Astronomi çalışmaları ile tanınan Müslüman alim: Merraküşi

Gökyüzünün izlenme sebeplerinden biri de Müslümanların, Dünya'nın her yerinden kıbleyi bulabilmesi gerekliliğiydi. Bu da ancak Güneş ve Ay'ın konumunun izlenmesiyle mümkündü. Kur'an-ı Kerim'de geçen göklerle ilgili ayetlerin anlamının araştırılması konusunda da astronomi bilmek oldukça önemliydi. Dini sebeplerle astronomi, bin yıl öncesinin Müslüman âlimleri için merkezi bir alana dönüştü; ortaya koydukları bilgi ve eserler ise yüzyıllar boyunca geçerliliğini korudu. O âlimlerden biri de Merrâküşî idi... Merrâküşî'nin nisbesinden Merakeş'te doğduğu veya yetiştiği anlaşılır. Kahire'de bulunduğu ve burada astronomiye dair çalışmalar yaptığı bilinir. Câmiʿu'l-mebâdiʾ ve'l-gâyât fî 'ilmi'l-mîkât adlı eserinde yer alan 1281 yılına ait güneş ve yıldızlarla ilgili tablolar onun bu tarihte hayatta olduğunu gösterir. Bu sebeple bazı modern kaynakların ölüm tarihi olarak verdiği 1262 yılı doğru değildir. Müslüman alimlerin icat ettiği astronomi aletleri Câmi'u'l-mebâdi' incelendiğinde onun kendinden önceki ilmî birikime hakkıyla vâkıf olduğu anlaşılmakta ve Batlamyus, Hârizmî, Fergânî, Bettânî, Ebü'l-Vefâ el-Bûzcânî, Bîrûnî, Zerkâlî, Câbir bin Eflah gibi bilginlerin matematik ve astronomiye dair çalışmalarından yararlandığı ve onlardan çeşitli nakillerde bulunduğu görülür. Astronomiyle ilgili kendi gözlemleri ve hesaplama sonuçları ile çeşitli gözlem aletlerinin düzenlenmesine ve kullanımına dair verdiği önemli bilgilerdir. Onun özellikle gözlem aletlerinin tarihi konusunda en değerli kaynak olma vasfını taşıyan Câmi'u'l-mebâdi' adlı eseri için Kâtib Çelebi 'bu sahada yazılanların en büyüğü' ifadesini kullanmıştır. Bu alanda çalışma yapacak öğrencilerin de göz önünde bulundurularak hazırlandığı anlaşılır. Merrâküşî, bu eserin yazılma amacını, yaygınlaşmış birtakım yanlış görüşlerin ıslahı, uzun bir şekilde ele alınan konuların özeti, eksik kalan kısımların tamamlanması ve bunların yanında kendisinin ulaştığı sonuçların ortaya konulması şeklinde ifade etmektedir. İslam uygarlığındaki astronomi çalışmaları Bunlardan Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndeki nüsha Fuat Sezgin tarafından tıpkıbasımı yapılarak neşredilmiştir. 19. yüzyılın başında şarkiyatçıların ilgisini çeken kitabı Jean-Jacques Sédillot Fransızcaya çevirmeye başlamış, fakat ömrü çalışmasını bitirmeye yetmemiştir. Ardından oğlu Louis-Amelie Sédillot tercümeyi tamamlayarak Traité des instruments astronomiques des arabes adıyla iki cilt halinde yayımlamıştır. Başka bir nüshası bilinmeyen kitapta yazarın adı Ebü'l-Hasen Ali bin Hasan el-Merrâküşî şeklinde kaydedilmiştir. Manzum tarzda kaleme alınmış olan eser diyet ve yiyeceklerin sağlıkla ilişkisi konusundadır. Müslümanların çalışmalarından faydalanan Avrupalı bilginler Bunlar, el-Muhtasar fî keyfiyyeti'l-'amel bi'l-vechi'l-ceybî min vecheyi rub'i'd-düstûr, Risâle fi'l-'amel bi's-safîhati'z-Zerkâliyye ve Risâle fî keyfiyyeti'l-'amel bi'l-küre adlı yazmalardır. Son iki eserin yazmaları incelenince bunların Câmiʿu'l-mebâdiʾden derlenen parçalar olduğu anlaşılmıştır. _____________________________________________ *** Fikriyat.com'un ürettiği özel içeriklere ulaşmak için tıklayınız: https://www.fikriyat.com/fikriyat-ozel ***Podcast kayıtlarıyla İslam'dan fıkha, edebiyata, tarihe dair bilgiler içeren programları dinleyebilir ve güncel olayların tarihte yer alan örnekleriyle, edebiyattan sanata dair birçok içeriği de takip edebilirsiniz: https://www.fikriyat.com/podcast ***Dijital medyanın tüm mecralarında yer alan Fikriyat.com sosyal medyada da aktif olarak faaliyet gösteriyor: TWITTER: https://twitter.com/fikriyatcom INSTAGRAM: https://www.instagram.com/fikriyat/ FACEBOOK: https://www.facebook.com/fikriyat/ PODCAST'LER: https://www.fikriyat.com/podcast MOBİL UYGULAMASI https://play.google.com/store/apps/details?id=com.turkuvaz.fikriyat Ayrıntılı bilgi: https://www.fikriyat.com/kultur-sanat/2020/07/10/dijital-medyaya-yeni-bir-soluk-getiren-mecralar-fikriyatcom-ve-vav-radyo ------------------------------------------------------------------------------ Bilgi: Sitemizde ve sosyal mecralarımızda bulunan içeriklerimizi kaynak göstermek şartıyla paylaşabilirsiniz.

Astronomi çalışmaları ile tanınan Müslüman alim: Merraküşi

ASTRONOMİNİN GELİŞMESİNDE MÜSLÜMANLARIN ROLÜ