıldığını bunlardan 14 tanesinin günümüze ulaşabildiğini belirtir. Bu çağın önemli önemli göz hekimlerinden biri de Ammar bin Ali'ydi. (X) Göz hekimliğinin temelini atan Müslüman tabipler 💠 Musul'da doğan Ammar bin Ali, doğduğu köyün isminden dolayı Mevsıli olarak anıldı. Hayatı hakkında fazla bilgi bulunman İslam âlimi, Batı dünyasında Canamusalı adıyla tanınır. 💠 Sonraki yıllarda Mısır'a giderek hayatının büyük bölümünü Kahire'de geçirdi. 💠 Ammar bin Ali, tıp tarihinde oftalmoloji yani göz hastalıklarının babası olarak kabul edilir. 💠 Yıllar boyunca yaptığı bilimsel çalışmalar sonucunda edindiği bilgi birikimini ameliyatlarla geliştirdi. Bunun neticesinde döneminin en tanınan hekimi oldu. (X) İbn Sina'ya göre kemik kırıklarına nasıl müdahale edilmeli? 💠Kaleme aldığı 'Kitâbü'l-Müntehab fî ʿilmi'l-ʿayn' ve 'ʿilelihâ ve Müdâvâtihâ bi'l-edviye ve'l-hadîd' isimli eserleri önemliydi. Bu eserleri Fatımî Sultanı Hakîm zamanında Mısır'da yazdı. 💠 Kitapta kendi tecrübe ettiği tedavileri ve cerrahi uygulamaları anlatması yönünden önemliydi. Aynı çağda yaşadığı bir diğer göz hekimi Ali bin İsa'ya göre konuları daha özet olarak anlattı. 💠 'Kitâbü'l-Müntehab', o döneme kadar göz hastalıkları konusunda yazılmış en kapsamlı eserdi. İslam âlimi, bu ünlü eserinde gözün anatomisi üzerinde durdu. 💠 Eserde 48 göz hastalığı anlatıldı. Göz kapakları, saydam tabaka, göz bebeği, göz akı gibi önemli bölgelerdeki hastalıkları tanıtarak tedavi usullerini açıkladı. (X) İbn Haldun'a göre, beslenme ahlakı nasıl etkiliyor? 💠 Ammar bin Ali'nin bu eserde açıkladığı tedaviler onun kendi tecrübelerinin ürünüydü. Ünlü hekim, ameliyatlarda kullanacağı aletleri kendi tasarlayıp icat ediyordu. 💠 Kaleme aldığı 'Kitâbü'l-Müntehab', 13. yüzyılda İbranice'ye, 15. yüzyılda Latince'ye, 20. yüzyılda Almanca'ya çevrildi ve kendi alanında ders kitabı olarak okutuldu. 💠 Kendisinden asırlar sonra gelen Avrupalı tıp tarihçisi Julius Hirschberg, onun kitabını oldukça ilgi çekici bulunduğunu belirtir. 💠 Prof. Dr. Fuat Sezgin, Avrupalı tıp tarihçisinin Ammar bin Ali'nin eserinde canlı bir tarzda anlattığı, hatta asırlar sonrasından gelen okuyucusu için bile çok büyük bir çekiciliğe sahip olan 6 katarakt ameliyatını çok ilgi çekici bulduğunu belirtir. (X) Ebu Bekir Er Razi'nin hastalıklara karşı önerdiği tedavi yöntemleri 💠 Avrupa'daki tıp kaynaklarında Ammar bin Ali'nin eseriyle karşılaştırılacak, ona eşdeğer bir yapıt bulunmuyordu. 💠 Prof. Dr. Fuat Sezgin yakın dönem literatüründe bile benzeri bulunmadığını belirtir. Bu durum 18. yüzyıla kadar devam eder. (X) Osmanlı'da en çok görülen 30 hastalık. 💠 11. yüzyılın en tanınmış göz doktoru olan Ammar bin Ali, aynı zamanda günümüzden yaklaşık bin yıl önce ilk katarakt ameliyatını yapan kişiydi. 💠 Katarakt, göz bebeğinin arkasında bulunan merceğin saydamlığını kaybederek matlaşmasıdır. Hasta adeta buğulanmış bir camın arkasından bakıyormuş gibi hisseder. Halk arasında gözün önüne perde inmesiyle ifade edilir. 💠 Ammar bin Ali, emme metodunu kullanarak yumuşak katarak tabakasını kendisinin icat ettiği metal bir iğne ile ameliyat etti. 💠 Bu ameliyat tıp tarihi açısından büyük bir keşif olarak kabul edildi. Kitâbü'l-Müntehab eserinde anlattı. 💠 Bu katarakt uygulaması da günümüzde emme öncesinde lensin dondurulması gibi bazı modern teknik ilavelerle hala kullanılır. 💠 İslam âliminin bir diğer önemli ameliyatı ise sarkık iris tabakasını almasıydı. Bunun neticesinde görme kaybı da yaşanmadı. 💠 Daha önce Yunan ve Araplar bu ameliyatı estetik amaçlı yapsa da görme duyusunda bir iyileşme yaşanmıyordu. 💠 Ammar bin Ali, eserinde bahsettiği ilaçları seneler boyunca denediği ve faydasını gördüğünü belirtir. 💠 Ona göre göz doktoru olmanın önemli standartları vardı. 💠 Ali'ye göre göz hekiminin keskin hisleri, maharetli elleri ve tecrübeli bir kalfası olması gerekiyordu. 💠1010 yılında Kahire'de vefat eden Ammar bin Ali, yaptığı çalışmalarla birçok bilim adamını etkiledi. Eserleri İbranice, Latinceye ve Almancaya çevrildi, ders kitabı olarak okutuldu. 💠 Kendisinden sonra gelen Gafiki ve Tabip Selahattin kitaplarını yazarken ondan faydalandıklarını ifade etti. 💠1905 yılında bu eserin Almanca versiyonunu hazırlayan Prof. Hirschberg, Mevsılî'yi 'Arap dünyasının en zeki göz cerrahı' olarak tanımlar.

İlk katarakt ameliyatını yapan Müslüman hekim: Ammar bin Ali

İslam medeniyeti örnek alınan bir sağlık sistemi kurdu