Doğu Türksitan'ı sarsan uçak kazası
İnsan, ismini aldığı 'nisyan' gereği unutmaya meyillidir. Belki hayatın akışı içinde her şeyi unutabiliriz ama vicdanımıza kazınan zulümleri asla. İşgalcilerin masumlara yaşattığı acıları silip atamayız. Doğu Türkistan'da Uygur kardeşlerimize yapılanları ve II. Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin kurucularını taşıyan uçağın şüpheli düşüşünü unutmamak, bir hafıza nöbetidir. Sormamız gerekir: O gün yaşananlar, gerçekten bir kaza mıydı?
◾ Doğu Türkistan halkı geçmişten günümüze kadar varoluş mücadelesi vermiş, vermeye de devam ediyor. Çevremizdeki çoğu insan Doğu Türkistan'ın vakti zamanında bir devleti olduğunu dahi bilmiyor.
◾ Uygur Türklerinin özgürlük yolunda verdikleri mücadelelerin bir sonucu olarak ortaya çıkan Şarkî Türkistan Cumhuriyeti'ni ve bu devlete kurulan hain tuzakları anlatalım.
◾ Uygur Türklerinin özgürlükleri için pek çok mücadele verdiğini söyledik. İşte, bunun ilk adımı Kaşgar'da atıldı. 12 Kasım 1933 yılında, Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti kuruldu. Devletin başına ise Hoca Niyaz Hacı getirilmişti.
◾ Ancak bu devlet tahmin edilebileceği gibi Çin yönetimi tarafından yıkıldı. Çin, bu süreçte Sovyetler Birliği ile bir anlaşma yapmış, Doğu Türkistan'da çıkabilecek isyanların önüne geçmek adına her türlü baskıyı masum halka acımasızca uygulamıştı.
◾ Eli kanlı iki devlet bu süreçte binlerce masumu katletmiş, Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti yalnızca 1 ay direnebilmişti. Sonraki süreç de hiç kolay olmayacaktı. Medreseler kapatılmış, din adamları idam edilmişti. Uygur kardeşlerimiz bir kez daha dünyanın üç maymunu oynamasına şahitlik ediyordu.
◾ 1940'lı yıllara gelindiğinde Sovyet destekli Çin yönetimi şiddetini artırıyor ve her geçen gün zalimliğine türlü türlü zalimlikler ekliyordu. 1944'te Doğu Türkistan'daki direniş tekrar alevlendi. Bu kez Kazak, Kırgız gibi pek çok Türk halkı Uygur direnişinin yanında olduğunu açıkladı ve bu köy köy yayılarak insanların yüreğinde bir umut ışığı yaktı.
◾ Bu kez 12 Kasım 1944 tarihinde, Gulca merkezli ikinci bir Doğu Türkistan Cumhuriyeti ilan edildi. Bu devletin başkanı ise Alihan Töre oldu. Başvekil olarak ise Ahmetcan Kasimi seçilmişti.
◾ Çok ilginçtir ki bu devlete Sovyetler Birliği destek vermişti, bunun nedeni sonradan anlaşıldı. Çünkü Sovyet yönetiminin amacı yardım değil, Çin hükumetine karşı ipleri elinde tutmaktı. 8 Nisan 1945 tarihine gelindiğinde Gulca'da Doğu Türkistan Milli Ordusu kurulmuş oldu.
◾ Uygur Türkleri adım adım özgürlüklerine yaklaşıyorlardı. Ancak 14 Ağustos 1945 tarihinde yine hayaller yarım kalacak umutlar tükenecekti. Çünkü eli kanlı iki devlet tekrardan el sıkışmış ve Sovyetler, Çin'in Doğu Türkistan üzerindeki egemenliğini tanımıştı.
◾ Bu, artık Sovyetler Birliği'nin yalandan da olsa Doğu Türkistan'a destek sağlamayacağını gösteriyordu. Hatta bunun üstüne Sovyet yönetimi, Çin hükumeti ile Doğu Türkistan devletini anlaşmaları için bir masaya oturtmak istiyordu. İşte, tüm bu baskıların sonucunda 1946 yılında, Çin hükumeti ile
◾ II. Doğu Türkistan Cumhuriyeti arasında bir anlaşma imzalandı.Böylece bir koalisyon hükumeti kurulmuş oldu. Çin yönetimi emellerine ulaşıyordu. Ancak bu da maalesef II. Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin sonunu getirecekti...
◾ Çin, Doğu Türkistan üzerindeki yönetimini daha da artıracaktı. Bu esnada Çin'de de birtakım değişiklikler oluyordu. Mao Zedung önderliğinde bir devrim yapılmıştı. Çin Komünist Partisi'nin başındaki isim olan Mao Zedung, Doğu Türkistan'a barışla gireceği söylüyordu.
◾ Çin hükumeti, Sovyetler Birliği ile anlaşarak Cumhurbaşkanı Ahmetcan Kasimi ve ona bu yolda destek olan on dört kişiyi Pekin'e davet etti. Ancak bu uçak hiçbir zaman Pekin'e inemeyecekti.
◾ 27 Ağustos günü acı haber gelmişti, Doğu Türkistan'ın önderlerini taşıyan uçak Almatı şehrinden havalanmış ve Baykar Gölü civarında düşmüştü. Bu hiç şüphesiz bu iki kanlı elin bir oyunuydu...
◾ Doğu Türkistan için birbirinden kıymetli insanlar bir uçağa bindirilmiş ve planlı bir şekilde hayattan koparılmıştı. Sovyetler bir süre bu haberi sakladı.
Sovyetler, birkaç gün geçtikten sonra Çin hükümeti ile bunu paylaşmıştı ancak hala kamuoyunun bu olaydan bir haberi yoktu. Çin'in planı Doğu Türkistan'da hâkimiyet kurmaktı.
◾ Bu süreçte Çin yönetimi, Doğu Türkistan topraklarında kalan aydınları da hayattan kopardı, önüne hiçbir engel çıksın istemiyordu. Tarih, 27 Eylül 1949'u gösterdiğinde Çin'in, Uygur topraklarında hâkimiyeti kesinleşti ve kamuoyuna duyuruldu.
◾ Kaza yerine dair hiçbir fotoğraf ve bilgi yoktu. "Arkasında ne var, bu uçak niye düştü?" diye araştırılmadı, cevap açık ve netti Sovyetler Birliği ve Çin hükumeti "anlaşma" bahanesiyle Ahmetcan Kasimi ve Doğu Türkistan Devleti'nin kurucularını bir uçağa bindirmiş ve katletmişti.
◾ II. Doğu Türkistan Cumhuriyeti, kurucularını kaybetmiş ve Uygur toprakları tekrardan Çin'in işgaline maruz kalmıştı. Bu devlet, beş yıl büyük mücadeleler vermiş ancak işgalcilerin çirkin emellerinden kurtulamamıştı.
◾ 20 Ekim 1949'da ise Çin Halk Ordusu bölgeyi fiilen işgal etti. Evet, buraya kadar olanlar zaten o kadar trajikken bu tarihten sonra yaşananlar da hiçbir insanın hiçbir canlının kaldırabileceği işkence ve eziyetler değil, olamaz da...
Editör/ Sunucu: Sümeyye Tektaş
Kamera:Serkan Hervenik
Kurgu: Günışığı Gülhan Salma
💠💠💠
FİKRİYAT.COM SOSYAL MEDYADA!
Fikriyat'ı aşağıdaki sosyal medya adreslerinden takip edebilirsiniz;
👉 YOUTUBE 🔔
👉 Fikriyat.com mobil uygulamasını ise buradan indirebilirsiniz.