Seçimlere dair 15 ilginç bilgi

Türkiye'de ilk seçim, Osmanlı zamanında 23 Aralık 1876 tarihinde Meşrutiyet'in ilanıyla parlamenter sisteme geçiş ile gerçekleşti. Sultan II. Abdülhamid'in huzurunda Dolmabahçe Sarayı'nda gerçekleşen törenle açılan Mebusan Meclisi'nde ülkede herhangi bir ideolojik teşkilatlanma olmadığı için siyasi parti de yoktu. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasının ardından kadınlara ilk olarak 1930 yılında belediye seçimlerine katılma, ardından köylerde muhtar olma ve ihtiyar meclislerine seçilme hakkı tanındı. 5 Aralık 1934'te ise Anayasa ve Seçim Kanunu'nda yapılan yasa değişikliği ile beraber kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakları verildi. Tarihte kadınlara seçme ve seçilme hakkı ilk olarak Yeni Zelanda'da 1893 yılında verildi. Onu 1900'lü yıllarda Avustralya, Finlandiya ve Norveç takip etti. Danimarka, Kanada, Rusya, İngiltere ve Almanya'da kadınlar seçme ve seçilme hakkına 1910'lu yıllarda; İtalya, Fransa ve Japonya'da ise 1940'lı yıllarda kavuştular. 2000'li yıllarda Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri'nde kadınlar seçme ve seçilme hakkına sahip olmuş; 2011 yılında ise Suudi Arabistan'da kadınlar bu hakka sahip olmuşlardı. Ülkemizde olduğu gibi dünyanın pek çok ülkesinde de vatandaşlar oy kullanmaya pazar günü gidiyor. Ancak bu durum bazı ülkelerde farklılık gösteriyor. ABD'de seçimler, salı günü; Kanada'da pazartesi; İngiltere'de Perşembe; Avustralya ve Yeni Zelanda'da ise cumartesi günü yapılıyor. Seçim ve oy sayma süreci ülkemizde neredeyse bir günde tamamlansa da bazı ülkelerde bu durum söz konusu değil. Nüfusun yoğun olduğu ülkelerde seçimler bazen haftalarca sürebiliyor. 2014 yılında 800 milyon seçmenin oy verdiği Hindistan'da, oy verme süreci 5 hafta sürmüştü. YSK Başkanı Sadi Güven'in yaptığı açıklamaya göre bu seçimlerde yurt içinde 57 milyon 78 bin 461 kişi oy kullanacak. Peki, seçimlerde oy kullanmamanın cezası olduğunu biliyor musunuz? Bir vatandaşın, seçme hakkını kullanması zorunludur ve YSK tarafından oy kullanmanın gerçekleşmediği durumda cezai işlem uygulanır. Oy kullanmama cezasının miktarı henüz belli olmasa da 2017 yılı Referandum seçimlerinde belirlenen meblağ 22 liraydı. Türkiye'de seçmenlik yaşı birçok ülkede olduğu gibi 18'dir. Ancak bazı ülkelerde seçmenlik yaşı bu yaşın altında. Brezilya, 1988 yılından bu yana 16 yaşını dolduran vatandaşlara oy verme hakkı tanıyor. 18-69 yaş arası vatandaşlar içinse oy vermemenin para cezası bulunuyor. Endonezya ve Sudan'da seçmenlik yaşı 17; Avusturya, Nikaragua ve Arjantin'de ise 16. Teknoloji konusunda birçok yeniliğe kapılarını açan Estonya hükümeti, vatandaşlarına internet üzerinden oy kullanabilme hakkı tanıyor. Gelişmişlik düzeyiyle kendine hayran bırakan bir ülke olan Japonya'da lise mezunu olmayan oy veremiyor. Japonya bu durumu şöyle açıklıyor: 'Kendi gelişimini tamamlayamamış bir birey, toplumu ve devleti ilgilendiren konularda hak sahibi olamaz.' Kuzey Kore'de seçimler 5 yılda bir gerçekleştiriliyor ve oy pusulasında sadece tek bir aday bulunuyor. ABD, Güney Amerika'yı arka bahçesi olarak görüyor. ABD'nin dış politikasına bugün dahi yön verecek kararların temellerini atan Henry Kissinger, 1973 tarihinde ABD Dışişleri Bakanı olduğu dönemde yaptığı bir açıklamada 'Meseleler, Şilili seçmenlerin kararına bırakılamayacak kadar önemlidir' demişti. Benzer bir açıklama yakın zamanda Mike Pompeo'dan geldi. Pompeo, 'Venezüella'da iktidarı değiştirmek için 500 milyon dolar harcayacağız' dedi. Gambiya'da okuma yazması olmayan seçmenler için renkli, üzerinde adayların fotoğraflarının bulunduğu kovalar bulunuyor. Seçmenler, bu kovanın içine küçük cam bir meşe atarak oy veriyorlar. Oy verme işlemi sırasında hile olmaması amacıyla, kovaların ağzında birer zil bulunuyor. Böylece sandık görevlileri atılan meşenin sesini duyabiliyor. 37 bin nüfusuyla Avrupa'nın küçük ülkesi Liechtenstein'da vatandaşlar, yeni vatandaşlık başvurusu yapan kişilere vatandaşlık verilip verilmemesi konusunu oylarıyla belirliyorlar. 1927 yılında, Liberya Cumhurbaşkanı Charles D.B King, 15 bin seçmenin olduğu bir seçimde, 234 bin oyla seçildiğini iddia etmişti. Bu seçim, Guinness Rekorlar Kitabı'nda dünya tarihinin 'en hileli seçimi' olarak geçti. İsviçre'de parlamentodan geçen bir kanuna, herhangi bir vatandaş 100 gün içinde 50 bin oy toplayarak karşı gelebilir. Bu durumda, ülke referandum benzeri bir oylamaya gitmek zorundadır.

Seçimlere dair 15 ilginç bilgi

Tarihimizde ilk seçim ne zaman yapıldı?