Cennetle müjdelenen sahabe; Zübeyr bin Avvam

Hz. Peygamber'e ilk iman edenlerden ve cennetle müjdelenen on sahabeden biri olan Zübeyr bin Avvâm, Mekke'de doğdu. Peygamber Efendimiz ile akrabalığı bulunan Zübeyr'in annesi Hz. Peygamber'in halası Safiyye bint Abdülmuttalib, babası da Hz. Hatice'nin kardeşi Avvâm b. Huveylid idi. Hakkında ayet nazil olan hanım sahabe; Havle binti Salebe Babasını küçük yaşlarda kaybeden Zübeyr, annesinin akrabaları olan Hâşimoğulları arasında büyüdü. Zübeyr, çocukluğunun büyük bir kısmını Peygamber Efendimizin çocuklarıyla birlikte geçirdi. Cahiliye inanışlarına hiç meyletmeyen Zübeyr, ilk iman edenlerden biriydi. İslam'a davetin ilk yıllarında 16 yaşındayken Müslüman olan beş ya da yedinci kişi oldu. Müslüman olmasına karşı çıkan amcası Nevfel b. Huveylid, ilk önce onu tehdit etti daha sonra da eziyet etmeye başladı. Peygamber Efendimizin maruz kaldığı musibetlere karşı tavrı Nevfel, Zübeyr bin Avvâm'ı bir hasıra sarıp tavana astı. Alttan ateş yakarak dumanıyla ona işkence etti. Fakat yine de Hz. Zübeyr, İslam'dan vazgeçmedi. Oğluna eziyet edildiğini duyan Safiyye, onu Nevfel'in elinden kurtardı. İslam'ın ilk yıllarında nasıl ibadet edilirdi? Zübeyr bin Avvâm, bir gün kılıç elinde sokağa fırladı. Telaşlı bir şekilde sokakta dolaşırken Peygamber Efendimiz ile karşılaştı. Kendisine vaziyetini sorduğunda; evinde istirahat ederken Resullullah'ın şehit edildiği duyduğunu, bunun üzerine de hemen kılıcını kuşanıp sokağa fırladığını, karşısına kim çıkarsa da ondan bunun hesabını sormak üzere olduğunu söyledi. Bu, İslam adına çekilen ilk kılıçtı. Bu olay sonrasında Zübeyr bin Avvâm, Peygamber Efendimizin duasına mazhar oldu. Peygamber Efendimiz ile ilgili ayetler Hicretten önceki Mekke'de dönemde Hz. Peygamber, Zübeyr'i ilk Müslümanlardan olan Abdullah b. Mes'ûd ve Talha b. Ubeydullah ile kardeş ilân etti. Mekke'de müşriklerin Müslümanlara olan eziyetleri artınca Hz. Peygamber, Habeşistan'a hicret için izin verdi. Habeşistan'a hicret eden ilk kafile arasında yer alan Zübeyr bin Avvâm, muhacirleri himaye edip Müslüman olan Necâşî Ashame'ye karşı ayaklanmayı bastırmak için savaştı. Galibiyetle sonuçlanan savaşta kendisine kıymetli bir mızrak hediye edildi, o da bu mızrağı dönüşünde Peygamber Efendimize verdi. Mekke'ye döndüğünde Hz. Ebubekir'in kızı Esma ile evlenen Zübeyr bin Avvâm, burada ticaretle uğraştı. Şam'dan dönerken Medine'ye hicret eden Hz. Peygamber ve Ebû Bekir ile karşılaştı, kendilerine beyaz renkli elbiseler hediye etti. Mekke'deki işlerini halledip hemen o da Medine'ye hicret etti. Atından başka varlığı bulunmayan Zübeyr'e, Peygamber Efendimiz tarım yapılmayan bir araziyi tahsis etti. Bu araziyi işleyip bir yandan kasaplık yaptı. Peygamber Efendimiz ile birlikte bütün savaşlara katılan Zübeyr, Bedir Gazvesi'nin üç süvarisinden biriydi. Öyle ki Resûlullah, Bedir'de Müslümanlara yardıma gelen Cebrâil ile diğer meleklerin başlarında Zübeyr b. Avvâm'ın sarığına benzeyen sarıklar gördü. Zübeyr b. Avvâm, Uhud Savaşı'nda ön saflarda yer aldı. Savaşın en karışık anında Hz. Peygamber'in çevresini sarıp onu müşriklere karşı koruyanlardan biriydi. Hendek Gazvesi'nde müşriklerin savaşçılarından Nevfel b. Abdullah el-Mahzûmî meydan okuduğunda, Zübeyr ortaya çıkıp onunla çarpıştı ve öldürdü. Benî Kurayza Yahudileri, Müslümanlara ihanet edince, Hz. Peygamber, haberi teyit edip araştırılmasını istedi. Herkesten önce göreve talip olan Zübeyr geri döndüğünde Resûl-i Ekrem, 'Her peygamberin bir havârisi vardır, benim havârim de Zübeyr'dir.' buyurdu. Müslümanlara yapılan en büyük ihanet; Reci Vakası Hazreti Ali 'Resulullah'tan (sav) şu iki kulağımla: 'Talha ve Zübeyr benim Cennet'te komşularımdır.' buyurduğunu işittim.' diye nakleder. Çeşitli vesilelerle Peygamber Efendimizin duasına mazhar olan Zübeyr, vahiy kâtipliği yaptı. Hz. Peygamberden on sekiz hadis nakletti. Uzun süre beraber bulunduğu halde Hz. Peygamberden az sayıda hadis rivayet etmesinin nedenini soran oğluna Resulullah'ın söylemediği bir sözü ona nispet edenin cehenneme gireceğine dair hadisini bizzat kendisinden duyduğunu, Resulullah'tan işittiklerini aynen nakledememekten korktuğu için, rivayette bulunmadığını ifade etti. Mekke'nin fethinde kumandan ve sancaktarlarından biri de Zübeyr'di. Huneyn, Tâif ve Tebük seferleriyle Vedâ Haccı'nda da bulundu. Hz. Ebubekir döneminde yapılan Suriye'de Bizans egemenliğini sona erdiren Yermük Savaşı'na da katılan Zübeyr, burada büyük kahramanlıklar gösterdi. Ciddi yaralar alan Zübeyr iyileştikten sonra vücudunda çukur halinde izler kaldı. Oğlu Urve, babasının vücudundaki bu izleri anlatırken küçüklüğünde onlara parmaklarını sokup oynadığını, bir tanesinin de göz çukuru şeklinde olduğunu söyledi. İslam dünyasının batı ucunda yetişen ilk Müslüman Hz. Ömer'in halifeliği dönemin onun danışmanlığını yaptı. Amr b. Âs Mısır seferindeyken, Hz. Ömer ona yardıma yiğitlikte 1000 atlıya bedel olduğunu söylediği Zübeyr b. Avvâm'ı gönderdi. Amr b. Âs'ın uzun süre boyunca alamadığı Babilon şehrini fethetti. Zübeyr, Hz. Ömer vefat ederken halife adayı olarak tavsiye ettiği altı kişiden biriydi. Hz. Ömer Hz. Osman'ın halifeliği döneminde daha çok ticaretle meşgul oldu. Bu dönemde fitne olaylarının başlamasından sonra art niyetli bazı kimseler Zübeyr'in dilinden uydurma mektup yazdı. Mektuplarla ilgisi olmadığını açıkça belirttikten sonra Hz. Osman isyancılar tarafından kuşatıldığında oğullarını halifeyi korumakla görevlendirdi. Cemel Vakası'nda karşı karşıya gelen Zübeyr ile Hz. Ali, savaşın hararetli anında karşılaştılar. Aralarındaki konuşmadan sonra savaş meydanını terk ederken Zübeyr oradaki bir kişi tarafından şehit edildi. Olayı öğrenen Hz. Ali, çok üzülüp katilini de cehennemlik olarak nitelendirdi.

Cennetle müjdelenen sahabe; Zübeyr bin Avvam

ZÜBEYR BİN AVVAM KİMDİR?