Cumhuriyet tarihinin ilk tırmanışını yapan Osman Şevki Uludağ

Osman Şevki Uludağ 1889 yılında Bulgar göçmeni bir ailenin çocuğu olarak Bursa'da dünyaya geldi. İlk ve orta eğitim hayatını Bursa'da tamamlayan sanatkâr ve hekimin babası Mahmud Efendi, annesi Ayşe Hanım'dı. 1905'te girdiği İstanbul'daki Mekteb-i Tıbbiyye'den 1913'te yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu. Musikiyi öğrenmesi de buradaki öğrencilik yıllarına rastladı. (x) İlk çocuk doktorumuz Şifai Şaban Efendi Askerî doktor olarak cephelerde görev alan Uludağ; Balkan, I. Dünya ve İstiklâl Savaşı'na katıldı. Birinci Dünya Savaşı'nda yer aldığı cephelerden biri de Çanakkale'ydi. Aynı zamanda Balkan savaşlarında Edirne cephesinde Vize ve Lüleburgaz'da, Dobruca, Romanya ve Bulgaristan cephelerinde de bulundu. Pek çok savaşta ve cephede askerî hekimlik yaptıktan sonra dönüşünde Edirne merkez hekimliğiyle görevlendirildi. Kısa zamanda birçok görev değişikliği gerçekleştiren Osman Şevki, genç yaşında önemli makamlarda bulundu. Kasım 1918'de İstanbul'da Harbiye Nezâreti Askerî Sıhhiye Dairesi IV. Şube istihbarat ve istatistik şefliğine tayin edildi. 1921'de Târîh-i Harb-i Sıhhî Encümeni umumi kâtipliğinin ardından Ankara'da Millî Müdafaa Vekâleti Sıhhiye Dairesi reis muavinliğine, aynı zamanda Sahra Sıhhiye Dairesi IV. Şube müdür muavinliğine getirildi. (x)Osmanlı tıbbına dair 25 ilginç bilgi Cephedeki görevlerine kaldığı yerden devam etti. IV. Alay'a tabip olarak gönderildi ve bu alayla Büyük Taarruz'da Kütahya, İnönü, Bozüyük, Kayancı ve Bursa savaşlarına katıldı. Yıllardır cephelere koşturmaktan yorgun düşen bedeni daha fazla dayanamadı. Bu sırada gözlerinde ve akciğerlerinde ortaya çıkan hastalık üzerine tedavi için İsviçre'ye gönderildi. Fakat bu hastalık bir ilim ve kültür adamı olan Osman Şevki için bir fırsata dönüştü. Ünlü hekim, zamanın ilim merkezi olan Cenevre'de Eugène Pittard'dan antropoloji dersleri aldı. Eugène Pittard İsviçreli meşhur bir antropologtu. Aynı zamanda İstanbul'a gelip tarihi araştırmalara da girişen bir isimdi. Yurda dönüşünde İstanbul'da Erkân-ı Harbiyye Coğrafya Encümeni'nde bir süre görev yaptı, ardından kendi isteğiyle Gülhane Askerî Hastahanesi dahiliye müdürlüğüne tayin edildi. (x)Bir şifa medeniyeti : Osmanlı Bu yıllarda çok önemli bir hadise gerçekleşti. Coğrafya Encümeni üyesi iken ilmî araştırma için Millî Müdafaa Vekâleti adına Cumhuriyet tarihinde Keşiş dağına ilk tırmanışı gerçekleştirdi. Döneminde Keşiş Dağı olarak bilinen, bugünse tırmanışıyla isim babası olduğu Uludağ'ın zirvesine çıktı. Bu dağın yüksekliği 2454 metreydi. Bu faaliyet Cumhuriyet tarihimizin ilk tırmanışı olarak kayda geçti. Zirveye çıktığındaysa 'Ne ulu dağ!'' ifadelerini kullandı. Dağın büyüklüğünden çok etkilenen Osman Şevki, İstanbul'a dönünce de Keşiş Dağı'nın adının Uludağ olarak değiştirilmesini talep etti. 1934'te Soyadı Kanunu çıktığı zaman da Uludağ soyadını aldı. (x)Müslüman alimlerin sağlık ile ilgili çalışmaları Fakat Osman Şevki'nin tarihimizdeki ilkleri yalnızca bununla sınırlı değildi. Kendisi ülkenin ilk radyologlarından biri olup Türk Tıp Tarihi Kurumu'nun da kurucularındandı. Osmanlı Tababet Tarihi (1918) ve Beş Buçuk Asırlık Türk Tababet Tarihi (1925) eserleriyle Türkiye'de tıp tarihiyle alakalı yazılar yazan ilk kişi olarak bilinir. (x)Delilerin gözdesi doktor: Mazhar Osman Çok yönlü bir şahsiyet olan Osman Şevki güzel sanatlarla da bir hayli ilgiliydi. Sol elle yazmasına rağmen başarılı ta'lik ve nesih yazılarıyla tanınmış, sulu boya resimleri ve şiirleriyle takdir toplamıştı. Ancak onun en önemli özelliği musikişinaslığıydı. Bu ilgi çocukluk yıllarına dayanıyordu nitekim güzel sesiyle ta o yıllarda dikkat çekmişti. Osman Şevki, babasının kendisini tekkeye götürdüğünden ve şeyh efendinin vakit ezanlarını ona okuttuğundan bahsediyordu. Tıp mektebinde öğrenciyken arkadaşlarıyla kurduğu küçük bir grupla başlayan fasıl meşkleri, onun mûsiki çalışmalarının başlangıcını teşkil etti. Mûsiki çalışmalarını öğrenimiyle birlikte sürdürmüş, bir süre Mekteb-i Tıbbiyye'deki mûsiki topluluğunu yönetti. Kendisi tıbbiyeden mezun olduğunda yirmi dört faslı ezbere bildiğini söyler. Düşüncelerini açıklıkla ifade eden Osman Şevki, İlk Devlet Konservatuvarının kabulü esnasında Türk Musikisi'nin de ders olarak okutulması gerektiğini söyledi. Bu bahiste ateşli tartışmalara girerek Türk müzik tarihinde dikkat çeken bir kişilik olarak öne çıktı. Milletvekilliği döneminde meclis müzakereleri esnasında Türk mûsikisini savunan konuşmalarıyla tanındı. İstiklâl Marşı'nın günümüzde icra edilen Osman Zeki Üngör'e ait bestesinin 'Carmen Silva' adlı bir şarkıdan, Cemal Reşit Rey'in bestelediği Cumhuriyet Onuncu Yıl Marşı'nın Jean Jacques Rousseau'nun 'Le Devin du Village' adlı operasından alındığını, dolayısıyla bu marşların millî olmadığını öne sürdü. Müzikte de üretken ve meraklı olan Uludağ Aydın yöresinden derlediği 'Genç Osman' adlı türkü haricinde bir kısmının güftesi kendisine ait 120'ye yakın eser besteledi. Osman Şevki Uludağ profesyonel hekimliği sırasında Batı ülkelerinden de teklif alan ama bunları reddederek ülkesinde kalmayı yeğleyen bir isimdi. Yaptığı hizmetler ve çok yönlü şahsiyetiyle tarihimizde önemli izler bıraktı. 1964'te ise arkasında bıraktığı güzel işlerle bu dünyadan göçüp gitti .

Cumhuriyet tarihinin ilk tırmanışını yapan Osman Şevki Uludağ

İLK GENÇLİK YILLARI