Eski Defterler I Tarihimizin en soğuk günü: Sarıkamış Harekatı
Tarihte eşine az rastlanır bir kahramanlık ve fedakârlık mücadelesiydi Sarıkamış Harekâtı. Sadece düşmana karşı değil. Dondurucu soğuğa, göz açtırmayan kara ve tipiye karşı da... Binlerce askerin donarak şehid olduğu bu harekât, I. Dünya Savaşı’nın en hüzünlü ve en acı hadiselerindendi.
◾ Osmanlı en zor yıllarını geçiriyordu. Bu devirde I. Dünya Savaşı'na girdiğini ilan etmesiyle de Ruslar 1 Kasım'da sınırı geçerek savaşı başlattı. Bunun üzerine Harbiye Nazırı Enver Paşa yönünü Kafkaslara çevirdi. Böylelikle kısa zaman önce 93 harbinde kaybedilen toprakları geri kazanmayı ve Orta Asya Türk dünyası birleştirmeyi amaçlıyordu. Ancak Balkan Savaşlarından yeni çıkmış ordu yorgundu hem de askerlerin çoğu çölden geldiği için üzerlerinde yazlık üniforma vardı.
◾ İstanbul'dan vapurlarla kışlık kıyafetler dâhil çeşitli teçhizat gönderilse de Ruslar tarafından batırılmıştı. Harekâttan sorumlu 3. Ordu'nun savaşı kendi imkânlarıyla sürdürmekten başka çaresi kalmadı.
*
◾ Harekâtın ertelenmesini isteyen paşalar, Enver Paşa'yı bu kararından vazgeçiremediler. Enver Paşa savaşın elbiseyle değil askerlerin kalbindeki cesaretle kazanılacağına inanıyordu. Ancak Sarıkamış'ın oldukça zorlu bir coğrafyası vardı ve sıcaklık sıfırın altın 30 dereceye kadar düşüyordu.
*
◾ Askerler, ölüm yürüyüşüne 22 Aralık'ta başladı. Harekâtın ilk günlerinde zor şartlara rağmen de kahramanca mücadele ettiler. Yoğun kar ve sise rağmen başarıyla ilerlediler. Bu harekât planında en önemli görevi 9. ve 10. Kolordu üstleniyordu. 9'uncu Kolordu, Bardız istikametinde ilerleyecek, 10'uncu Kolordu ise Oltu'yu aldıktan sonra iki kolordu birleşerek Sarıkamış'a inecekti. Böylelikle Rusların çekilmesini önleyecekti. Ancak 10. Kolordu komutanı Hafız Hakkı Bey planın dışına çıktı. Ciddi stratejik hata yaparak kuşatma alanını genişletti. 2 günlük yürüyüş 4 güne çıkardı. Bu uzun yürüyüş Ruslara zaman kazandırmış, zafiyetlerini gidermesini sağlamıştı. Bu sırada 9. Kolordu verilen emirleri sorunsuzca yerine getirmişti. Kahramanca mücadele ederken birçok Mehmetçik donarak şehit oldu birçoğu da Ruslara esir düştü.
◾ Ardahan'a kadar ilerleyen Hafız Hakkı Bey, Allahuekber Dağlarını aşıp Sarıkamış'a geçtikten sonra Rus ordusunu arkadan kuşatmayı amaçlıyordu.
◾ Eski ve yazlık kıyafetleri içerisindeki askerler, 3 bin metrelik Allahuekber dağlarını tırmanıyordu. Sadece düşmanla değil çetin soğukla da mücadele ediyordu. Gündüz kardan dolayı iyice gevşeyen çarıkları gece donarak kaskatı oluyordu. Adım atmak neredeyse imkânsızdı. Binlerce Mehmetçik nefeslerini kesen buz gibi havaya daha fazla direnemedi, donarak şehit oldu. Binlercesi de göğüs göğüse çarpışarak şehit oldu. Sağ kalanlar esir düştü.
◾ Onbinlerce şehit verilecek aşıldı en nihayetinde Allahuekber dağları. Sarıkamış kuşatılmıştı. Ancak en nihayetinde aşırı soğuk ve açlık yüzünde geri çekilmek zorunda kalındı.
*
◾ Sarıkamış, tarihimizin en tartışılan harekâtlarından biriydi. Mehmetçik düşman askerlere değil, çetin kış şartlarına yenik düşmüştü. Ancak tüm bunların ötesinde Sarıkamış bizler için I. Dünya Savaşı'nın en hüzünlü ve kahramanca hadiselerindendir.
Sarıkamış şehitlerimizi Allah'tan rahmetle ve minnetle anıyoruz.
FİKRİYAT.COM SOSYAL MEDYADA!
Fikriyat'ı aşağıdaki sosyal medya adreslerinden takip edebilirsiniz;
👉 YOUTUBE 🔔
👉 Fikriyat.com mobil uygulamasını ise buradan indirebilirsiniz.
Görüş ve önerileriniz için bizlere ulaşabileceğiniz e-posta adresimiz:
Editör-Sunucu: Burcu Sandıkçı
Kurgu: Mert Akkuş
Kamera: Serkan Hervenik, Eyüp Kaymak